Vì sao 2018 là năm tồi tệ đối với Trung Quốc?

Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) hôm 19/12 có bài phân tích cho thấy 2018 là một năm tồi tệ đối với nhiều tham vọng của chính quyền Trung Quốc.

Trước hết, siêu dự án Vành đai và Con đường đã thất bại. Theo SCMP, dự án này đã trở thành đối tượng bị chỉ trích không ngớt, nếu không thì cũng là chế giễu. Trên toàn cầu, Vành đai – Con đường bị chỉ trích là thổi phồng lợi ích và không kết nối với nhu cầu phát triển của các nước chủ nhà.

Thật vậy, các dự án bị sa lầy trong tham nhũng, năng lực yếu kém và bị bẻ cong theo lợi ích chiến lược của Trung Quốc, SCMP bình luận. Tờ báo có trụ sở tại Hồng Kông kết luận rằng: Nói tóm lại, Vành đai – Con đường nghĩa là “nước khác trả giá còn Trung Quốc hưởng lợi”.

Ở châu Phi, dự án đường sắt Nairobi-Mombasa đã tích tồn những khoản lỗ đáng kể một năm hoạt động, vì xe tải vẫn chiếm vị thế chủ đạo trong việc vận chuyển hàng hóa qua tuyến đường quan trọng này.

Sri Lanka cố gắng vận hành Cảng Hambantota một cách tuyệt vọng nhưng sau đó buộc phải nhượng lại cho các nhà khai thác Trung Quốc thuê 99 năm như một ví dụ thê thảm về ngoại giao bẫy nợ. Tại Pakistan, Thủ tướng mới Imran Khan tỏ ra gay gắt khi đánh giá về Hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) trị giá 60 tỷ USD – một dự án khác thuộc Vành đai và Con đường.

Ngoài vấn đề cơ sở hạ tầng, những nghi ngờ về gián điệp công nghiệp (bao gồm cáo buộc đối với Huawei) đã khiến các cường quốc phương Tây ngày càng cảnh giác với các doanh nghiệp Trung Quốc, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước.

Trong khi đó, các vết nứt đang xuất hiện trong nền kinh tế Trung Quốc. SCMP cho biết khoản nợ quá mức của Trung Quốc, hiện được ước tính là lớn hơn 3 lần so với GDP của nước này, cùng với nguồn cung tài sản khổng lồ, đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng sắp diễn ra tại quốc gia đông dân nhất thế giới.

Tăng trưởng kinh tế đã chậm lại, với dữ liệu sơ bộ cho thấy nhiều tỉnh sẽ bỏ lỡ các mục tiêu GDP hàng năm. Ngoài ra, áp lực giảm phát đang tăng lên, do lượng cầu thực tế yếu hơn so với mức dự kiến từ người tiêu dùng và nhà đầu tư Trung Quốc – một dấu hiệu cho thấy niềm tin vào tăng trưởng của Trung Quốc đang mờ dần.

SCMP bình luận rằng lập trường chống Trung Quốc của Tổng thống Donald Trump nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ cả hai đảng chính trị của Hoa Kỳ, vì vậy phe Dân chủ mới giành được thế đa số trong Hạ viện Mỹ cũng khó có thể xoa dịu cách tiếp cận cứng rắn của ông Trump.

Với dự án Vành đai và Con đường thất bại, tình trạng mong manh của kinh tế Trung Quốc và thái độ tiêu cực của cộng đồng quốc tế, Trung Quốc sẽ làm gì tiếp theo?

SCMP cho rằng, nếu Bắc Kinh bị đẩy vào góc tường, họ sẽ có thể có một vài lựa chọn.

Phương án thứ nhất, họ có thể tự cô lập, mặc dù trong lịch sử điều này chưa bao giờ có lợi cho Trung Quốc, theo SCMP.

Phương án thứ hai, Bắc Kinh có thể chọn cách gia tăng gây hấn, gạt bỏ các nước láng giềng trong mối quan hệ địa chính trị và kinh tế. Xét đến việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát Biển Đông, Bắc Kinh thậm chí có thể dùng đến một cuộc tấn công phủ đầu, theo SCMP.

Phương án thứ ba và nhiều khả năng diễn ra là việc Bắc Kinh sẽ thỏa hiệp: Mua lượng hàng hóa đáng kể từ Hoa Kỳ và đàm phán lại các dự án Vành đai và Con đường.

Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad đã buộc Trung Quốc phải xem xét lại dự án Đường sắt bờ biển phía Đông (ECRL). Ngay cả Myanmar cũng đã cắt giảm kinh phí cho cảng nước sâu Kyaukpyu từ mức 7,2 tỷ đô la Mỹ xuống còn 1,3 tỷ đô la Mỹ.

Tuy nhiên, những rắc rối mà Bắc Kinh phải gánh chịu không chỉ giới hạn trong hoạt động thương mại hay dự án Vành đai – Con đường. Hoạt động gián điệp mạng của nước này đã trở thành mục tiêu xử lý tiếp theo của chính quyền Tổng thống Trump. Hôm thứ Năm (20/12), Hoa Kỳ truy tố 2 công dân Trung Quốc tiến hành các cuộc tấn công mạng lấy cắp thông tin trên quy mô toàn cầu. Động thái của Mỹ ngay lập tức đã thu hút sự hưởng ứng của hơn chục quốc gia phương Tây khác.

Sự quyết đoán của chính quyền Trump về Biển Đông – một khác biệt lớn đối với người tiền nhiệm Obama – cũng là một trong số các chủ đề khiến Bắc Kinh điêu đứng kể từ khi tỷ phú New York nhậm chức tổng thống. Với các biến cố không ngớt vào những ngày cuối cùng của năm 2018, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ tiếp tục đối mặt với những tình huống khó khăn, mà phần lớn do ảnh hưởng từ lập trường mạnh mẽ của Tổng thống Donald Trump.

Hà Phong (daikynguyen.com)