ĐƯỜNG THI TUYỂN ĐỘC Tập 1.: Về 2 Bài Thơ TRỪ DẠ TÁC và TRỪ DẠ HỬU HOÀI

 ĐƯỜNG THI TUYỂN ĐỘC Tập 1.

            Năm hết Tết đến, chân thành gởi đến

Qúy Thầy Cô, Qúy Tiền Bối, Bằng Hữu, Đồng Môn cùng Các em Học sinh thân mến quyển :

                              ĐƯỜNG THI TUYỂN ĐỘC Tập 1.

chưa được in thành sách để xuất bản, chỉ mới gom góp lại để đọc chơi tiêu khiển khi trà dư tửu hậu mà thôi.

               Kính mong được sự góp ý cho những gì còn sai sót, chưa ổn.

              Chân thành cảm tạ trước.

                                                                                                 Nay kính,
                                                                                              Đỗ Chiêu Đức                                         ……… xxx ………

       Đường Thi Tuyển Độc, có nghĩa là chỉ chọn lựa một số bài Đường Thi dễ đọc, dễ hiểu, được phổ biến rộng rãi trong dân gian của các thể loại Thất ngôn và Ngũ ngôn tứ tuyệt với các đề tài sát sao với cuộc sống và tâm lý tình cảm của con người mà thôi ! Thỉnh thoảng cũng chen vào một số bài Ngũ ngôn và Thất ngôn Luật thi đặc biệt hoặc của các đời Tống, Minh, Thanh có liên quan đến văn học Việt Nam hoặc thực tế của cuộc sống...

       Đường Thi Tuyển Độc còn là những email qua lại trao đổi giữa bạn bè với nhau, khi phát hiện một bài thơ hay mà ít người biết đến.

      Tất cả những bài Đường Thi Tuyển Độc đại khái được trình bày theo thứ tự của bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông, nhưng lại không có ranh giới rõ ràng, vì ý thơ và tình thơ lan man bàng bạc dàn trãi giữa mùa nầy sang mùa khác.

      Vì là những bài thơ được đọc tùy thời tùy hứng, nên không có tính giáo khoa và ranh giới giữa các hình thức thơ cũng như không phân chia thành từng tác phẩm của tác giả mà lẫn lộn giữa thơ của người nầy và người khác. Nhằm mục đích tiêu khiển để khỏi nhàm chán khi phải đọc mãi bài của cùng một tác giả thi nhân.

      Đường Thi Tuyển Độc là tuyển đọc Đường Thi, đọc lại những bài thơ cổ có liên quan mật thiết với văn học cổ của nước nhà, còn nhằm mục đích giúp cho giới trẻ thuộc thế hệ thứ 2, thứ 3 ở hải ngoại có cơ sở để hiểu biết và thưởng thức văn học của ông cha ta thời trước.

      Trong qúa trình trao đổi và biên soạn sẽ không tránh khỏi những điều sai sót, rất mong được sự chỉ giáo và kiểu chính của các tiền bối thức giả.

      Chân thành cảm tạ !

                                                                                Đỗ Chiêu Đức

      Trừ Dạ Tác

                                    Cao Thích

                  

1.Nguyên tác bài thơ:

     除夜作                          TRỪ DẠ TÁC

旅館寒燈獨不眠，      Lữ quán hàn đăng độc bất miên,

客心何事轉悽然 ?       Khách tâm hà sự chuyển thê nhiên?
故鄉今夜思千里，      Cố hương kim dạ tư thiên lý,

霜鬢明朝又一年 !       Sương mấn minh triêu hựu nhất niên!

                高適                                        Cao Thích
2. Nghĩa bài thơ :

                      Cảm Tác Trong Đêm Trừ Tịch

    Một mình đơn độc ngồi bên ngọn đèn lạnh lẽo trong lữ quán.

    Vì chuyện chi mà lòng khách lại trở nên thê lương sầu thảm?

    Thì ra đêm nay khách đang nhớ đến quê hương xa ngàn dặm.

    Sáng mai trên mái tóc sương pha nầy lại chồng thêm một tuổi đời xa quê hương nữa !

         Qủa là tâm sự xót xa của kẻ tha hương lữ thứ! Cao Thích không về được quê hương để đón xuân vì quan sơn cách trở, và vì công chưa thành danh chưa toại, mà xót xa cho thân mình còn lưu lạc tha phương trong đêm Trừ tịch! Không như ...

        Chúng ta ngày nay, không phải vì núi sông cách trở, cũng không phải chờ đợi công danh. Chúng ta có đầy đủ phương tiện, điều kiện tiện nghi để về thăm quê hương bất cứ lúc nào, bất cứ khi nào chúng ta muốn... Nhưng, về đến quê hương rồi cũng không tìm đâu ra được những làng xóm ngày xưa, những phố phường năm cũ, kỷ niệm của những ngày xưa thân ái... đã biền biệt... chân trời!

       Thôi thì, thà ở đây, để làm kẻ tha hương, xa quê, nhớ quê để nuối tiếc về những tháng ngày dĩ vãng... vang bóng một thời!!!

3. Diễn nôm :
                          ĐÊM GIAO THỪA

                 Quán lạnh đèn tàn chẳng ngủ yên,

                 Lòng ai da diết những ưu phiền.

                 Quê hương ngàn dặm đêm nay nhớ,

                 Đầu bạc sáng ngày lại một niên !

