Duy Trì Ngôn Ngữ Việt Nam - Hồ thị Đậm

(Bài nầy đã được đăng ở Đặcsan Liên Trường Tây Ninh - Nam CaLi 2015)

               Sau khi định cư ở Mỹ được vài năm, tôi nhận thấy phần 

đông người Việt nam ta e- ngại con cái không giỏi tiếng Mỹ, nên cứ 

dùng tiếng Anh nói chuyện với các con. Vô tình chúng ta đã xem 

thường tiếng Việt mến yêu và làm cho trẻ em xa rời ngôn ngữ dân 

   Tiểu bang nhỏ bé của chị An (Kentucky), có ít người Việt 

nam định cư. Khi đi thăm bạn bè, chị thấy rằng đa số trẻ em hoàn-

toàn không biết nói tiếng Việt, một số rất ít chỉ biết nói bập-bẹ vài 

câu và nói cũng không đúng, chẳng hạn:

- Mom đang giặt đầu cho em (Mẹ đang gội đầu cho em)

- Có nhiều people đi lại, sao có nhiều shoes đậu ở đây quá vậy?       

(Có nhiều người đến, sao có nhiều giày ở đây vậy?)                   

- Bà nội, bà nội, mầy wait tao một chút.(Bà nội, bà nội, bà chờ 

con một chút)

Nghe trẻ em nói tiếng Việt như thế chị An cảm thấy đau lòng.    

Chị cho tôi biết:

        - Tôi không muốn các cháu tôi nói chuyện như vậy. Do đó, sau 

khi về hưu, tôi bảo con gái tôi đừng đem con nó đi học lớp “ Mầm 

non”( Pre-school) mà để cháu ở nhà tôi dạy chữ Việt. May- mắn là 

con tôi nghe lời tôi. Khi cháu được ba tuổi, ngoài việc dạy cháu tô 

màu hay dạy cháu nhận dạng con vật hoặc đồ vật, đôi ba ngày tôi 

dạy xen vào chữ “i” hoặc chữ “t”. Tuổi cháu lớn dần thì tôi dạy cháu 

nhiều chữ hơn. Dạy như thế, lần lần khi cháu được 5 tuổi thì cháu 

đã biết đọc và viết chữ Việt khá nhiều. 

Khi cháu đi học lớp “Mẫu giáo” (Kingdergarten), cháu chưa 

biết một tiếng Anh nào, thế mà chỉ mấy tháng sau, cháu học thật 

giỏi, không trở ngại gì cả. 

     -Ở đây con nít ít khi chịu ngồi lại học chữ Việt, làm sao chị 

dạy cháu thuộc nhiều ca dao, tục ngữ và thơ văn Việt nam 

Tôi tò-mò hỏi:

Chị An cười trả lời : “ Chị biết không, tôi  Không giỏi gì đâu. 

Tôi có lợi thế là có nhiều thì giờ gần gũi cháu, nên việc dạy chữ Việt 

cho cháu dễ dàng hơn. Khi đưa cháu ra đón xe buýt của trường, trên 

đường hai bà cháu đi bộ đến trạm đón xe , tôi dạy cháu một câu ca 

dao hay tục ngữ. Khi rước cháu về nhà, trên đường về , sau khi tôi 

hỏi thăm cháu xem học có vui không, việc học thế nào, tiếp theo là 

phần dọn bài cháu. Tôi bảo cháu đọc lại câu ca dao hay câu tục ngữ 

mà tôi đã dạy cháu lúc sáng. Cũng giống như thế, những bài thơ 4 

hay 8 câu hoặc những bài thơ khá dài như bài thơ “ Thề non nước” 

của Tản Đà , tôi lần lượt dạy từng câu một rồi ráp nối lại. Lợi dụng 

thời gian đưa đón cháu, tôi đã giúp cháu thuộc lòng khá nhiều ca 

dao, tục ngữ và những bài thơ Việt nam của cụ Nguyễn Khuyến, Bà 

Huyện Thanh Quan, Tú Xương, Tản Đà…” 

Chị An nói: “Trẻ con ở đây cần thì giờ nhiều để làm bài tập ở nhà, 

mà mình cũng bận rộn, nên phần nhiều cháu học viết chánh tả 

trong giờ tôi nấu cơm chiều. Đang khi các cháu chờ cơm chiều, tôi 

lấy giấy viết để sẵn trên bàn, tôi hỏi cháu: 

Tôi hỏi thêm: “ Vậy chị có dạy cháu viết chánh tả không?” 

