Kể tiếp chuyện tháng bảy ở Angleur – Ara Phat

Mấy hôm đầu tháng 7 đi dạo gặp một ông già (mà có khi hắn còn già hơn người ta) đang hái hoa, vui chuyện với ông một lúc, định kể lại chuyện « hái hoa » với bá tánh cho vui tháng hè, chỉ còn đoạn kết thì Angleur gặp nạn, cơn lụt ập đến, nên ngưng để kể chuyện thời sự.
Viết thêm đoạn kết cho chấm dứt câu chuyện

Chuyện cây Tilleul

Nghe mấy thầy tử vi nói là ai mà cự môn chiếu mệnh thì mồm năm miệng mười, Ara ngày giờ sinh không rõ ràng mà như có sao « cự môn » hay « cự nự » gì đó nơi cung mệnh nên miệng hắn lúc nào cũng bô lô bô la không yên, « anh hoa phát tiết ra ngoài » mà, dù bị búa rìu, tàn đời trai thì cũng chỉ nhăn răng cười trừ ..
Đầu tháng Bảy vừa qua, thời tiết đã hừng hực lại còn cùng vợ miệt mài hò hét những trận túc cầu của giải vô địch Châu Âu, đá miệng theo các đội banh, thêm vào ủng hộ đội banh Quỷ Đỏ của Bỉ, la hét khi anh Ku (Romelu Lukaku) tiễn anh Rô ( Cristiano Ronaldo) Bồ đào Nha về nước .

Hai vợ chồng ngồi xem trận Bỉ và Bồ đào Nha, hò hét ủng hộ đội nhà nơi canapé salon nay đã ngập nước(photo Ara)

Xong trận banh, cổ khô, rát nói nghe khò khè. Để bình thường hóa cổ họng chiêu đỡ vài ngụm bia lạnh đã chẳng ăn thua lại còn ngứa cổ thêm, người đàn bà bên cạnh mách bảo tìm những loại tisane uống cho mát.
Thế đấy, vào siêu thị đến quầy trà, cà phê thấy cơ man nào là loại trà, loại cây cỏ, hoa lá. Đảo một vòng có mấy hộp tisane đập vào mắt, cái tên nghe quen quen, hình ảnh cũng đã gặp ngoài đời, không phải một lần mà có đến hàng trăm lần vì mỗi ngày có thói quen đi bộ vài ba cây số nơi con sông đào L’Ourth có ngang qua hàng cây này, nhìn nhiều còn biết dáng dấp của cây thay đổi theo đủ bốn mùa trong năm ; hàng cây Tilleul trồng dọc theo bờ sông. Thì ra cái hộp Tisane này có tên là Tilleul, hộp có 20 gói khi dùng bỏ vào nước sôi như những loại khác của Lipton làm.

Trà gói Tilleul bày bán trong siêu thị Carrefour, hộp 20 gói giá 1,50 Euro (photo Ara)

Cây Tilleul này mọc ở vùng ôn đới, nên tiếng Việt không có tên gọi rõ ràng, chỗ thì dịch là là cây chanh, chỗ khác gọi là cây Vôi hay cây Chìa Vôi, vài nơi còn gọi là cây Bồ Đề, nghe « ngồ ngộ » lỗ nhĩ, thôi thì tôi gọi nguyên gốc của nó là Tilleul, có phiên âm tiếng Việt thành « Ti dơn » nghe cũng đúng với tên .
Mấy lần ngang đây hay gặp nhiều bà cũng lớn tuổi đứng dưới tàn cây ngắt những lá non, hoa. Họ bảo là đem về nấu nước uống.
Sáng nay, thấy một cụ đang hái những hoa lá cành « ti dơn » bỏ vào túi, bắt chuyện hỏi thăm, ông bảo hái về nấu nước uống, tốt lắm, dễ ngủ, an thần, ngày nào ông cũng hái về uống như uống trà lại thơm và ngon .

Nhiều người đi ngang, thây cành lá xòe ngang tầm mắt, hái ít nhánh đem về làm trà tilleul (photo Ara)

Đây là một loại cây cổ thụ cao đến 30m, nhiều tàn lá, bóng mát, dáng vẻ đẹp, cây ông cụ đứng hái cũng đã lớn có trên 20 năm cành lá xum xuê, nếu mọc ở ven đường không dễ hái, nhưng vì mọc ở bờ sông, những cành lá bị hấp lực của nước nên có khuynh hướng chúi xuống mới dễ dàng hái, dọc bờ kè này trồng nhiều tilleul, nhiều bóng mát là nơi lý tưởng cho các tay câu.(photo Ara)

Con đường này dẫn đến trung tâm thương mại Belle-île, chỉ cách nhà 800 bước chân, Ara có đếm bước hẳn hoi, nếu tính bước đôi như ngày học ở quân trường, một bước đôi tương đương 1,5m thì đoạn đường từ nhà đến đây chỉ khoảng 600m. Cứ trung bình mỗi ngày hắn đếm bước quanh bờ sông cũng được 5000 bước chân, cũng tiêu hao được chút năng lượng khi ăn một chiếc bánh ngọt cộng thêm tách café .

