LỊCH SỬ NGÀY LỄ TẠ ƠN - Thanksgiving Day

          Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day) đầu tiên được xem là ngày lễ chính thức của nước Anh, Canada thuộc vùng nói tiếng Pháp và Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ để tạ ơn Thượng Đế ban cho những thành quả đạt được trong các vụ mùa, rồi được tiếp nối tổ chức vào những năm sau đó qua những sự kiện khác nhau cho đến ngày nay. Nhiều nơi khác trên thế giới cũng lấy ý nghĩa ngày lễ đó để tổ chức các cuộc lễ vui chơi. Nhưng ngày tổ chức Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day) mỗi nơi ấn định xảy ra khác nhau theo diễn tiến lịch sử khác nhau và mang ý nghĩa, mục đích cũng khác nhau:

        Hoa Kỳ: Vào ngày thứ năm lần thứ tư của tháng 11 (the 4 th Thursday of November), còn Canada thì được chọn ngày thứ hai lần thứ nhì của tháng 10 (the 2 nd Monday of October).

                              

        Các nước có Lễ Thanksgiving truyền thống là Hoa Kỳ (USA), Canada, Liberia, Puerto, Norfork Island, Nhật Bản.v.v.

Năm 2014:

October 13, 2014 (Canada)

November 6, 2014 (Liberia)

November 26, 2014 (Norfolk Island)

November 27, 2014 (USA & Puerto Rico)

Theo qui định của mỗi nước, ngày lễ Thanksgivings Day hàng năm như sau:

                           November 23 th- of the year (Japan)

2nd Monday in October. (Canada)
1st Thursday in November (Liberia)
Last Wednesday in November (Norfolk Island)
4th Thursday in November (USA)

Lễ Thanksgiving năm nay (2015) xãy ra như sau:

   - Nhật (Japan): Monday - Nov 23 th, 2015.

   - Canada: Monday – Oct 11, 2015.

   - Liberia: Thursday – Nov 5^th, 2015.

   - Norfolk Island: Nov 25 th, 2015.

   - Hoa Kỳ (USA): Nov 26 th, 2015.

Lễ Thanksgiving tại Hoa Kỳ (USA) trong 10 năm tới sẽ xãy ra vào ngày:

- Thanksgiving 2016: Thursday, Nov 24, 2016

- Thanksgiving 2017: Thursday, Nov 23, 2017.

- Thanksgiving 2018: Thursday, Nov 22, 2018.

- Thanksgiving 2019: Thursday, Nov 28, 2019.

- Thanksgiving 2020: Thursday, Nov 26, 2020.

- Thanksgiving 2021: Thursday, Nov 25, 2021.

- Thanksgiving 2022: Thursday, Nov 24, 2022.

- Thanksgiving 2023: Thursday, Nov 23, 2023.

- Thanksgiving 2024: Thursday, Nov 28, 2024.

- Thanksgiving 2025: Thursday, Nov 27, 2025.

                           

        Theo lịch sử còn ghi lại, nguyên thủy ngày lễ Thanksgiving Day xuất phát từ truyền thống tôn giáo nước Anh. Các nhà thờ thường có lễ tạ ơn Thượng Đế đã ban cho sau các vụ mùa thành tựu vào cuối tháng 11 Dương lịch (November of the year). Các cuộc lễ quan trọng nầy đã trở thành đặc biệt cho cả nước vào thời trị vì của vua Henry VIII. Tại Anh, trước năm 1536 đã có 95 lễ do nhà thờ tổ chức cho ngày lễ lớn nầy, cộng với 52 ngày lễ vào Chúa nhựt. Sau đó, số lễ lớn do nhà thờ tổ chức long trọng theo nghi thức tôn giáo đã giảm xuống còn 27 (vào cuối năm 1536), rồi giảm hết hẳn, kể cả ngày Chúa Giáng Sinh (Christmas) và Lễ Phục Sinh (Easter). Thay vào đó, ngày lễ đặc biệt được xem như là từ Chúa phán ban, gọi là Days of Fasting hay Days of Thanksgiving xãy ra năm 1611, sau trận lũ lụt năm 1613, hay tổ chức cầu nguyện sau các trận dịch tả sát hại người và vật năm 1604 và năm 1622. Days of Thanksgivings cũng được gọi để chỉ các lễ của tôn giáo và cho cả nước để mừng chiến thắng hạm đội Tây Ban Nha (Spanish Armanda) năm 1588 và lễ mừng độc lập thời Nữ Hoàng Anh, Queen Anne năm 1705.

