Theo dữ liệu lịch sử, dịch sốt phát ban đã gây ảnh hưởng đến các trại tập trung người Do thái ở Ban Lan nhưng bằng cách nào đó tình trạng này đã giảm mạnh. Tạp chí Science Advances đã có bài đăng về sự kiện này dựa trên dữ liệu lịch sử từ chính phủ, số ca mắc và thừa nhận rằng một chiến dịch y tế là căn nguyên giúp hạn chế lây lan dịch bệnh.
Các trại tập trung tại Warsaw là một phần đáng sợ trong kế hoạch của phát xít Đức diệt chủng người Do Thái tại châu Âu. Hàng triệu người Do Thái đã bị giết hại bởi phát xít Đức trong những trại tập trung như Auschwitz. Họ bị đẩy vào những khu vực chật chội, buộc phải lao động, thiếu thực phẩm và nhiễm bệnh dịch.
Mùa thu năm 1940, phát xít Đức bao vây thành phố Warsaw, đẩy hơn 400.000 người Do Thái vào khu vực có diện tích chỉ 3,4 km vuông. Phát xít Đức lấy chiêu bài rằng đây là việc tách biệt những cá nhân mang bệnh như sốt phát ban do chấy rận.
Giới chức phát xít Đức khi đó đều hiểu rằng với tình trạng chật chội, thiếu thực phẩm và không còn những thứ cơ bản thì khu tập trung người Do Thái sẽ trở thành nơi lan truyền bệnh. Mãi đến tháng 5/1941, nguồn thực phẩm bổ trợ mới được cung cấp trở lại, nhưng khẩu phần ít ỏi chỉ cung cấp được 200 calorie/người mỗi ngày.
Tình trạng thiếu ăn khiến khả năng chống chọi bệnh tật của người Do Thái trong các khu tập trung vô cùng khó khăn. Bệnh sốt phát ban do chấy rận lây lan mạnh do thiếu phương pháp vệ sinh thích hợp.
Hơn 100.000 người Do Thái đã mắc sốt phát ban và trên 25.000 người tử vong vì căn bệnh này. Nhưng trước mùa đông năm 1941, dịch bệnh lại bùng phát ở khu tập trung và điều không tưởng xảy ra khi số ca mắc lại giảm dần.
Nhà toán học Lewi Stone, người tham gia nghiên cứu, nhận định: “Bất ngờ lớn nhất là phát hiện ra dịch sốt phát ban đã giảm từ đầu mùa đông trong khi tôi lại dự đoán nó sẽ tăng. Cả một năm trời, tôi cho rằng dữ liệu này là sai lầm nhưng sau đó tôi kiểm tra nhật ký của nhà sử học nổi tiếng Emanuel Ringelblum, vốn ghi lại sự kiện hàng ngày trong khu tập trung, thì chính ông cũng ghi nhận điều tôi phát hiện”.
Nhà sử học Ringelblum viết trong nhật ký rằng số ca mắc đã giảm 40%. Lewi Stone và đội ngũ nghiên cứu đã kiểm nghiệm lại điều xảy ra trong khoảng thời gian khu tập trung bị phong tỏa từ tháng 11/1940 đến tháng 7/1942 – thời điểm nơi đây bị giải thể và trên 250.000 người Do Thái được chuyển đến trại tập trung Treblinka.
Tại khu tập trung người Do thái Warsaw có nhà dịch tễ học Ludwik Hirszfeld, người đã giúp thành lập Viện Vệ sinh Quốc gia và đóng vai trò chính trong các ý tưởng về y tế công cộng tại khu tập trung. Trong bản ghi nhớ cá nhân, ông Hirszfeld viết: “Sốt phát ban luôn đi liền với chiến tranh và nạn đói… Căn bệnh này tiêu diệt nhiều con người hơn bất cứ vị chỉ huy quân sự nào”.
Để chống lại dịch sốt phát ban với nguồn lực hạn chế, Hirszfeld và các bác sĩ khác đã có hàng trăm buổi thuyết giảng về bảo vệ sức khỏe, vệ sinh và còn dựng một trường đại học y bí mật để đào tạo sinh viên về thiếu ăn và đói nghèo. Bởi vì ở thời điểm đó chưa có thuốc kháng sinh chống sốt phát ban nên phương pháp tối ưu nhất là giữ vệ sinh sạch sẽ và bắt chấy rận. Ông Stone cho biết một số bác sĩ và nhân viên y tế còn khuyến khích người dân thay đổi và là quần áo thường xuyên, tìm bắt chấy rận.
Nhưng việc thiếu than đá, nhiên liệu và các tòa nhà không có hệ thống sưởi khiến đường ống nước đóng băng dẫn đến việc tắm giặt, vệ sinh vô cùng khó khăn.
Một số bác sĩ Ba Lan còn nảy ra ý tưởng về việc làm giả thông báo dương tính với sốt phát ban cho một số người lao động. Điều này đồng nghĩa với việc họ tránh được tình trạng làm việc đến kiệt sức.
Ông Lynn Goldman tại Đại học George Washington (Mỹ) đã liên tưởng về trường hợp sốt phát ban ở Warsaw trong Thế chiến Thứ hai và dịch COVID-19 ở các trại tị nạn hiện nay. Ông Goldman nói: “Khắp thế giới này, vấn đề y tế công cộng tại một số trại tị nạn thậm chí rất tồi tệ và khả năng đến đó để đánh giá điều thực sự xảy ra, sau đó kiểm soát đại dịch không phải là điều dễ dàng. Chúng ta có thể nhìn vào trường hợp lịch sử này để rút ra bài học hỗ trợ nhân đạo, phản ứng thảm họa”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét