Tác giả: Florian Schumann, ZEIT Online ngày 13.2.2020
Người dịch: Tôn Thất Thông
Người dịch: Tôn Thất Thông
Người dịch:
GS Christian Drosten là một trong những người đầu tiên giải mã con
vi-rút SARS năm 2003. Trong ngành vi trùng học, ông được xem như chuyên
gia hàng đầu của Đức. Phán đoán của ông thường mang tính chất định hướng
cho các hoạt động tiếp theo. Thông điệp của Drosten hiện nay là: Đại
dịch (Pandemics) toàn cầu có thể đến; Đừng mong chờ có vắc-xin đại trà
trong năm nay; Hiểu rõ cách lây nhiễm và tuân thủ các biện pháp tự bảo
vệ là cách tốt nhất để tránh bệnh. Mong quí độc giả đọc kỹ bài này,
không phải để lo âu thêm, mà chính là để an tâm chuẩn bị tất cả những
gì có thể chuẩn bị được trong đời sống riêng tư và công cộng. Nếu may
mắn sau này đại dịch không xảy ra, việc mất đi một ít công sức và sự tốn
kém, cũng không phải là điều đáng quan tâm. Chúc an lành!
 |
Nhà vi trùng học hàng đầu của Đức, giáo sư Christian Drosten, giám đốc trung tâm nghiên cứu vi trùng và dịch học thuộc Charité Hospital, Berlin. Nguồn ảnh: Charité Hospital |
Vị
giáo sư của Charité Hospital, Christian Drosten cho rằng có thể xảy ra
tình trạng là, sự bùng phát dịch Corona có thể trở thành đại dịch toàn
cầu.
***
Nhà vi trùng
học Christian Drosten cho rằng có thể sự bùng phát của vi-rút corona mới
sẽ không được ngăn chặn kịp thời và trở thành một đại dịch toàn cầu (Pandemics).
Ông nói như thế vào tối thứ tư 12.2 tại một khóa giảng chung của
Charité Hospital và Trường Y học Nhiệt đới Luân Đôn tại Berlin.
Thực ra, chủ
đề của sự kiện được lên kế hoạch từ lâu với đề tài là thế giới đã chuẩn
bị tốt như thế nào cho một đại dịch. Trong phụ đề, sự kiện được gọi là Ebola và sau đó.
Tuy nhiên, bây giờ thì loại vi-rút corona mới đã trở thành tâm điểm,
khiến cả thế giới hồi hộp trong nhiều tuần qua, nó được gọi là
Sars-CoV-2 (WHO đặt tên là Covid-19) kể từ tuần này vì nó giống với mầm
bệnh Sars.
Đầu tiên,
Drosten đã nói về vi-rút Sars, được phát hiện vào năm 2003. Vi-rút này
cũng khó kiềm chế hơn, không như người ta mô tả nhiều lần. Nhưng bài học
quan trọng nhất từ sự bùng phát lúc đó, là học cách thức nào một dịch
bệnh phát triển – và sau đó áp dụng kiến thức này vào việc chống lại
nạn dịch hiện nay.
“Cơ hội ngăn chặn dịch ở Trung Quốc đang ngày càng thấp hơn”
Để làm được
chuyện đó, các nhà khoa học đã nhấn mạnh điều này trong nhiều tuần qua,
rằng chúng ta cần thêm thông tin. “Hiện tại, gần như không thể đi đến
kết luận nào nếu chỉ dựa vào tin tức từ Trung Quốc”, Drosten, người đứng
đầu Viện Virus học tại Charité Hospital nói như vậy.
Do đó, người
ta phải rất cẩn thận với các diễn giải. Chúng ta không muốn suy đoán –
nhưng có thể đưa ra dữ liệu. Những gì tiếp theo có lẽ là kết luận tốt
nhất từ việc nghiên cứu, mà người ta có thể đạt được.
Câu hỏi cấp
bách nhất là, sự bùng phát sẽ tiếp tục phát triển như thế nào. Tác nhân
gây bệnh đã được phát hiện ở một số châu lục. Cũng đã có các trường hợp
lây nhiễm ở bên ngoài châu Á, ví dụ như ở Đức. “Chúng ta đang tiến dần
đến tình trạng gọi là đại dịch toàn cầu”, Drosten nói. “Chúng ta phải
chuẩn bị tinh thần như thế.” WHO định nghĩa một đại dịch là sự lây lan
toàn cầu của một căn bệnh mới.
Thật khó để dự
đoán, nhưng các chuyên gia tin rằng sự bùng phát sẽ khó lòng ngăn chặn
được. Vẫn còn một cơ hội nhỏ rằng, dịch bệnh ở Trung Quốc có thể được
hạn chế và các chuỗi truyền nhiễm bên ngoài nước này cũng có thể bị cắt
đứt. “Nhưng xác suất này mỗi ngày càng trở nên càng thấp hơn.”