-Ba mẹ con bây giờ đang làm gì? 

-Dạ, ba mẹ con đang làm việc. 

-Ba mẹ con làm việc, kiếm tiền để nuôi ai? 

-Dạ, để nuôi con và em con. 

-Ba mẹ con làm việc có mệt không? 

-Dạ, ba mẹ con làm việc rất mệt nhọc. 

Tôi lại vuốt đầu cháu rồi nói: 

-Như vậy con viết lại bài ca dao: ‘ Công ơn cha mẹ’, bà xem  

con viết có giỏi không. 

Vì cháu thuộc lòng bốn câu ca dao nầy từ lâu và tôi đã viết 

lại bài nầy trong tập cháu, cho cháu tập đọc nhiều lần nên cháu viết 

lại cũng dễ. Chữ nào cháu quên thì tôi nhắc cháu. Bây giờ cháu đã 

học lớp 8, thỉnh thoảng tôi vẫn bảo cháu đọc và viết lại những bài 

thơ mà cháu đã thuộc, hầu cháu không quên những gì tôi đã dạy. 

Ngoài ra tôi còn cho cháu tập dịch một số bài ngụ ngôn ngắn của 

một vị văn hào viết bằng tiếng Anh, dịch xong cháu viết ra tiếng 

           Bạn  bè thấy cháu chị An giỏi chữ Việt, họ cũng đem con 

cháu đến nhờ chị dạy. Muốn khuyến-khích các cháu học chữ Việt, 

chị không lấy tiền thù lao, vậy mà lớp học của chị chỉ lèo-tèo vài ba 

đứa mỗi khóa. Học hết khóa nầy đến khóa khác, thỉnh thoảng có 

cháu mới vô học, khác trình độ, chị An dạy ba buổi trong tuần: 

sáng thứ bảy, sáng và chiều ngày chúa nhựt. Có vài cháu học hơn 

bốn năm nay mà cháu vẫn còn theo học với chị. Chị An có vẻ 

ngưỡng mộ mẹ của hai cháu bé nầy lắm. Chị nói: “ Mẹ hai cháu rất 

bận, trong tuần phải đi làm,  lo việc nhà, chăm sóc con cái, vậy mà 

cũng ráng nhín thời giờ đưa cháu đi học đều- đặn mỗi sáng chúa 

nhựt. Tôi nghĩ, nếu quyết tâm cho con đi học, cố gắng thêm một 

chút, trở ngại nào cũng vượt qua được”.

  Nhân dịp chúng tôi bàn về vấn đề dạy tiếng Việt, tôi liên 

tưởng đến một người Mỹ nói tiếng Việt rất giỏi, tôi đã gặp ông ấy mười 

mấy năm trước đây. Tôi nói với chị An: 

-Tôi nghĩ người Việt học tiếng Việt dễ hơn người ngoại quốc. 

Thế mà tôi đã gặp một người Mỹ nói thông thạo tiếng nước ta đó chị. 

                    -Một hôm cô bạn và tôi đi mua sắm. Mua xong, chúng tôi đi 

từ trên lầu xuống tầng trệt bằng thang máy. Đứng trước mặt chúng tôi 

là một người đàn ông Mỹ thật mập, cô bạn tôi lên tiếng nói lén:

              -Sao ông Mỹ nầy để mập quá!                    

              Cô bạn nói vừa xong, người đó xây mặt lại nói:

        - Tôi cũng khổ sở về bệnh mập nầy lắm đó cô.

           Chúng tôi quê quá, không ngờ có một người Mỹ nói tiếng 

Việt trôi chảy như vậy. Cô bạn tôi e- thẹn, lúng- túng vội xin lỗi 

và tấm-tắc khen ông nói tiếng Việt lưu loát. Nói đến đây, chúng 

tôi vừa ra khỏi thang máy, người Mỹ đó còn đứng nán lại trò 

chuyện với chúng tôi: 

mừng lắm. Tôi đã từng ở Việt nam một thời gian khá lâu, vợ 

của tôi là người Việt nam. Hai cô biết không, tôi rước vợ tôi qua 

Mỹ trước năm 1970, lúc đó ở thành phố Louisville nầy không có 

người Việt nào cả. Vợ tôi rất buồn. Muốn cho vợ tôi không cảm 

thấy bơ-vơ nơi xứ lạ, quê người, tôi quyết  trở thành người 

-Các cô đừng ngại, biết hai cô là người Việt nam tôi 

đồng hương với vợ tôi bằng cách tôi phải học nói, học đọc và 

học viết chữ Việt. Vợ tôi là người dạy tôi. Chúng tôi đã thỏa-

thuận dùng tiếng Việt ở nhà, tôi còn có thể đọc được những 

cuốn tiểu thuyết của Khái Hưng, Nhất Linh mà vợ tôi mang theo 

Ông nói một hồi dài, có lẽ ông cảm nhận được rằng  

chúng tôi rất ngưỡng mộ tài học tiếng Việt của ông. Ông cười, 

nấu thức ăn Việt nam nữa. 

-Song song với việc học tiếng Việt, tôi còn tập ăn và 

Sau khi nghe tôi kể, chị An cho ý kiến: 

-Theo tôi nghĩ, học chữ Việt cũng như làm bất cứ việc 

gì cũng phải bền lòng, cố gắng mãi sẽ thành công. Cộng đồng ta 

có nhiều trung tâm dạy Việt ngữ miễn phí, nhất là những tiểu 

bang có nhiều người Việt nam cư ngụ như: Texas, California, 

Virginia… Có nhiều học sinh đã theo học chữ Việt đã lâu, có 

nhiều cháu học thật giỏi.Chị biết không, tôi nghe nói học sinh ở 

California, chẳng những thuộc thơ văn Việt nam mà còn biết 

làm thơ lục bát nữa. Sự hy sinh của quý thầy cô thật lớn lao, 

đáng kính phục.”

 Tôi chưa từng biết điều nầy, nghe chị An nói tôi rất 

ngạc nhiên, tôi nghĩ trẻ em ở đây chỉ cần biết nói, đọc và viết là 

quý rồi, mà các cháu còn biết cả làm thơ lục bát, thật đáng 

Chị An hăm hở khoe tôi: 

 - Mặc dù nơi tôi cư ngụ có ít người Việt nam, vậy mà 

quý Thượng tọa cũng mở lớp Việt ngữ tại chùa từ lâu. Riêng 

ông chủ tịch cộng đồng ở Louisville cùng một nhóm bạn hữu 

của ông, nhiệt tình mở trung tâm dạy Việt ngữ và toán để dạy 

cho trẻ em Việt nam ở đây. Có vài thầy cô ở thật xa cũng ráng 

đi dạy từ thiện. Dù bận rộn mưu sinh cho cuộc sống, có vài cô 

đã hy sinh thì giờ quí báu, theo dạy công quả hơn chục năm 

nay, thật xứng đáng cho chúng ta ngưỡng mộ. Đối với quý thầy 

cô giáo trẻ, thời gian của họ rất hạn hep, họ nhín thời giờ để đi 

dạy thật khó khăn, phải có thiện chí lắm mới làm được. Bà An 

tâm sự: Riêng tôi, về già, tôi có quá nhiều thì giờ rãnh rỗi.  

Ngoài giờ dạy ở nhà, trường Lạc Việt ở Louisville không chê tôi 

lớn tuổi, đã cho tôi cơ hội dạy các em ở đây, tôi  rất vui, chớ 

không cảm thấy vất vả chút nào.Tôi cám ơn nhà trường và các 

cháu học sinh đã giúp tôi sống lại những ngày xa xưa và bớt cô 

đơn trong cảnh chiều tà bóng xế”.

            Tôi ước mong phụ huynh học sinh ráng nhín thời giờ, cố 

gắng đưa các cháu đi học đều đặn, để không phụ lòng tốt của 

nhà trường và các em không quên tiếng mẹ đẻ mến yêu của 

chúng ta nơi đất khách quê người. 

 Hồ thị Đậm(6-5-2015)

(ảnh minh họa;Google)