CANADA:

       Ở Canada, nhiều tài liệu đã xác nhận ngày Tạ Ơn (Canadian Thanksgiving Day) lần đầu tiên được xảy ra vào năm 1578, ngày nhà thám hiểm Martin Frobisher, người đã cố gắng vượt hành trình dài tìm về phía bắc để đến vùng biển Thái Bình Dương.

        Ông đã tổ chức lễ Tạ Ơn, không phải để mừng vụ mùa thắng lợi như Anh, mà để cảm tạ Ơn Thượng Đế cho ông được sống sót trong cuộc hành trình dài từ Anh, xuyên Thái Bình Dương, vượt phong ba bão táp và tuyết giá. Cuộc lễ được tổ chức sau hành trình lần thứ ba thành công đến được Baffin Island. Từ đó mới có tên Thanksgiving Day.

         Nguyên thủy của ngày lễ Tạ Ơn của Canada cũng xuất phát từ khi nhà thám hiểm Pháp, Samuel de Champlain, từ thế kỹ 17 đến vùng đất lạ mà họ đặt tên là New France. Những người định cư nơi đây đã tổ chức lễ Tạ Ơn để cám ơn Chúa Trời ban cho mùa thu hoạch đầu tiên đạt được và chia xẻ thức ăn cho thổ dân nghèo bản xứ.

         Những di dân từ New England đến Canada cũng tổ chức Thanksgiving sau mùa thu và lễ nầy cũng được các sắc dân khác như Ái Nhĩ Lan (Irish), Tô Cách Lan (Scottish) và Đức (Germans) tổ chức thành thông lệ sau vụ mùa. Ngoài ra, một số di dân khác từ Hoa Kỳ sang định cư trong cuộc chiến tranh giành độc lập từ tay người Anh cũng mang sang ngày lễ truyền thống nầy.

         Ngày nay, Canada đã ban hành luật pháp để hợp thức hóa ngày Lễ Tạ Ơn nầy, ngoại trừ một vài nơi khác ở vùng thuộc Atlantic.

HOA KỲ (USA):

          Tại Hoa Kỳ, khởi phát ngày Tạ Ơn tổ chức đơn giãn từ năm 1621 tại Plymout (nay là Massachussetts) để tạ ơn trời sau vụ mùa đạt được thành quả tốt đẹp. Đó là lễ do nhóm dân di cư từ Anh ồ ạt vào năm 1620 và 1630 đến Hoa Kỳ, họ mang theo phong tục của ngày lễ truyền thống Days of Fasting và Days of Thanksgiving. Lễ đầu tiên xem như First Thanksgiving tại New England và Plymout vào năm 1621 và 1623.

          Vào ngững năm sau đó, Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day) đã được tổ chức tại các nhà thờ và năm 1623, Thống Đốc Bradford của Leiden, tuyên bố ngày lễ chính thức nầy.

         Tại New England (khu vực chịu ảnh hưởng nhứt phong tục người Anh), Lễ Tạ Ơn đã được các vị chủ các nhà thờ ban hành; sau đó được chính quyền phối hợp hổ trợ cho đến khi có cuộc chiến tranh giành độc lập (American Revolution). Sau chiến tranh, Hoa Kỳ thành nước độc lập, nhiều vị lãnh đạo với lập trường khác nhau, nên có quan điểm khác nhau về ngày Lễ Tạ Ơn như John Hancock, Đại Tướng George Washington hay Nghị Viện Lục Địa thì cám ơn Thượng Đế ban cho họ giải quyết tốt đẹp các sự kiện xảy trong trách nhiệm của họ, trong vùng địa phận không nhất thiết là lễ mừng trúng mùa vụ.

         Sau nhiều thời gian với nhiều tranh luận đôi khi rất gay gắt về ý nghĩa và mục tiêu của ngày lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day), ngày 26-11-1789, Tổng Thống George Washington chính thức vinh danh ngày Lễ Tạ Ơn là ngày Chung cho cả nước bằng tất cả tấm lòng biết ơn và niềm tin, cầu nguyện Đấng Thượng Đế Toàn Năng ban ân cho cả nước Mỹ và Dân Tộc Mỹ.

         Việc chọn ngày nào để tổ chức lễ Tạ Ơn đã thay đổi liên tục trong lịch sử cho đến thời kỳ Tổng Thống Abraham Lincoln. Ông chọn ngày Thứ Năm cuối cùng của tháng 11 (The final Thursday of November) với hoài bảo thống nhứt chung hai miền Nam Bắc. Nhưng sau đó, cuộc nội chiến xảy ra, ngày Lễ Tạ Ơn chung đã không được đồng nhứt thi hành cho đến ngày đất nước thống nhứt vào thập niên 1870.

