Gan nhiễm mỡ vì ngỡ rằng thiếu....

1/4 trường hợp gan nhiễm mỡ trở thành viêm gan mãn và xơ gan” là nhận định của các chuyên gia gan mật. 

Shutterstock

Đây là con số đáng báo động nhưng thực tế, có nhiều bệnh nhân thiếu kiến thức phòng tránh bệnh cũng như có suy nghĩ sai lầm về gan nhiễm mỡ.

Người gầy thì làm sao gan có mỡ?

Nhiều người có suy nghĩ, hễ nhắc tới chất béo là sợ như sợ… cọp mà không biết chất béo đôi khi không phải là kẻ tội đồ mà lại là người lập công (HDL), miễn sao hàm lượng chất béo trong máu, gan, mô dưới da đừng vượt qua ngưỡng bình thường. Cái hay của HDL là nếu ai có đủ chất béo có lợi này thì nếu có bệnh sẽ dễ chữa hơn người thiếu HDL. Ngay cả với bệnh nhân cao huyết áp, tiểu đường, thậm chí ung thư, hàm lượng HDL trong máu càng cao, tiên lượng trong điều trị càng khả quan.

Bệnh nhân T.L.H (43 tuổi, ngụ Q.3, TP.HCM) được các bác sĩ bệnh viện Nhân dân 115 chẩn đoán bị xơ gan. Cầm kết luận, bệnh nhân phản ánh với bác sĩ: “Tôi không uống rượu, hút thuốc, ăn uống lành mạnh thì nguyên nhân gì lại bị xơ gan?”. Khi bác sĩ cho biết nguyên nhân là do bị gan nhiễm mỡ kéo dài nhiều năm nhưng không phát hiện được, bệnh diễn tiến thành xơ gan, bà H. lại phản đối: “Tôi không dư cân, nặng có 45 ký, sao lại bị gan nhiễm mỡ?”. Theo yêu cầu của bà H., bác sĩ cho kiểm tra, xét nghiệm lại nhiều lần nhưng vẫn cùng kết quả bị xơ gan.

ThS.BS Lê Thị Tuyết Phượng – Trưởng khoa Nội tiêu hóa, bệnh viện Nhân dân 115 cho biết, theo kết quả thống kê, trong 10 trường hợp gan nhiễm mỡ, có đến 2/3 bệnh nhân có thân hình bình chuẩn, không ăn mỡ, thậm chí gầy ốm, ăn chay trường.

Gan đóng vai trò tích trữ và chuyển hóa chất béo. Đừng tưởng muốn sụt cân phải tìm cách kiêng cữ chất béo đến mức tối đa. Với bệnh nhân tiểu đường, nếu đã bị rối loạn biến dưỡng chất béo thì chất mỡ trong máu vẫn có thể tăng cao cho dù có nhịn ăn thịt mỡ đến khổ sở, vì cơ thể tự tổng hợp chất béo từ chất đường dư thừa trong máu. Với người muốn giảm cân bằng mọi giá bằng cách ăn kiêng khem, hậu quả là cơ thể không đủ năng lượng để chuyển hóa, thiếu các vi chất cần thiết, sự chuyển hóa mỡ không hiệu quả, buộc gan phải lấy mỡ từ nơi khác để thay thế cũng dẫn đến gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, chế độ ăn thiếu protein trong thời gian dài làm mỡ trong máu không thể chuyển hóa cũng là một trong những nguyên nhân khiến gan nhiễm mỡ, thường xảy ra với người ăn chay trường. Bệnh không chỉ xảy ra với người lớn mà trẻ em béo phì cũng khó tránh khỏi.

Có một loại “thảo dược” mà nhiều người hay dùng khi gan có vấn đề là atiso. Theo lương y Đinh Công Bảy, Atiso có tác dụng thông mật, lợi tiểu, giảm cholesterol trong máu nên thường được dùng chữa các bệnh rối loạn chức năng gan. Tuy nhiên, nếu lạm dụng atiso quá nhiều sẽ gây co thắt cơ trơn đường tiêu hóa, dẫn đến đầy hơi, chướng bụng; cơ thể không hấp thụ được hết chất dinh dưỡng khiến gan phải làm việc nhiều hơn để đào thải các chất dư thừa, về lâu dài sẽ gây hại cho gan.

Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, chỉ một số ít người có cảm giác ăn không ngon, mệt mỏi, hơi tưng tức ở vùng dưới bên phải. Đa số trường hợp gan nhiễm mỡ thường diễn tiến lành tính, không có dấu hiệu báo động từ 10-15 năm rồi mới chuyển thành viêm gan hoặc xơ gan. Do đó, nhiều người chỉ phát hiện bệnh tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ hoặc biết được khi đã bị viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan.

Tăng cường giải độc thì gan sẽ khỏe?

Khi phát hiện bị gan nhiễm mỡ, lá gan đang có vấn đề, nhiều người chọn giải pháp tích cực uống các loại thuốc, thảo dược bổ gan, giải độc gan… và thầy thuốc không ai khác chính là bác sĩ Google. Kết quả, bệnh không giảm mà còn nặng thêm vì dù uống bất kỳ loại thuốc nào cũng phải chuyển hóa qua gan. Gan đang bệnh mà còn phải làm việc quá nhiều sẽ làm tăng gánh nặng cho bộ phận này.

Với những loại thuốc giảm mỡ trong gan được quảng cáo trên thị trường, bệnh nhân phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bởi chúng có thể gây mệt mỏi, rối loạn kinh nguyệt, suy giảm khả năng tình dục, rối loạn chức năng gan. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ cholesterol vì không phải nguyên nhân gan nhiễm mỡ nào cũng do tăng cholesterol. Dùng bừa bãi sẽ có nguy cơ làm tăng men gan.

Gan nhiễm mỡ không phải là bệnh lý ở gan mà là triệu chứng do sự tụ mỡ quá nhiều tại gan. Hiện nay không có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu loại trừ nguyên nhân gây bệnh. Nếu do rượu, phải ngưng rượu, do béo phì thì phải giảm cân, nếu do thuốc phải ngưng các loại thuốc gây độc cho gan và thay bằng những loại thuốc an toàn theo toa bác sĩ…

Ngoài việc tập thể dục, bệnh nhân cần giảm ăn thịt đỏ, thay bằng thịt trắng như gà, vịt, các loại cá và hải sản. Hạn chế ăn trứng (chỉ ăn 2 quả/tuần), chất ngọt, chất béo vì nếu dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ dự trữ.