NGƯỜI NHẬT DẠY CON LÀM VIỆC NHÀ

Dạy con làm việc nhà, ngoài những tác dụng ích lợi được nhiều người biết đến như giúp con tăng cường sức khỏe, rèn luyện tính tự lập, giáo dục lòng tự tin và đức tính biết chia sẻ... thì theo cách nhìn của người Nhật, việc dạy con làm việc nhà còn có những công dụng "không giống ai" như: trí óc của trẻ được kích hoạt làm việc khi cơ thể vận động, giúp con xúc chạm vào cuộc sống thực tế, biết làm việc nhà thì con cảm nhận được ý nghĩa thực chất của cuộc sống gia đình...

Thực tế ở nước ta có nhiều phụ huynh thường nại lý do vì bận rộn nên không có thời gian dạy con làm việc nhà hoặc nhờ con làm việc nhà thì "có mà đợi tới tết" thôi thì "mình làm luôn cho xong", hoặc cho rằng con còn nhỏ "biết gì mà làm"... Nhưng theo bà Nagisa Tatsumi, một chuyên gia giáo dục nổi tiếng của Nhật Bản, đó là những quan niệm sai lầm. Vì chính lúc bận rộn là lúc thích hợp để con trẻ chia sẻ với cha mẹ công việc nhà, và "tuổi nhỏ làm việc nhỏ" cho nên làm việc nhà thì không có giới hạn tuổi tác. Ngoài ra không ai có thể thay thế vai trò cha mẹ trong việc dạy con làm việc nhà và chỉ có ở trong mội trường gia đình là nơi duy nhất cha mẹ mới có thể dạy con làm việc nhà.

Nếu phụ huynh cho rằng vì bận rộn hoặc vì con chây lười mà không kiên nhẫn dạy con làm việc nhà thì ngày tháng trôi qua con trẻ nhanh chóng trở thành một người lớn xác mà không biết làm việc nhà trong lúc cha mẹ thì lúc nào cũng bận rộn, cũng có trường hợp do con không cảm nhận được vai trò hữu ích của mình đối với gia đình mà nảy sinh tâm lý thiếu tự tin, sống khép mình lại với mọi người… Vị chuyên gia giải thích thêm trong tác phẩm "Atamanoiiko Sodatsu Otetsudai Noshuikan" (tạm dịch là: "Dạy con thông minh - dạy con làm việc nhà), một trong những tác phẩm bán chạy ở Nhật Bản.

Sách "Dạy con thông minh - dạy con làm việc nhà" tóm tắc ba điều lợi ích cơ bản của việc dạy con làm việc nhà, một là: Có mối liên hệ giữa tính tự lập với việc trẻ biết làm việc nhà. Theo tác giả có 3 yếu tố để xác nhận một đứa trẻ trưởng thành đó là: 1. Trẻ biết tự mình làm những công việc thiết yếu xung quanh, 2. Trẻ biết cách tự chăm sóc bản thân tự lo liệu việc ăn uống cho phù hợp với thể trạng sức khỏe của mình, 3. Trẻ biết xây dựng các mối quan hệ thân thiện với những người xung quanh.

Cả 3 yếu tố trên đều gắn chặt với môi trường gia đình và liên quan mật thiết đến việc trẻ biết làm việc nhà. Vì vậy ở trong môi trường gia đình việc cha mẹ ý thức dạy con biết làm việc nhà có vai trò quan trọng trong việc giáo dục và hoàn thiện tính cách của con trẻ. Từ những cơ sở như vậy cho nên có thể nói cha mẹ nào cũng mong cho con mình thành người trưởng thành nhưng nếu không ý thức kiên nhẫn dạy con làm việc nhà là một điều nghịch lý cần phải khắc phục.