Tilleul trồng dọc theo bờ kè con kinh đào « canal de l’Ourthe », thơ mộng, đây là chỗ các ông câu đem đồ nghề ngồi câu, mỗi ông thấy ít nhất cũng 3 cần câu, đủ mọi kích thước, còn một cái rọ ngâm dưới nước để khi câu được cá, gỡ bỏ vào đấy, ngoài mồi câu cá, các ông còn đem theo cả mồi nhậu và cả thùng bia lẫn cả người đàn bà bên cạnh, vừa lai rai vừa nhìn cá cắn mồi .Cũng chính dòng sông này đã tràn nước lên những nhà chung quanh khu vực gây lũ lụt những ngày qua (photo Ara)

Một cây tilleul cổ thụ ở Namur(Bỉ) có chu vi 740cm, đo chỗ cách mặt đất 1m5 (photo internet)

Trên đường phố của Âu châu, hai bên đường thường được trồng cây để lấy bóng mát, đặc biệt thường gặp là những cây với những chiếc lá đơm hình quả tim có răng cưa được gọi là cây Tilleul(ti dơn), đây là cách gọi theo tiếng Pháp, lấy từ gốc tiếng La Tinh là tilia. Tiếng Anh là linden, còn linde là do người Đức gọi,lấy tên của nhà thảo mộc học Thụy Điển Linnaeus.
Nước Pháp trồng nhiều Tilleul nhất Âu châu, Bỉ trồng cũng nhiều dọc theo bờ sông, một số các vỉa hè trồng xen kẽ với các loại khác .

Cây « ti dơn » mới trồng vài ba năm đã cho một bóng mát rộng (photo Ara)

Cũng vì vậy khi vào thu, lá tilleul có màu vàng rực rỡ xen giữa là những lá đỏ, lá nâu tạo một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Những chiếc lá tilleul vàng rụng xuống đất tạo một tấm thảm nhìn mát mắt, lá trở vàng trước những loại cây khác nên vào xuân cũng đâm chồi nảy lộc sớm hơn, xanh ngát cả con đường sau những ngày đông giá.

Lá tilleul vàng óng ánh lúc vào thu (photo Ara)

Tấm thảm lá vàng hình trái tim rực rỡ vào những ngày đầu thu (photo Ara)

Hàng cây « ti dơn » ven đường trong ánh đèn đêm lộng lẫy kiêu sa so với ban ngày mỗi lúc một vẻ (photo Ara)

Biểu tượng của cây Tilleul từ ngàn năm nay là những hương thơm ngọt dịu từ hoa lá. Nhiều thi nhân ca tụng hương thơm của tilleul theo những làn gió nhẹ, mang mùi hương dịu dàng, đánh thức những con tim nhạy cảm, cô đơn, tìm lại được an nhiên tự tại theo những hương vị ngọt ngào để có một giấc ngủ an lành.
Lá mang hình trái tim và nhiều biểu tượng chung quanh như là sự ràng buộc giữa tình yêu, lòng chung thủy và công lý, do đó Tilleul còn được gọi là « cây tình yêu », « cây nữ tính » vì mang nhiều huyền thoại, « Ti dơn » gắn liền với nữ thần Scandinavia, Freya, người châm ngòi cho tình yêu, và nữ thần y học, Frigga, người bảo vệ hôn nhân và gắn kết những người yêu nhau bằng sự chung thủy.

Tilleul có lá hính trái tim, bên cạnh là chiếc lá dài màu tươi hơn, nhánh hoa từ sống lá xanh non này (photo Ara)

Cây tilleul này ông cụ nói chuyện với tôi hái, cũng ngắt một nhánh về thử (photo Ara)

Nhai thử những cánh hoa Tilleul, có vị ngọt, thảo nào ong, rầy, kiến đua nhau về mở hội.
Mon tilleul qui chante l’été
Avec les abeilles et les hannetons…
(Mon tilleul
M.Cosem &P.Daveine)

(Suốt mùa hè Tilleul ca hát
Cạnh nhũng chàng ong, những chị rầy…)

Hoa tilleul bỏ vào nước sôi dùng làm nước uống, được các thầy thuốc ca ngợi nhiều vì có nhiều thành phần tốt cho cơ thể, giàu muối khoáng và cung cấp các yếu tố cần thiết để làm sạch cơ thể.
Rất nhiều bài thuốc ca ngợi ngay cả một số thầy thuốc tây y cũng khuyên nên xử dụng loại nước uống này.
Vào tháng bảy đi ngang những gốc tilleul bốc lên một mùi thơm dễ chịu; ngọt ngào, thoang thoảng mùi thơm dịu ngọt, không những hoa, quả của tilleul, ngay cả lá nấu nước uống cũng thơm, ngọt lại tốt cho giấc ngủ, thấy ông cụ nói tôi cũng vít nhánh cây vặt một đọt có cả lá hoa và quả đem về nấu uống thừ, người ta kỹ nghệ hóa những thứ này thành gói bán tràn ngập trên thị trường nên hắn cũng thử uống .