   Lục bát :

                 Thức cùng quán lạnh đèn tàn,

                 Lòng người lữ thứ dạ càng tái tê.

                 Ngàn trùng canh cánh tình quê,

                 Sáng ra đầu bạc năm về lại năm.

C âu 3 :

      故鄉今夜思千里，      Cố hương kim dạ tư thiên lý,

Còn được hiểu là : Đêm nay, cố hương nhớ về người ở xa ngàn dặm. Chắc trong cảnh đoàn tụ vui vầy để cùng đón Tết mà thiếu mất một người còn chưa kịp về. Cao Thích không nói là mình ở ngoài ngàn dặm nhớ về cố hương , mà nói Cố hương nhớ về mình còn đang ở xa ngoài ngàn dặm.

PHỎNG DỊCH :
                      THƠ LÀM ĐÊM GIAO THỪA

                   Quán trọ, đèn khuya, ngủ chẳng yên,

                   Lòng luôn canh cánh vạn niềm riềng.

                   Quê nhà, nhớ qúa, xa ngàn dặm,

                   Mai Tết, năm qua, tóc bạc thêm !                                                  

CẢM TÁC :

                   Giao thừa giao cả niềm riêng,

             Lòng quê cánh cánh tận miền xa xăm.

                    Mai ngày năm lại qua năm,

               Bao giờ mới khỏi về thăm quê nhà ?!

                 

                    TRỪ DẠ HỮU HOÀI

           Cũng Đêm Giao Thừa Xa Nhà, cũng tấm thân phiêu lãng, lữ thứ tha hương, nhưng tâm sự của THÔI ĐỒ xót xa thảm hại hơn Cao Thích rất nhiều. Ta hãy cùng chia xẽ với tác giả tâm sự qua bài thơ sau đây : 

        除夜有懷                TRỪ DẠ HỮU HOÀI

        迢遞三巴路，        Điều đệ tam ba lộ,
        羈危萬里身。        Ký nguy vạn lý thân.
　    亂山殘雪夜，        Loạn sơn tàn nguyệt dạ,
        孤燭異鄉人。        Cô chúc dị hương nhân.
　   漸與骨肉遠，        Tiệm dữ cốt nhục viễn,
       轉於奴僕親。        Chuyển ư nô bộc thân.
　   那堪正飄泊，        Na kham chánh phiêu bạc,
       來日歲華新。        Lai nhật tuế hoa tân.
                      崔涂                                        Thôi Đồ 

                 

 CHÚ THÍCH :
         1. Điều Đệ : Xa xôi diệu dợi.
         2. Tam Ba : Chỉ xứ Ba Quận, Ba Đông, Ba Tây, nay thuộc đông bộ của tỉnh Tứ Xuyên.
         3. Ký Nguy : Chỉ Trong nguy nan mà thân lại ở xứ người.
         4. Câu số 4 : Có bản chép là : " Cô độc dị hương xuân "  孤獨異鄉春  . Có nghĩa : Mùa xuân đến mà chỉ có một thân một mình nơi đất khách tha hương. CHÚC : Là Đuốc. Hoa Chúc : là Đuốc Hoa. Cô Chúc : là Cây đuốc cô độc lẻ loi.
         5. Đồng Bộc Thân : Đồng là Tiểu đồng, Thư đồng. Bộc là Nô bộc. Thân là Thân thiết . Đồng Bộc Thân có nghĩa : Cả thư đồng nô bộc cũng thấy thân thiết như người thân.                  

          崔涂 （854～?）字礼山，今浙江富春江一带人。唐僖宗光启四年（888）进士。终生飘泊，漫游巴蜀、吴楚、河南，秦陇等地，故其诗多以飘泊生活为题材，情调苍凉。《全唐诗》存其诗1卷。
           THÔI ĐỒ  ( 854-? ) , tự là Lễ Sơn, là người ở dãi Phú Xuân Giang, thuộc tỉnh Chiết Giang ngày nay. Ông đậu Tiến Sĩ năm Quang Khải thứ 4, đời Đường Hi Tông. Cả đời phiêu bạc, lãng du các xứ Ba Thục, Ngô Sở, Hà Nam, Tần Lũng... , nên thơ của ông phần nhiều lấy đề tài tả cảnh sống phiêu bạc giang hồ, tình tiết âm điệu thê lương. " Toàn Đường Thi  " còn giữ được một tập thơ của ông.

DỊCH NGHĨA :
            Diệu vợi trên đường đi gập ghềnh khúc khủy của xứ Tam Ba, Tấm thân ngoài ngàn dặm nầy đang tạm dung ở xứ người an nguy khó định. Đêm lạc lỏng trong cảnh tuyết tan giữa núi non chập chùng , người tha hương cô đọc với ngọn đuốc lẻ loi, và ... càng đi thì lại càng xa những người thâm tình cốt nhục, nên tình cảm chuyển sang cho thư đồng nô bộc xem họ như những người thân. Không sao kham nỗi với nỗi phiêu bạc giang hồ, trong khi ngày mai nầy đã lại bước sang năm mới rồi !
 DIỄN NÔM :
                       Ba sơn diệu vợi đường dài,
                       Lẻ loi cô độc ai hoài một thân.
                       Tuyết tan non núi chập chùng,
                       Đuốc đơn người lẻ ngại ngùng bước chân.
                       Thân nhân cốt nhục xa dần,
                       Tình thân chuyển cả thư đồng bộc nô.
                       Tấm thân phiêu bạc giang hồ,