Bùi Giáng vẽ tranh
Phanxipăng
Cùng với các tập thơ
đã xuất bản như Mưa nguồn, Lá hoa cồn, Bài ca quần đảo, Sa mạc trường ca,
Rong rêu, Đêm ngắm trăng, v.v., Bùi Giáng (1926-1998) còn được công chúng
biết tới qua ngòi bút dịch thuật, bình luận văn học và triết học. Tuy nhiên, ít
người biết Bùi thi sĩ khoái vẽ, lại vẽ nhiều. Do đó, khá đông người - đặc biệt
là những kẻ hâm mộ Bùi tiên sinh - tỏ vẻ thích thú khi nhận được thông tin từ
bài Một bức tranh lở dở của Hoàng Hoài Sơn đăng báo Tuổi Trẻ xuân
Tân Tị 2001: "Bùi Giáng vẽ nhiều. Tại Việt
Bức tranh vừa nêu vốn được Bùi Giáng sáng tác vào khoảng
năm 1966-1967 bằng bột màu / gouache trên giấy kích cỡ 105 x 63cm, mô tả một
phụ nữ khả ái và đượm buồn giữa nền xanh lục nhạt. Phía dưới bức tranh, người
vẽ ký tên bên góc trái, còn góc phải thì ghi luôn nhan đề: Chân dung lở dở.
Bài báo của
Hoàng Hoài Sơn cho hay rằng trước kia, bức tranh này treo trong nhà ông Bùi Hộ
(anh ruột của Bùi Giáng); đến năm 1975, ông Hộ ra nước ngoài thì ông Bùi Văn Ký
(em ruột của Bùi Giáng) đem tranh về Thủ Đức rồi sau đấy lại chuyển xuống Long
Đất (Bà Rịa - Vũng Tàu). Khoảng năm 1992 - 1993, do uống rượu, thiếu tiền, ông
Ký đem tranh bán cho chủ quán được... chục nghìn đồng. Năm 1976, Phạm Bùi Nam
Liên (cháu gọi Bùi Giáng bằng cậu ruột) xin chuộc tranh ấy với giá 1 triệu
đồng. Bài báo nọ khép lại bằng đoạn: "Nam Liên cho biết thời gian qua, một
vài Việt kiều đánh tiếng muốn mua lại bức Chân dung lở dở, có người trả
đến 3.000 USD, nhưng anh đều từ chối. Với anh, bức tranh này chưa thể định
giá."
Đọc xong bài
báo vừa dẫn, bản thân tôi lấy làm phân vân. Phải chăng tại nước ta hiện có
khoảng 10 - 15 tranh bút chì, bút sắt của người sáng tạo Lá hoa cồn? Và
tranh màu của Bùi Giáng thì chỉ còn Chân dung lở dở là tác phẩm duy nhất
ở Việt
Thắc mắc đó
bật ra quá hợp lý, bởi trước đó, ngay tại Sài Gòn, tận mắt tôi đã được xem hàng
loạt tranh nguyên bản của Bùi Giáng, cả tranh đen trắng (bút chì, bút bi, bút
mực, v.v.) lẫn tranh màu. Và ngay trước khi viết những dòng này vào dịp cận Tết
Nhâm Ngọ 2002, đích thân tôi thử kiểm tra lại, đủ để khẳng quyết: riêng tính
tranh màu của Bùi Giáng thì tại Việt
Bùi Giáng vẽ
gì? Nhiều nhất ắt là bao hồng nhan mà ông thường xuyên réo gọi từ thôn nữ
nhu mì đến cô em mọi nhỏ cho tới Thúy Kiều, Thúy Vân, Marilyn
Monroe, Brigitte Bardot, và cả... nữ hoàng Cléopâtre. Bùi tiên sinh cũng ký họa
những nhân vật mà ông gặp, ông quen, và / hoặc ông thương, ông nhớ: nào ca sĩ
Hà Thanh, nào thiền sư Trí Hải, nào Kim Cương nương tử, v.v.
Ngộ nghĩnh
và độc đáo là các bức tự họa, chẳng hạn bức Tự họa mà chơi vẽ vời cho tốt
đẹp!! Hàng chục bức vẽ như thế hiện vẫn được nhiều người lưu giữ làm kỷ
vật. Trong số đó có nữ nghệ sĩ Kim Cương, nhà thơ Huy Tưởng, nhà thơ Nguyễn
Lương Vỵ, và kẻ viết bài này. Ấy là tranh đen trắng. Còn tranh màu?
