Dịch bệnh do nCoV được phát hiện thế nào?

Nguyễn Vũ (Dân Quyền )

Thứ Tư,  5/2/2020, 06:23 

(TBKTSG Online) - Ngày 30-12-2019, bác sĩ Li Wenliang, một bác sĩ nhãn khoa, thông báo lên nhóm chat của mình, ở bệnh viện nơi ông làm việc xuất hiện 7 ca bệnh nặng do một chứng bệnh lạ chưa từng thấy và hiện đang cách ly ở phòng cấp cứu. Bạn bè ông lo lắng xúm vào hỏi: phải chăng SARS (hội chứng hô hấp cấp tính nặng) đang quay trở lại?

Số liệu cập nhật đến 20 giờ ngày 4-2. Nguồn: Bộ Y tế

Ngay đêm hôm đó, các quan chức y tế Vũ Hán gọi bác sĩ Li lên, yêu cầu giải thích vì sao chia sẻ thông tin đó. Ba ngày, sau cảnh sát Vũ Hán tiếp tục triệu tập ông, và lần này bắt ông ký vào tờ khai đòi cải chính tin đồn thất thiệt.

Đó là cách chính quyền Vũ Hán phản ứng trong những ngày đầu bùng phát dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (nCoV) gây ra. Có thể do lo sợ bị khiển trách, Vũ Hán chọn cách giữ bí mật, cố tình giảm nhẹ mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh.

Thậm chí họ còn đóng cửa ngôi chợ hải sản Huanan, nơi khởi phát dịch nhưng lại thông báo là để tân trang. Giai đoạn này kéo dài 7 tuần, thời điểm quý báu nếu có ngay các biện pháp cách ly và khuyến cáo người dân.

Đầu tiên cảnh sát Vũ Hán thông báo đang điều tra 8 người được cho là đã lan truyền các tin đồn về một loại dịch bệnh. Sau đó, khi không thể giữ bí mật bởi các ca đã phát bệnh, giới chức y tế tại đây lại đưa ra thông báo cho biết có 27 người bị sưng phổi do một nguyên nhân chưa rõ, nhưng nhấn mạnh không có gì đáng lo vì đã kiểm soát được sự lây nhiễm.

Quay lại câu chuyện của bác sĩ Li, sau khi bị kiểm điểm, ông quay lại làm việc. Ngày 10-1, ông điều trị chứng glaucoma cho một phụ nữ mà không biết bà này đã nhiễm virus corona, có thể lây từ con gái. Ông đã nhiễm bệnh từ bà.

Hu Xiaohu, một người bán thịt ở chợ hải sản Huanan, cảm nhận có vấn đề về sức khỏe từ cuối tháng Chạp khi nhiều người trong cùng khu chợ với ông bỗng dưng đổ bệnh, phải cách ly ở bệnh viện. Ngôi chợ nằm trong một khu phố, gần nhiều chung cư, gồm các cửa hàng bán thịt, cá và cả động vật hoang dã. Đường đi trong chợ luôn ẩm ướt, vệ sinh kém, rác nằm trên lối đi.

Trong khi đó tại các bệnh viện Vũ Hán, các bác sĩ ngạc nhiên khi thấy một nhóm bệnh nhân có triệu chứng viêm phổi nhưng không đáp ứng với cách điều trị thông thường. Họ có một điểm chung: nhiều người cùng làm ở chợ Huanan.

Ngày 1-1-2020, cảnh sát đi kèm nhân viên y tế đến chợ tuyên bố đóng cửa chợ. Thông báo chính thức thì nói chợ ngưng hoạt động để tân trang nhưng người dân kể, nhân viên mặc đồ bảo hộ kín mít từ đầu đến chân vào chợ tẩy trùng các sạp.

Trước đó một ngày, Trung Quốc cũng đã chính thức cảnh báo cho văn phòng Tổ chức Y tế thế giới ở Bắc Kinh về một loại dịch bệnh mới. Ngay lúc này quan chức Vũ Hán vẫn còn rất lạc quan rằng, họ đã chặn dịch ngay tại nguồn, cụm dân cư nhiễm bệnh không nhiều và không có bằng chứng cho thấy dịch lây từ người sang người.