Hương thơm mật ngọt thoang thoảng mùi hoa nhài làm quên lãng nhũng đóa hồng nhung và những đóa loe kèn.
Mùi thơm lan tỏa khắp con đường, còn len lỏi vào những nhà chung quanh khu vực một hương thơm dễ chiu.

En été les lis et les roses
Jalousaient ses tons et ses poses…
(L’été
Charles Cros)
(Hè về bóng dáng  » ti dơn »
Hồng ghen với sắc, huệ hờn kém hương…)
Nhờ những hương vị của  » ti dơn » đã cho ra những loại mật ong ngon và những loại nước hoa đắt tiền .

Mật ong lấy từ hoa « ti dơn » do một chủng viện sản xuất, thuộc loại mật ngon, giá đắt hơn các loại mật ong khác

Bướm già bướm mọc râu ra
Thấy bông hoa lạ châu đầu bướm châm
Châm xong mới biết bị lầm
Có bông hoa đẹp ong châm mất rồi
(ca dao)

Nước hoa Tilleul có đặc tính làm săn chắc da cũng được lấy từ hoa « ti dơn », làm dịu làn da mỏng manh hoặc dễ bị mẩn đỏ, làn da bị ngứa, bảo vệ da ít bị dị ứng; điều này Ara cũng mới biết khi đọc tài liệu  » Beauté : le tilleul dans la peau  » được đăng trong Paris Match đăng ngày 20/04/2021

Một trong nhiều loại sản phẩm nước hoa Tilleul, loại này co giá 150 Euro

Ngoài nước hoa ra, hoa « ti dơn » còn có tác dụng làm mềm và sáng bóng làn da vì hoa có chứa chất nhầy có khả năng giữ nước để làm dịu chứng viêm da và chống lại sự lão hóa da .

Còn nhiều công dụng khác của cây « ti dơn » như thân « ti dơn » cho một loại gỗ tốt, được định nghĩa là loại gỗ có màu vàng nhạt với ánh hơi đỏ,sáng bóng, là loại mô liên kết, rất mềm và có thớ cực kỳ mịn và chặt chẽ.
Gỗ tilleul dễ đánh bóng,lý tưởng để điêu khắc dễ tạo chất lượng cao cho những sản phẩm. Những cây đàn guitare làm bằng gỗ tilleul cũng là sản phẩm có giá trị

Một sản phẩm điêu khắc trên gỗ tilleul

Công nhận uống ngon và dễ ngủ, tôi thì nằm xuống đếm chưa hết số 5 là đã « ngựa phi đường xa » ; nhưng nhà tôi vốn ngủ chậm lai hay có ác mộng, đã thử cả tuần và cũng thấy kết quả tốt. Người xưa khi chưa có thuốc bào chế bằng những hóa chất; con người sống đến ngày hôm nay cũng nhờ những thầy thuốc giỏi, những bài thuốc hay, rồi khoa học tiến bộ người ta sản xuất hàng loạt cũng dựa trên những phân chất hóa học trên thực vật,.một cách bảo vệ sức khỏe của các cụ ngày xưa,

Bán dạ tam bôi tửu
Bình minh trảm độ trà
Nhất nhật y như thử .
Lương y bất đáo gia

Chắc ly uống rượu của các cụ chỉ bằng cái hột mit mà là rượu minh Mạng mới đúng bài bản, còn bình minh trảm độ trà (tilleul) thì tốt nhiều hơn xấu và như vậy thầy thuốc làm sao ghé được nhà .

Tháng bảy sắp hết,hôm nay đã là ngày 23, ngày mà 72 năm trước Ara bước chân vào đời.
Ngày Ara bước chân đến khu vực Angleur cũng là tháng 7 của ba mươi năm trước với hai bàn tay trắng, cũng có nhiều kỷ niệm, ba người con gái đã an cư lạc nghiệp ở thủ đô Bruxelles vì không muốn cha mẹ có tuổi ở một mình, nhỡ khi tắt lửa, tối trời như vụ lụt vừa qua làm chúng lo lắng. Ba mươi năm trôi qua như giấc mộng Nam Kha .
Biết là ở đâu quen đấy, tình cảm gắn bó, nhưng từ cơn lũ vừa qua chắc phải di chuyển lần nữa chuẩn bị cho cuộc sống « dưỡng già », lần này thì « từ quê nghèo lên phố lớn » chọn một apart. vừa đủ cho hai vợ chồng già, có kể chuyện trên blog lần sau chắc là câu chuyện ở thủ đô.

Viết ở Bruxelles vào ngày 23//7/ 2021

Ngày sinh nhật thứ 72 của Hải sư Ara Phát.

Ara

https://araphatblog.com/2021/07/23/ke-tiep-chuyen-thang-bay-o-angleur-ara-phat/ 

🌽🌽🌽🌽🌽🌽🌽🌽🌽

 

Mời Xem : Khen ai khéo xếp cái đèn cù – Ara Phat (K 7-SPSG 1968-70 )