Bộ sưu tập
của gallery Tự Do ở trên đường Hồ Tùng Mậu (Q.1, TP.HCM) có 2 bức tranh của Bùi
Giáng vẽ màu nước / aquarelle trên giấy.
Một bức khổ 63 x
47,5cm, vẽ chân dung phụ nữ mở đôi mắt quá to, mắt trái lớn hơn mắt phải, trên
phông / fond lốm đốm đa sắc kiểu trường phái ấn tượng / impressionisme. Non nửa
diện tích phía dưới của bức tranh, cũng trên nền đa sắc lốm đốm, là câu thơ
được viết bằng màu vàng: Chị lùa bò vào Hy Lạp mù sương. Góc trái bên
dưới, Bùi Giáng ký tên bằng màu nâu thẫm. Có thể lấy nguyên dòng thơ ấy làm
nhan đề bức tranh này.
Còn bức kia
khổ 26 x 40cm với gam màu xanh dương, là một tác phẩm tạo hình theo phong cách
abstrait - hiểu nghĩa trừu tượng cũng được, mà lơ đễnh cũng được. Bùi Giáng ký
tên ở góc phải phía dưới và chưa đặt nhan đề, nên tạm gọi Không đề. Xin
thêm rằng Bùi tiên sinh từng vẽ cả "xê-ry" tranh Không đề.
Trần Thị Thu
Hà - chủ nhân gallery Tự Do và là em ruột của Trần Thị Thu Vân tức nhà văn Nhã
Ca cho tôi biết rằng bà đã "tậu" đôi bức tranh này từ nhà báo Phạm
Mạnh Hiên. Bức Chị lùa bò vào Hy Lạp mù sương, bà mua vào năm 1995. Bức Không
đề, bà mua ngày
Tôi liền liên lạc với Phạm Mạnh Hiên, nghe
anh kể:
- Hồi 1973, tại Sài Gòn, sau khi thực hiện
tạp chí Văn số chuyên đề Bùi Giáng, mình mới gặp và đi lại thường xuyên
cùng trung niên thi sĩ. Hôm nọ, Bùi Giáng đưa mình xuống Thủ Đức thăm
nhà bào đệ Bùi Văn Ký. Ổng lấy tặng mình cả bộ tranh gồm 7 - 8 bức. Sau, thấy
bạn bè thích, mình có cho mấy bức. Như cho Đặng Tấn Tới và Nguyễn An Đình ngoài
Bình Định. Bức tranh mà Đình giữ thì nay đã hỏng, vì nhà bị bão. Bức Tới giữ
vẫn còn nguyên. Một bức, mình cho họa sĩ Đinh Cường hiện định cư bên Hoa Kỳ.
Một số bức khác, thú thật là do hoàn cảnh khó khăn, mình đem bán, chỉ giữ 2 bức
là Chị lùa bò vào Hy Lạp mù sương và Không đề. Cuối cùng, mình
cũng chẳng giữ nổi 2 bức đó, vì... túng. Mình đành nhượng cho gallery Tự Do với
giá mỗi bức 200 USD.
Theo tìm hiểu của riêng tôi, vẫn còn một
tranh màu khác do Bùi Giáng vẽ đang nằm trong bộ sưu tập của Cao Hải - một
doanh nhân kiêm nhà chơi tranh hiện trú tại Sài Gòn.
Năm 1973, trong cuốn Tác giả tác phẩm xuất bản tại Sài Gòn, Trần Tuấn
Kiệt nhắc đôi câu khi đề cập Bùi thi sĩ: "Bùi Giáng cũng có vẽ rất nhiều
tranh, nhưng sau này ông dẹp đi đâu mất cả, không nói đến nữa. Những bức tranh
đó, hoạ sĩ Nghiêu Đề bảo là rất đẹp."
Một hoạ sĩ chuyên nghiệp và uy tín như Nghiêu
Đề (7) khen ngợi tranh của Bùi Giáng như thế, song Bùi
thi sĩ vẫn cứ là... thi sĩ họ Bùi.
Hoạ sĩ Đinh Cường tỏ rõ lòng "kết"
tranh do Bùi Giáng lẫn Trịnh Công Sơn vẽ. Trong bộ sưu tập của hoạ sĩ chuyên
nghiệp họ Đinh, hiện có tranh của hai nhân vật này.
Bùi Giáng đẹp giai
Tranh Trịnh Công Sơn vẽ
màu nước và phấn tiên:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét