TUẦN PHIÊN NGÀY XƯA - Nguyễn Phan Khiêm ( Tểu Blog )

TUẦN PHIÊN NGÀY XƯA KHÁC HIỆP SĨ NGÀY NAY LẮM 

 

Câu chuyện “hiệp sĩ” hôm nay lại nhớ đến tuần phiên ngày xưa ở làng xã cổ truyền vùng đồng bằng Bắc Bộ. Do tự trị, tự quản, nên làng luôn có lực lực tuần phiên để chống trộm cướp, bảo vệ dân làng.

Mỗi năm một phe/ giáp phải đảm trách việc tuần phòng, đứng đầu là ông Thủ phiên. Tuần phiên canh cả ngày lẫn đêm. Đại bản doanh là đình làng, còn các nhóm trực ở các điếm canh các cổng làng. Mỗi nhóm chừng chục người mang theo vũ khí, và nhất định là có ốc để thỉnh thoảng rúc lên thị uy.

Các bản hương ước đều quy định trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của người tuần phiên rất rõ.

Về trách nhiệm, nếu nhà ai bị trộm gặt mất lúa ngoài đồng hay trèo tường khoét vách ăn trộm mà tuần phiên không biết thì phải bồi thường 100% và bị phạt.

Nếu tuần phiên biết và đã truy bắt, ngăn chặn hết khả năng mà không chống nổi bọn trộm cướp thì không phải bồi thường và trách phạt.

Trong việc chống bọn trộm cướp, ai không may bị thương thì làng chi tiền thuốc thang, chăm sóc chu đáo. Ai không may bị chết thì làng chi tiền tang ma và hỗ trợ vợ con, có nơi quy định tất cả chức dịch phải đi đưa ra tận huyệt và làng thường miễn phu phen cho một người con của người đó.

Về thù lao, Hương ước quy định rõ, ví dụ một sào ruộng thì ngày gặt, tuần phiên đến thu mấy lượm lúa, nhà có một con trâu thì mỗi năm mấy xu…

Ngoài ra, tuần phiên còn có tiền “về tuần”, tức là những người trong độ tuổi ( ví dụ 18-45) nhưng đi làm ăn xa không tham gia đi tuần được, xin gửi về món tiền bồi dưỡng những người đi thay. Ai nghèo thì góp mức thấp nhất, ai giàu có thì đóng góp cao nhất… Làng càng giàu có thì tiền “về tuần” càng nhiều. Vì vậy, đi tuần mệt nhưng mà vui, hôm nào cũng đánh chén.

Ông Thủ phiên oai hơn ông Phó Lý vì có quân cán đàng hoàng, ngày nào cũng nhậu. Cho nên hết năm yên ổn, ông Thủ phiên còn khao làng, sau đó suốt đời được gọi là ông Thủ. Chả thế ở quê tôi người ta nói, cả đời làm được một lần Thủ phiên coi như “hả dạ”.

Làng tôi có ông Cai lệ hồi hưu về lại làm Thủ phiên, nên ngày khao vọng, có cụ mừng đôi câu đối:

Quan phủ mừng thầm Cai lệ hách

Dân làng nức tiếng Thủ phiên oai

Không biết công tác xã hội hóa an ninh trật tự ngày này có thể tiếp thu gì được từ tuần phiên ngày xưa không nhỉ?!

 

Xem Thêm : Nguyễn Đắc Xuân: TIẾNG TRỐNG KÊU OAN