Ngay cả những người nhiễm bệnh mà không có triệu chứng cũng có thể truyền nhiễm
Michael Mina, nhà dịch tễ học tại Đại học Harvard, đồng ý với điều này trong một cuộc phỏng vấn với Tagesspiegel.
“Một khi vi-rút này tiến đến Ấn Độ, Bangladesh hoặc một khu vực có mật
độ dân số cao, sự lây truyền gần như không thể ngăn chặn được.” Có nhiều
khả năng rằng, điều đó đã xảy ra, nhưng hiện tại thì vẫn chưa được phát
hiện.
Hầu hết các ca
truyền nhiễm đã được xác định trong một quốc gia cũng giống như ở Đức.
Tại đây, 14 trong số 16 ca lây nhiễm vi-rút được biết đến là do một nữ
nhân viên người Trung Quốc của nhà cung cấp phụ kiện xe hơi ở Bavaria,
công ty Webasto. Nhân viên đó đã lây nhiễm cho nhiều người trong một
chuyến công tác ở Đức, từ đó nhiễm tiếp đến các đồng nghiệp và thành
viên gia đình của họ.
Tải lượng vi-rút cao trong cổ họng
Lúc đầu, người
ta nói rằng người phụ nữ Trung Quốc đó không có triệu chứng khi lây
nhiễm cho người khác. Sau đó, người ta biết rằng bà ấy cũng có các triệu
chứng nhẹ, chẳng hạn như sốt nhẹ và đau lưng. Tuy nhiên, nhiều nhà
nghiên cứu tin rằng những người không có triệu chứng cũng có thể truyền
nhiễm sang người khác.
Vi-rút rõ ràng được nhân lên hiệu quả trong cổ họng
Một lý do tại
sao vi-rút có thể lây truyền khá dễ dàng là, dường như chúng có thể nhân
lên rất hiệu quả trong cổ họng, Drosten nói. Các vi-rút corona Sars thì
chỉ phát tán rất sâu trong đường thở, khiến nó khó lây lan.
“Một loại
vi-rút nhảy từ phổi sang phổi phải đi một chặng đường dài để truyền từ
người này sang người khác, nhưng một loại vi-rút nhảy từ cổ họng này
sang cổ họng khác thì có thể được truyền nhiễm dễ dàng trên một chuyến
tàu điện”, Drosten nói.
Điều đó cho thấy rằng, bất chấp tất cả sự tương đồng, vi-rút mới Sars-CoV-2 [ND: Covid-19]
rõ ràng hoạt động khác với mầm bệnh Sars năm 2003. Đó là “một sự bất
ngờ”. Bởi vì mặc dù cả hai loại vi-rút đều hàm chứa cùng một cấu trúc
gắn kết trong cơ thể vật chủ (nhân tố ACE2), giữa chúng dường như có một
sự khác biệt. Đó có thể là phần mặt bên ngoài của con vi-rút mới.
Các nhà nghiên
cứu đã tìm thấy các cấu trúc liên quan đến những vi-rút corona vốn chỉ
gây ra cảm lạnh thông thường ở con người. Những vị trí này, nơi các phân
tử nhất định của vi-rút có thể trưởng thành, có thể là yếu tố quyết
định đối với các mô, nơi mà vi-rút có thể nhân lên – ví dụ như trong
phổi hoặc trong cổ họng.
“Điều đó có
thể giải thích tại sao vi-rút hiện nay có thể nhân lên rất hiệu quả
trong cổ họng”, Drosten nói. Nhưng điều đó cần được chứng minh bằng các
nghiên cứu tiếp theo.
Vi-rút được tìm thấy trong phân người
Điều nói trên
được hỗ trợ bởi các quan sát của các nhà khoa học trên các bệnh nhân ở
Bavaria bị nhiễm vi-rút. Nếu như mầm bệnh được sinh sản rất tốt trong cổ
họng, thì đó là điều phổ biến chứ không phải là ngoại lệ, theo Drosten.
Ngay cả khi
bệnh nhân có các triệu chứng rất nhẹ, các xét nghiệm thường tìm thấy tải
lượng vi-rút cao trong cổ họng. Và người ta cũng đã thành công trong
việc cô lập và vô hiệu hóa vi-rút trong vùng cổ họng. “Điều đó thì lại
không hiệu quả đối với Sars,” Drosten nói.
Dù sao, theo
kiến thức hiện tại, vi-rút không thể truyền nhiễm qua phân. Mặc dù các
nhà nghiên cứu đã tìm thấy các mảnh vi-rút trong mẫu phân và gạc hậu
môn, nhưng mầm bệnh sống ở đó không hoạt động được. Điều này có nghĩa
là, khả năng truyền nhiễm từ phân người là chuyện khó xảy ra.