         Sau nầy, vào năm 1939, có tới 5 ngày thứ Năm trong tháng 11, Tổng Thống Franklin D.Roosevelt không đồng ý lấy ngày thứ Năm cuối của tháng 11, mà là ngày thứ Nam lần thứ 4. Sang năm 1940, tháng 11 có 4 ngày thứ Năm (Thursday) thì ông chọn Thanksgiving vào tuần thứ 3 của tháng. Quyết định của Roosevelt đã gây bất đồng nhiều tiểu bang. Đã có 25 đồng ý và 22 không đồng ý, nhiều tiểu bang (như Texas) không theo và gọi đùa Thanksgiving Day là “Franksgiving Day” để mĩa mai.

          Để có quyết định chung, ngày 26-12-1941, Tổng Thống Franklin Roosevelt đã thống nhứt ý kiến cùng với Quốc Hội ban hành sắc luật liên bang thừa nhận và đổi lại: Ngày Lễ Tạ Ơn (Thanksgiving Day) được tổ chức chính thức vào ngày Thứ Năm lần thứ tư của tháng 11 trong năm (the 4^th Thursday of November) là một trong những ngày lễ lớn nhứt của Hoa Kỳ.  

        Sở dĩ phải chọn ngày Thứ năm (Thursday) lần thứ 4 (the 4^th) của tháng 11 (November) để kéo dài thời gian buôn bán của các công ty hầu có thể làm tăng phát triển nền kinh tế đất nước đang đi xuống trong thời điểm đó.

        Ngày Lễ Tạ ơn trở thành ngày Lễ quốc tế:

        Mặc dầu ngày lễ Tạ Ơn xuất phát từ lúc đầu ở Mỹ Châu với một vài nước như Anh, Canada, Mỹ… nhưng nó đã truyền đi nhanh chóng và trở thành ngày Lễ Truyền Thống cho toàn thế giới gọi là International Thanksgiving Day. Vào tháng 11 năm 1997, với cố gắng và nổ lực chung nhằm đoàn kết mọi người trên toàn cầu để cùng sống trong hòa bình, thịnh vượng, Liên Hiệp Quốc đã tuyên bố năm 2000 là năm đánh dấu ngày Lễ Tạ Ơn chung Thế giới. Lời tuyên bố của Đại Hội Đồng LHQ đã trãi đi Thông điệp mang không khí hòa bình, sự cảm thông và tình hữu nghị anh em ra toàn thế giới. Nó mang một ý nghĩa hết sức cao quý trong mối giao hảo về văn hóa, nghệ thuật, lịch sử, triết lý và tín ngưỡng tôn giáo cho tất cả các quốc gia. Dù còn khác biệt chính trị, lòng thù hận dai dẵng vẫn còn, nhưng vào ngày Lễ Tạ Ơn, mọi trái tim sẽ có cùng chung một nhịp đập vui mừng, thương yêu để tạ ơn Thượng Đế, tạ ơn Chúa, tạ ơn Phật, tạ ơn các Đấng cao cả; cám ơn xã hội, đất nước, quê hương, gia đình, thân tộc, bạn bè và những người đã nằm xuống để cưu mang, bảo vệ, giúp đở cho cuộc sống của chúng ta được tồn tại.

      Ngày Lễ Tạ Ơn Quốc Tế đã tạo nên mối liên lạc chặc chẽ hữu nghị giữa các dân tộc, giữa người với người.

                                                      NHỚ ƠN

Kiếp sống tình thương nhớ nhứt thôi,

Nhớ ơn nghĩa trọng nhớ muôn đời.

Nhớ Trời giúp sức thương nhân thế,

Nhớ Đạo thi ân kiếp khổ trôi.

Xã hội cưu mang ơn nghĩa nặng,

Gia đình bảo bọc mẹ là nôi.

Mùa ơn lễ hội công ghi tạc,

Chúc phúc dân gian khắp chốn đời.

                        *                       

Sáng danh Lễ Hội Thanks-gi-ving,

Rực rỡ thôn quê đến thị thành.

Thượng Đế… kiếp sanh cho xuống thế,

Mẹ cha …dưỡng dục tạo nên hình.

Công thầy dạy dỗ cao vời vợi,

Nghĩa nước cưu mang nặng thắm tình.

Lễ hội nhớ ơn mừng trọn phúc,

Ghi tâm khắc cốt nghĩa nhân gìn.

                             HỒ NGUYỄN

HỒ XƯA: Sưu tầm và dịch tài liệu từ: Thanksgiving Day (Wikipedia).

                                      History of US Holidays (Michael m.Kratien)..

_________________________________________