Hai là, trẻ biết làm việc nhà thì thường "được việc hơn" so với trẻ không biết làm việc nhà. Có một nguyên lý là “khi cơ thể vận động thì trí óc và con tim cũng được kích hoạt làm việc”. Không những người bình thường mà ngay cả những nhà khoa học cũng thừa nhận rằng đối với họ ý tưởng mới nảy sinh chính khi cơ thể họ vận động chứ không phải là lúc ngồi yên. Cho nên trong xu thế đất chật người đông trẻ em ở các đô thị thường bị thiếu không gian vận động thiếu sân chơi thì nhiều loại hình kinh doanh dịch vụ đã phát triển như tổ chức khu vui chơi dành cho trẻ em với các trò chơi như leo cây, lội bùn, làm vườn, bắn súng, câu cá... Mặc dù vậy những trò vui chơi tốn phí đó có tác dụng thư giãn nhiều hơn là tác dụng giáo dục. Vì cơ thể trẻ vận động khi làm việc nhà là sự vận động vì cuộc sống đúng nghĩa, nó có tác dụng làm cho trí óc và tâm hồn con trẻ vận động thực chất và có chiều sâu hơn là vận động cơ thể khi chơi.

Ba là, làm việc nhà giúp con trẻ xúc chạm vào cuộc sống thực tế. Những lời giáo huấn như: "mong muốn cho con lớn lên trở thành người có ích cho xã hội"... hay những câu huấn thị khác cho dù hay ho bao nhiêu cũng chỉ là lý thuyết suông nếu không được áp dụng thành việc làm thực tế. Nó không khác gì mấy những câu châm ngôn đầy màu sắc ghi trên tờ lịch để bàn. Trẻ khó mà trở thành người có ích cho xã hội nếu trong cuộc sống hàng ngày trẻ không có ích cho gia đình cha mẹ. Vì thế việc tạo cơ hội để con xúc chạm vào cuộc sống bằng một công việc làm thực tế sẽ có ý nghĩa hơn nhiều.

Tác giả Nagisa Tatsumi nêu ví dụ: khi trẻ mang quần áo đã giặt sạch ra phơi thì tận tay con được sờ vào tấm vải mát lạnh, tận mắt nhìn thấy áo quần nhơ đã được giặt sạch, con ngửi được mùi hương thơm của dầu xả còn vương lại trên quần áo, rồi tai con nghe tiếng gió thổi sau vườn cảm nhận được ánh nắng hướng gió để treo quần áo phơi sao cho mau khô và không bị rơi, con nghe tiếng lanh canh của móc áo gió thổi va vào nhau... Cho nên chỉ một việc đem quần áo ra phơi mà cả năm giác quan của con xúc chạm vào thực tế của cuộc sống qua đó con cũng cảm nhận được "thành quả lao động" của việc giặt quần áo mà mình vừa làm xong, chắc hẳn sẽ đọng lại những ký ức dễ thương nào đó trong lòng, nuôi dưỡng cho con trẻ đời sống tâm hồn phong phú.

Chúng ta thừa nhận trẻ con Nhật Bản có tính tự lập tốt hơn trẻ con Việt Nam, điều đó có nhiều nguyên do như môi trường giáo dục, nguyên do về văn hóa và môi trường sống... Nhưng có một nguyên do mà các cha mẹ Việt cũng hội đủ điều kiện cần và điều kiện đủ để thực hành đó là việc dạy cho con biết làm việc nhà.

Tuy nhiên cần phải lưu ý là việc dạy con làm việc nhà đòi hỏi ở cha mẹ lòng kiên nhẫn và không phải trong một thời gian ngắn mà bắt con phải lĩnh hội mọi điều làm được mọi việc, đó là điều không thể mà phải từ từ vui vẻ cho con tham gia với cha mẹ làm từng việc một cho đến khi thuần thục. Ngoài ra có những câu nói mà tác giả gọi là "bộ sưu tập những câu nói cấm kỵ" khi cha mẹ dạy con làm việc nhà là: trẻ con biết gì, phải nói bao nhiêu lần nữa con mới hiểu đây, cha/mẹ không nỡ lòng để con phải làm việc vất vả, nếu tôi làm thì đâu cần phải lo lắng thế này... nếu không, cha mẹ đã góp phần làm triệt tiêu lòng nhiệt tình và sự tự tin của con trẻ.

TRÚC NGUYỄN.

Xem thêm :Nuôi dạy con kiểu Nhật

 (ảnh: AKIRA EDUCATION