Lạc quan khi chưa có đầy đủ thông tin là một sai lầm nghiêm trọng. Chỉ 9 ngày sau khi đóng cửa chợ, một người đàn ông thường đi chợ này tử vong sau khi nhập viện do các triệu chứng sốt, khó thở; ông này có tiền sử bệnh gan mãn tính.

Hai ngày sau đó, chính quyền mới thông báo trường hợp tử vong này nhưng lại không nhắc đến chi tiết quan trọng: bà vợ ông ta cũng nhiễm bệnh sau ông chồng năm ngày. Bà này không hề đi chợ Huanan.

Cách chợ Huanan chừng 32 cây số là Viện Virus Vũ Hán, lúc này mới bắt đầu tập trung nghiên cứu các mẫu bệnh phẩm từ các bệnh viện thành phố gửi về. Một trong những nhà nghiên cứu là bác sĩ Zheng-Li Shi, người từng truy tìm nguồn gốc virus SARS cách đây 17 năm. Bà và các đồng nghiệp nhanh chóng xác định chủng virus mới xuất phát từ vật chủ là con dơi như virus SARS ngày xưa.

Ngay trong tuần lễ đầu tiên của tháng Giêng, họ đã cô lập được trình tự gen của con virus Corona chủng mới từ mẫu bệnh phẩm của 7 bệnh nhân, 6 người trong đó từ chợ Huanan và đặt tên nó là nCoV-2019. Bốn ngày sau họ đưa thông tin về virus mới lên một cơ sở dữ liệu công khai để các nhà khoa học trên thế giới cùng nghiên cứu.

Giới khoa học khẩn trương là thế nhưng giới chính khách Vũ Hán vẫn "bình chân như vại", tổ chức tiệc năm mới cho 40.000 gia đình ở Vũ Hán và giới chức y tế vẫn trấn an dư luận rằng không có thêm ca nhiễm mới, không lây từ người sang người và chưa có ca nào là nhân viên y tế.

Các tuyên bố của Tổ chức Y tế thế giới giai đoạn này cũng mang tính trấn an, giảm nhẹ tình hình. Trong khi đó dịch vẫn lây lan. Thái Lan, nước bên ngoài Trung Quốc, ghi nhận ca đầu tiên vào ngày 13-1.

Những ngày sau đó, số ca mắc bệnh và tử vong làm chính quyền Bắc Kinh lo ngại, không tin vào thông tin từ Vũ Hán. Họ cử bác sĩ Zhong Nanshan, năm nay đã 83 tuổi, là nhân vật dịch tễ học nổi tiếng trong cuộc chiến chống dịch SARS ngày trước đến Vũ Hán quan sát tình hình.

Ông đến Vũ Hán ngày 18-1 và ngay sau đó mọi thông tin từ Vũ Hán quay đầu thay đổi nhanh chóng. Ngày 20-1, bác sĩ Zhong trả lời phỏng vấn trên Đài truyền hình quốc gia Trung Quốc, khẳng định virus corona lây lan khi tiếp xúc, có trường hợp một bệnh nhân lây cho 14 nhân viên y tế. Chỉ đến lúc này công chúng mới biết đến nguy cơ từ dịch bệnh này.

Ngày 23-1, chính quyền trung ương Trung Quốc cho phong tỏa Vũ Hán rồi mở rộng ra các thành phố khác như chúng ta đã biết. Nhưng lúc này đã muộn bởi 5 triệu người dân Vũ Hán đã tỏa đi khắp nơi, là nguồn lây nhiễm cho nhiều ca bệnh trên thế giới.

Bác sĩ Li, năm nay 34 tuổi, hiện đang bình phục. Trong một tin nhắn trả lời phỏng vấn báo chí, ông nói: “Nếu các quan chức tiết lộ thông tin về dịch bệnh sớm hơn, tôi nghĩ mọi việc đã có thể tốt hơn nhiều. Lẽ ra phải cởi mở và minh bạch hơn”.

Trong một bài viết trên tài khoản chính thức của mình, Tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc cho rằng thông tin bác sĩ Li đưa ra không phải là tin đồn vô căn cứ, rằng ngăn chặn thông tin như thế mới là trái phép, làm suy yếu độ tin cậy của chính quyền.

Theo New York Times

https://www.thesaigontimes.vn/299836/dich-benh-do-ncov-duoc-phat-hien-the-nao.html