24 thg 12, 2020

Bốn Nhà Thơ Haiku Nhật Bản

 Bốn nhà thơ Haiku Nhật Bản

 o 0 o

1/  BASHO 

Tượng Bashô ở Hiraizumi, huyện Iwate ngày nay

Ảnh ERCT.com

Tên thật là Matsuo Kinsaku . Basho là bút danh ( tiếng Nhật Basho có nghĩa là cây chuối , vì Ông thích cây chuối nên lấy bút danh nầy). Ông sinh năm 1644, con trai út thứ bảy của một Samurai phục vụ cho lãnh chúa Thành Ueno Ông làm thơ từ năm 20 tuổi . Năm 1672, ông đến Edo (ngày nay là Tokyo), thực hành Zen dưới sự chỉ dẫn của Thiền sư Butcho. Năm sau Ông xuất bản tập thơ đầu tiên mở đầu cho kiểu thơ riêng biệt của ông ( thơ haiku ) . Nhà thơ thường đi phiêu bạt nên có danh hiệu là “thi sĩ hành hương” 

 Năm 1694 Ông đi bộ xuống các tỉnh phía Nam của Nhật bị bệnh kiết lỵ và chết ở tuổi 50. 

CÁC BÀI THƠ BASHO

 Bực mình làm sao 

cây sậy đâm ngang

 lúc tôi vun gốc chuối! 

Cành cây trơ trụi 

bóng tối mùa thu

 thẫm dần một con quạ đơn độc!

Nhuốm bệnh trên đường 

lữ khách 

tôi mơ cánh đồng khô đang bay nhảy 

A! Ký ức kỳ diệu!

 Vô vàn cảm xúc 

 ngày qua 

nhờ anh đào sống dậy! 

Tiếng chuông đã dứt

 cảm thấy mùi hương hoa

 chắc hẳn hoàng hôn 

Được người đưa tiễn

 đưa tiễn người 

cuối cùng mùa thu ở rừng Kiso 

Trong ao xưa

 con ếch nhảy vào

 tiếng nước khua 

Tiếng vượn

, người ơi 

đúa bé bỏ rơi đang khóc 

chỉ gió mùa thu thôi!

 Hoa rơi 

nước mà ta khát

 hóa mù sa trôi. 

Lặng yên 

qua mấy từng không lời ve ,

 gõ thấu vào lòng đá xanh

 Chập chờn

 thân đóm 

dường như tiền thân

 đã gọi kiếp phù du man

Cỏ mùa hạ 

đang chôn vùi 

 bao giấc mơ chiến thắng

 cố chinh nhân 

Con đường ấy

 không người qua lại 

 trời xẩm tối mùa thu 

Nhẹ nhàng

 thanh thoát tiếng ve ca

 thấm vào non núi 

 Ve sầu vui hát

 không mảy may 

hay biết chết đã gần kề

 Đám mây 

trong ngày khổ ải 

từ hình quỷ chuyển sang hình Phật

 Tóc mẹ còn đây

 tan trong lệ nóng 

sương mùa Thu bay

  2/ BUSON 

Yosa Buson, drawing by Matsumura Goshun

Taniguchi Buson (còn có tên là Yosa Buson ) là thi sĩ và họa sĩ .

Ông sinh năm 1716 ở ngoại ô thành Osaka . Mồ côi cha mẹ từ nhỏ .

 Năm 1737 , Ông đến thành Edo học vẽ và làm thơ theo Basho . Năm 1772, ra mắt tập thơ đầu tiên . Người ta biết đến Ông nhiều như là một họa sĩ . Ông chết năm 1784 .  

CÁC BÀI THƠ BUSON 

Băng qua vũng nông

 bàn chân cô gái 

vẩn bùn lên nước xuân trong 

 Hoàng hôn 

 tiếng bắn chim trỉ 

vang dội triền núi mùa xuân

 Đàn nhạn đi rồi 

cánh đồng trước cửa 

dường như xa xôi

 Chim vân tước bay 

thở ra sương gió

 dẫm lướt tầng mây


 3/  ISSA 

Kobayashi Nobuyki ( còn có tên là Kobayashi Yataro) sinh năm1763 tại Kashiwabara, tỉnh Shinano.

 Cuộc đời Ông nhiều bất hạnh . Ông mất mẹ thuở còn thơ ấu . Bà mẹ kế đối xử tàn tệ với Ông . Ông sống trong nghèo khổ . Con chết. Cuộc hôn nhân lần thứ hai không hạnh phúc . Tuy vậy thơ Ông tràn đầy sự yêu đời .