“Theo dõi môi trường tiếp xúc một cách cương quyết “
Để có một
tuyên bố dứt khoát, chúng ta cần thêm thông tin, Drosten nhấn mạnh. Điều
này cũng áp dụng cho câu hỏi tại sao trẻ em có thể truyền mầm bệnh,
nhưng dường như không bị bệnh trong nhiều trường hợp.
Vắc-xin chưa thể có kịp thời cho đại dịch
Drosten không
biết vụ bùng phát sẽ tiếp diễn như thế nào. Ngay cả khi đại dịch xảy ra,
điều đó không có nghĩa là nó sẽ gây ra hậu quả thảm khốc. “Đây cũng có
thể sẽ là một quá trình chậm chạp”, nhà vi-rút học nói. Ví dụ, nó chỉ có
thể xảy ra ở các thành phố lớn đông dân, trong khi không có dịch ở các
thị trấn nhỏ hơn. Tất cả các điều này đều khả dĩ – nhưng vẫn chỉ là
phỏng đoán.
Trong mọi
trường hợp, vắc-xin sẽ khó có thể sản xuất kịp thời nếu xảy ra đại dịch.
Và nếu có, chúng ta phải xem xét ai được ưu tiên sử dụng trước, [vì số
lượng giới hạn]. Drosten nói rằng đối tượng được hưởng vắc-xin có thể
giống như bệnh cúm – tức ưu tiên cho người già và người mắc bệnh từ
trước.
Ông cũng nhấn
mạnh rằng ngay cả khi một loại vắc-xin sẽ được nghiên cứu thành công
trong năm nay, thì tiến trình sản xuất vẫn chưa thể đi xa đến mức, rằng
vắc-xin có thể được cung cấp cho toàn dân.
Yếu tố quyết
định bây giờ là xem vi-rút lây lan mạnh mẽ như thế nào. Theo Drosten,
vi-rút hiện nay vẫn chưa thích nghi tốt với cơ thể con người sau một
thời gian ngắn như vậy. Để cho vi-rút lan rộng bằng mọi cách, chúng cần
dựa vào cái gọi là “sự kiện siêu lan rộng”. “Siêu lây lan” không phải
bắt đầu từ một người như chúng ta thường nghe giải thích, rằng họ mang
một số lượng vi-rút đặc biệt lớn và do đó lây nhiễm cho nhiều người.
Đúng hơn là,
việc lây nhiễm hàng loạt xuất phát từ cách hành xử nào đó đã tạo điều
kiện thuận lợi cho vi-rút lây nhiễm, Drosten nói. “Nếu ai đó tổ chức
tiệc sinh nhật và mời 50 người khách, đó có thể là một sự kiện siêu lan
rộng.”
Những sự kiện
như vậy có thể nâng cao chỉ số sinh sản “R0” của một bệnh dịch. Chỉ số
này cho biết, một người bị nhiễm bệnh có thể lây nhiễm tiếp cho bao
nghiêu người. Để ngăn chặn một ổ dịch, chỉ số này phải được ép xuống
thấp hơn một.
“Nếu chúng ta
ngăn cản các sự kiện siêu lây lan như vậy, mọi thứ đều có thể tốt lên”,
Drosten nói. Sau đó, vụ dịch có thể được chấm dứt.
Vài tuần tới là rất quan trọng
Để chặn dịch,
điều cần thiết là mọi người phải được hiểu tường tận. “Mọi người cần
biết rằng đang có một căn bệnh và nó có thể lây truyền như thế nào.” Đó
là biện pháp phòng ngừa tốt nhất chống lại vi-rút. Thay đổi cách hành xử
là điều quan trọng trước hết và trên cùng. Nói cách khác: “Bữa tiệc
sinh nhật không được phép diễn ra.”
Nhà dịch tễ
học của đại học Harvard, Michael Mina nói rằng, để kiềm chế nạn dịch,
chúng ta phải biết vi-rút đang ở đâu, ai có khả năng bị nhiễm bệnh cao
nhất và vi-rút lây lan ở đâu, thí dụ trong bệnh viện hay là nơi mua bán.
“Bằng cách liên tục theo dõi các đường dây tiếp xúc của con người,
chúng ta sẽ có nhiều kinh nghiệm hơn.”
Mina tin rằng
vài tuần tới là rất quan trọng. Nếu người ta ghi nhận ngày càng nhiều
trường hợp trên khắp thế giới, người ta có thể hạ bớt qui định bảo vệ
phần nào và tập trung nhiều hơn vào phương cách, làm thế nào để giảm
thiểu thiệt hại do đại dịch gây ra.
./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét