Những nhánh cụt của cây phả hệ.

Những nhánh cụt của cây phả hệ.

 

Giải Nobel Y Sinh 2022 trao cho nhà khoa học ‘đã làm được điều dường như không thể’: giải trình tự bộ gen của người Neanderthal và phát hiện ra người Denisovan. Hai họ người này và những họ người tuyệt chủng khác là những nhánh cụt của cây phả hệ nhân chủng mà nghiên cứu của Svante Pääbo vẽ ra từ nguồn gốc.

Nếu có thì giờ rảnh để nghĩ ngợi, bạn có thể thử lấy cuốn gia phả để hình dung chuyền các cụ tổ đã di truyền bộ gen đến cho mình. Một cách ngây thơ thì bạn có 4 ông bà, 8 cụ cố hai bên nội ngoại và cứ thể tính ngược 0.000 đời là có con số khổng lồ! Nhưng có lẽ, gia phả của bạn không thể hiện câu chuyện như vậy, bạn sẽ tìm thấy một cụ tổ, thường là bên nội, được ghi chép như người đầu tiên - Adam (hoặc Eva nếu bạn theo “chế độ mẫu hệ”).

Không khó để lý giải mâu thuẫn trên khi nhiều vị trí trong bảng thứ tự tổ tiên - thực ra là chỉ một cụ ông hoặc cụ bà. Những nhánh nối chồng chéo và quy tụ khiến cho cây phả hề trở nên vô cùng rồi rắm. Ngoài ra, những nhánh họ hàng đã ngừng phát triển vì không có con cháu, có thể khiến bạn nghĩ đến một vấn đề hoàn toàn triết học.

 

“Tại sao bạn tồn tại, mà không phải là họ?”

Một câu trả lời khả dĩ của khoa học: con đường dẫn đến sự hình thành bộ mã ADN của chúng ta ngày nay ‘đường tối ưu’ hay ‘đường trắc địa’ (geodesics). Ý tưởng là sự tiến hóa của toàn bộ giống loài, bao gồm những đột biến gen cùng với hệ thống biểu sinh di truyền của bộ mã ADN đã tạo ra ưu thế sinh học, cho phép giống loài vượt qua thử thách khắc nghiệt và cạnh tranh để sinh tồn. Homo sapiens sapiens là chi họ người duy nhất tồn tại cho đến ngày nay, và chúng ta có chung ông tổ bên nội cũng như bà tổ bên ngoại - những người đã sống ở châu Phi cách đây nhất 200.000 năm.

Bạn có thấy mình rất đặc biệt không? Một tạo vật vô cùng hiếm hoi - xét từ lịch sử hàng trăm ngàn năm của loài người, hàng trăm triệu năm của sự sống và hàng tỷ năm của vũ trụ? Bạn có thể và nên thấy mình may mắn, cũng nên hiểu rằng không chỉ có một ‘đường tối ưu’ duy nhất. Hãy nhớ đến bộ phim “Hành Tinh Khỉ” (Apés Planet) để thử cảm giác của người ‘sắp tuyệt chủng.

Hoặc … chúng ta cũng là khỉ thôi mà!

================

Ảnh minh họa: Neanderthal phục dựng.

Vui PhanLe chuyển