 Năm 1777 Ông đến Edo tập làm thơ dưới sự dẫn dắt của Mizoguchi Sogan và Norokuan Chikua . Ông sinh sống  nhiều nơi : Kyoto, Osaka, Nagasaki, Matsuyama ..........

. Khi cha chết, Ông trở về Kashiwabara và cưới một thiếu nữ còn trẻ. Lúc nầy Ông đã nổi tiếng, vừa viết văn, vừa làm thơ. Ông viết trên 20.000 bài thơ haiku Năm 1826, Ông cưới vợ lần thứ ba và mất năm 1827 .

 CÁC BÀI THƠ ISSA 

Đến đây nào, 

với tôi cùng chơi đùa chim sẻ 

không còn mẹ trên đời 

Gió mùa thu 

địa ngục nào đây 

cùng tôi giang hồ 

Mẹ yêu ơi!

 mỗi khi nhìn thấy biển 

khi thấy biển khơi 

Ôi những hạt sương trân châu

 từng hạt

 hiện hình cố hương 

Tóc mẹ còn đây 

tan trong lệ nóng 

sương mù thu bay

 Trăng soi 

một bầy ốc nhỏ 

khóc than đáy nồi.

Nào biết đâu

 là hoa rơi 

có Pháp 

có Phật trong hoa.

 Dưới bóng hoa đào 

một bầy đánh bạc

 nhao nhao, nhao nhao. 

Ôi con người

 quắt quay len lác

 giữa nghìn hoa tươi. 

Trong thế giới này 

bước đi trên mái địa ngục 

ta nhìn hoa bay.

 Ngày mù sương 

chư Thiên cũng thấy 

đời sao chán chường. 

Nước nóng tắm rồi 

vừa xong lạy Phật 

hoa đào ta ơi! 

Quan Âm Phật Bà

 nơi nào có mặt

 anh đào ra hoa.

 Này chú dế 

hãy làm người gác mộ 

sau khi ta lìa đời 

Đẹp biết bao 

những trái ớt đỏ

 tươi sau trận gió thu 

 Ruồi trên nón ta ơi 

hôm nay 

vào thành phố thành dân Edo rồi 

Mưa xuân

 lá thư vứt bỏ 

gió cuốn vô rừng 

 4/SHIKI 

Ảnh Wikipedia

Shiki Masaoka bút danh là Masaoka Tsunenori sinh năm 1867 tại Matsuyama , cha chết lúc Ông 5 tuổi. Bà mẹ là một nhà giáo đã dạy Ông văn học Nhật và làm thơ. 

Ông bắt đầu làm thơ từ năm 1885 . Năm 1892, Ông ngưng học vì lý do sức khỏe và từ đó Ông chuyên tâm làm thơ haiku và tanka ( thơ ngắn). 

Ông xuất bản tờ báo Nippon chuyên về thơ Haiku. Năm 1894 Ông mắc bệnh lao phổi và mất năm 1902 .

 CÁC BÀI THƠ SHIKI

Chim yến 

thoát rồi một ngày Xuân đẹp 

đến giờ tàn thôi 

Họ đang phơi bo bo 

phía trưóc cửa nhà kho

 giăng ngang mành tre cũ. 

Hực nồng lữa hạ 

bừng lên 

òng quay quắt nóng

 nghe rền sấm vang 















Thơ Haiku Nhật
A ! Hoa bìm bìm
Chiếc gầu vương hoa bên giếng
Đành xin nước nhà bên Chiyo
Trên mình ngựa, bầy ruồi
Không rời nón lá tôi
Ôi, nóng bức !
Shiki


Một hạt cát còn vương
Trong vỏ sò nho nhỏ
Một bờ cát nâu vàng
Kikaku vương trái tim tôi
ngang con đường núi
đổng thảo nở hoa tươi Kikaku
Ta hái tiếng hót ngươi
Như hái một nhành hoa dại
Chim cu ơi !
Kodo Chiều thu
Nghe tôi than thở
Là vách đất âm u
Issa

kêu chi nhạn ơi
đi đâu thì cũng cõi phù thế
thôi chim yến thoát rồi
Issa

Chim yến thoát rồi
một ngày xuân đẹp
đến giờ tàn thôi
Shiki

mùa đông ẩn dật
ngọn núi Yoshino
chiếm trọn tâm tư 

(https://www.banthedaohaingoai.org/uploadfiles/TS83-final.pdf
)

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét