Thuyết âm dương của Trung Quốc cổ đại dường như mơ hồ và khó hiểu đối với nhiều người phương Tây. Nhưng khi đã nắm bắt được một số điều căn bản về đặc tính âm dương trong thực phẩm, chúng ta hoàn toàn có thể vận dụng nó trong cuộc sống, ví như trong việc giảm cân và cắt giảm chứng thèm ăn.
Hãy bắt đầu với câu chuyện về Doreen (không phải tên thật của cô), cô từng là một trong các bệnh nhân thường xuyên của tôi. Có một lần, sau khi tôi trở về từ chuyến du lịch kéo dài ba tuần, cô đến gặp tôi và nói rằng cô cảm thấy bị phù trướng và khó mà tập trung vào công việc ở thị trường chứng khoán.
Cơ thể của cô thực sự bị căng trướng vùng bụng. Tôi hỏi cô đã làm gì, cô lập tức kể rằng cô đang cố gắng giảm cân. Cô đến phòng tập thể hình để tham gia lớp yoga và còn ép mình vào chế độ ăn kiêng để giảm cân. Tuy nhiên bất kể nỗ lực đến đâu, chiếc quần bó yoga khiến cô cảm thấy ngày càng chật ở vùng thắt lưng. Tôi hỏi Doreen xem cô đã ăn những gì. “À, toàn món lành mạnh cả”, cô đáp.
Để biết chính xác hơn, tôi hỏi Doreen xem hôm trước cô đã ăn gì vào bữa tối, bữa trưa và bữa sáng. Cô nói rằng cô ăn chủ yếu là trái cây, như dưa hấu, dứa, xoài, táo, và nho, cùng với rất nhiều salad.
Dựa theo thuyết âm dương, thực phẩm tươi sống và lạnh đều là tính âm. Bản chất của năng lượng âm là nới lỏng nhưng cũng bành trướng, nên hiển nhiên làm bụng cô ấy chướng lên. Một triệu chứng khác của tình trạng âm bành trướng là việc không thể tập trung.
Tôi bảo Doreen rằng nếu cô thực sự muốn thoát khỏi cảm giác căng tức và giảm cân quanh vùng thắt lưng thì cô nên lập tức bỏ chế độ ăn đồ tươi sống.
Để giúp cân bằng tình trạng dư tính âm ở Doreen, tôi khuyên cô nên ăn nhiều thực phẩm dương tính hơn như ngũ cốc nguyên hạt, rau biển, miso, muối biển và các loại rau củ, đồng thời tự nấu đồ ăn cho mình. Chế độ ăn này đã có phát huy tác dung. Khi tìm được cân bằng âm dương trong thực phẩm, chứng phù trướng biến mất, cô cảm thấy tốt hơn nhiều.
Tính chất Âm Dương trong thực phẩm
Bạn có thể sử dụng bảng dưới đây để hiểu về tính âm dương của thực phẩm.
Nếu bạn thấy thèm ăn đồ ngọt hoặc đồ mặn, điều này có thể cho thấy bạn đang mất cân bằng âm hoặc dương. Để giữ cân bằng, hãy thử ăn các món trung hòa, như rau, đậu và ngũ cốc nguyên hạt. (Diana Benedetti/Epoch Times)
Đặc tính của âm
Bành trướng
Rộng lớn
Lạnh/mát
Ẩm
Thanh lọc/làm suy yếu
Xa khỏi xích đạo
Kết cấu và hình dạng
Dài
Nhạt và mềm
Ít dày đặc hơn/cấu trúc lỏng lẻo
Tăng trưởng ở thực vật
Mọc thẳng
Trên mặt đất
Nhanh chóng (thời gian trồng ngắn)
Phát triển mạnh trong thời tiết nóng
Mùi vị và dinh dưỡng
Ngọt/chua
Béo
Lượng Kali cao
Lượng Natri thấp
Màu sắc
Xanh lá và trắng
Mùa màng và cách nấu
Mùa đông
Thực phẩm tươi sống
Luộc/hấp/chần
Đặc tính của Dương
Co lại
Chắc hoặc nhỏ
Nóng/ấm
Khô
Củng cố/tăng cường
Gần xích đạo hơn
Kết cấu và hình dáng
Tròn
Sẫm và cứng
Đặc hơn/cấu trúc chặt chẽ
Tăng trưởng ở thực vật
Mọc chúc xuống
Dưới đất
Chậm (thời gian trồng lâu)
Phát triển mạnh trong thời tiết lạnh
Mùi vị và dinh dưỡng
Mặn/Đắng
Gầy
Lượng Kali thấp
Lượng Natri cao
Màu sắc
Đỏ và cam
Mùa màng và cách nấu
Mùa hè
Thức ăn nấu chín
Nishime (hầm) / nướng /chiên kỹ/BBQ
Khi đã biết xác định đặc tính âm và dương trong thực phẩm, nó có thể giúp bạn lựa chọn thực phẩm hỗ trợ tốt nhất cho đặc tính di truyền, thể chất hiện tại và thói quen sinh hoạt của bạn. Điều này bao gồm nơi bạn sinh sống. Ví dụ, nếu như bạn sống ở vùng lạnh, tốt nhất nên hạn chế sử dụng dầu dừa vì nó phù hợp với vùng nhiệt đới hoặc vùng có khí hậu ấm áp hơn.
Để xác định liệu thực phẩm có nhiều âm hay nhiều dương hơn, có bốn yếu tố quan trọng cần lưu ý:
Nơi sinh trưởng: Cây sinh trưởng gần xích đạo hay khu vực có khí hậu mát mẻ?
Cách thức sinh trưởng: Cây lớn nhanh hay chậm? Hướng phát triển của cây?
Thành phần Kali và Natri: Lượng Natri so với lượng Kali là bao nhiêu?
Nóng hay lạnh: Ảnh hưởng lên cơ thể thế nào? Làm cơ thể ấm lên hay mát hơn?
Thực phẩm tính âm có tác dụng làm mát. Chúng lớn hơn, nhiều Kali hơn, và mọc ở trên và cách mặt đất. Còn thực phẩm có tính dương có tác dụng làm ấm, đặc và nhỏ hơn, nhiều Natri hơn và mọc dưới đất.
Cần phải nhớ rằng nhu cầu và đáp ứng ăn uống của mỗi người sẽ khác đi tùy thuộc vào khí hậu của các vùng khác nhau trên thế giới. Do đó dù bạn sống ở đâu, hãy chú ý ăn các thực phẩm mà xã hội truyền thống và cộng đồng nơi đó vẫn tiêu thụ.
Ngoài ra, nếu có thể, hãy chọn thực phẩm lành mạnh, không chiếu xạ, không biến đổi gen, hay chứa hóa chất hoặc thuốc trừ sâu. Hãy mua các thực phẩm hữu cơ, được trồng tại địa phương và trồng theo mùa để hoàn thiện nhất chế độ dinh dưỡng của bạn.
Cách cân bằng
Theo thuyết cổ của Đạo gia, sức khỏe tốt là trạng thái mà các năng lượng đối lập và tác động qua lại liên hệ âm dương được giữ cân bằng trong thân thể. Do đó, nếu tự nhiên một người có nhiều âm hơn, thì người này nên ăn nhiều thực phẩm tính dương, còn nếu một người trở nên nhiều tính dương hơn thì nên ăn nhiều thực phẩm tính âm.
Hầu hết mọi người cần ăn cả thực phẩm có tính dương lẫn thực phẩm có tính âm để đạt tới sự cân bằng. Khi năng lượng âm dương cân bằng, bạn sẽ cảm thấy bình thản, tâm trạng không bị lên xuống thất thường.
Nếu bạn giống như Doreen, ăn rất nhiều trái cây và các loại salad lá xanh, đều là những loại trồng ở trên và cách mặt đất, nghĩa là đã mang nhiều phần âm, nên sẽ bị lạnh, khó tập trung và gặp khó khăn khi hoàn thành công việc. Chỉ cần ăn thêm nhiều rau dạng củ, ngũ cốc nguyên hạt, cá, giảm bớt các loại salad lạnh, đường và các loại trái cây là sẽ giúp bạn lấy lại cân bằng.
Còn nếu ăn quá nhiều thực phẩm tính dương thì bạn có thể cảm thấy bí bách, căng thẳng, tập trung quá độ và khó thư giãn. Để điều chỉnh lại sự mất cân bằng này, tốt nhất nên ăn các thực phẩm ở trung tâm của Bảng Cân Đối Tính Âm Dương Trong Thực Phẩm. Trong đó bao gồm các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại rau và trái cây được trồng ở địa phương.
Tương tự như vậy, việc kết hợp các phương pháp nấu ăn khác nhau trong từng mùa cũng rất quan trọng. Hãy nấu sơ vào mùa hè và những ngày ấm; còn nướng, nấu áp suất, hầm và các món nishime với rau củ nhiều hơn vào mùa đông và các ngày giá lạnh.
Vào mùa hè hoặc nếu bạn sống gần xích đạo thì có thể ăn trái cây nhiệt đới, như dưa hấu và dừa, vì chúng nhiều tính âm hơn. Nếu bạn sống ở vùng nhiệt đới mà ăn quá nhiều thịt và các thực phẩm tính dương sẽ khiến bạn cảm thấy gò bó và bức bách. Tuy vậy với người sống ở khí hậu lạnh, như người Inuit, việc ăn hầu hết thực phẩm tính dương như các loại thịt sẽ giúp giữ ấm cơ thể.
Hiểu về năng lượng âm dương trong thực phẩm sẽ giúp bạn hiểu được cách sử dụng thực phẩm như một loại dược phẩm tự nhiên. Bạn sẽ hiểu rằng nên dùng canh miso ấm (tính dương) hơn là ăn trái cây nhiệt đới lạnh nếu bạn bị viêm họng hay sưng hạch, vì thông thường triệu chứng này thể hiện trạng thái thừa tính âm.
Chế độ ăn uống cân bằng làm giảm thèm ăn
Các loại hóa chất, cồn, và đường nằm ở vùng cực dương trong biểu đồ. Muối, trứng, và thịt đỏ nằm ở vùng cực âm. Các loại ngũ cốc nguyên hạt, nhiều loại rau, các loại hạt hạch, và cá thịt-trắng nằm ở giữa biểu đồ. Khi chúng ta thèm ăn thì chúng thường rơi vào các loại thực phẩm ở hai đầu của biểu đồ, như là sôcôla hay đồ ăn nhẹ có vị mặn.
Thèm ăn là một cách để thân thể giao tiếp với bạn. Đó là cách tự nhiên để cơ thể tìm kiếm sự cân bằng. Nếu bạn ăn nhiều thực phẩm ở một cực của biểu đồ, bạn sẽ thèm ăn cả các thực phẩm ở phía ngược lại của biểu đồ. Ví dụ như, nếu bạn ăn nhiều thức ăn mặn có tính dương, cơ thể bạn sẽ thèm ngọt và đường để cân bằng lại.
Các món ăn truyền thống thường cân bằng âm dương tốt. Ví dụ như các loại thịt (dương tính) thường được ăn kèm với rượu (âm tính), và các món tempura hoặc món chiên rán (dương tính) thường ăn kèm với một đĩa nhỏ củ cải bào (âm tính). Do đó lần tới khi bạn ăn món nào đó cực dương tính thì hãy nhớ cân bằng lại với món nào có tính âm. Tốt nhất nên ăn các thực phẩm nằm ở trung tâm của bảng cân đối. Nếu có thể, hãy tránh hoặc giảm tiêu thụ đường, và dùng ít muối. Quan trọng nhất là sự điều độ và lựa chọn các thực phẩm giúp duy trì sự cân bằng.
Chăm sóc bản thân
Phần lớn những người làm việc và học tập nhiều đều dễ bỏ bê việc chăm sóc bản thân.
Chúng ta thường không cho bản thân đủ thời gian để thư giãn, hay có các bữa ăn lành mạnh, và làm những việc giúp lấy lại năng lượng. Càng sống lâu trong cách sống thiếu cân bằng thì càng khó lấy lại trạng thái cân bằng.
May mắn là thân thể con người có tính đàn hồi và có thể phục hồi lại từ các căng thẳng và các tình huống khó khăn trong cuộc sống. Lựa chọn thực phẩm giúp phục hồi sức khỏe của chúng ta và sinh lực có thể hỗ trợ mạnh mẽ sự phục hồi, cải thiện thói quen sống, và mang lại cân bằng trong mọi khía cạnh đời sống.
Nếu bạn cần động lực để bắt đầu quá trình của mình thì có thể đọc một số bài viết khác của tôi về các loại thực phẩm khác nhau có thể được dùng như các biện pháp tự nhiên để phục hồi sức khỏe và sự cân bằng. Để tìm các bài viết, chỉ cần gõ tên tôi vào thanh tìm kiếm trên TheEpochTimes.com.
Một số bài từ chủ đề trước là: Làm thế nào mà táo có thể làm giảm ngộ độc thực phẩm dạng nhẹ và loại bỏ sỏi mật, Làm sao để cà rốt và củ cải làm tan mỡ cục, Làm thế nào để rễ sen loại bỏ dịch nhầy, Làm thế nào trà đậu adzuki có thể khôi phục và giải độc thận, và Làm thế nào các loại rau ngọt có thể giúp kiềm chế cảm giác thèm ăn đường.
Bác sĩ Margaret Trey được cấp học vị tiến sĩ tư vấn từ trường Đại học Nam Úc. Ngoài ra còn được đào tạo trong y học phương Đông, trị liệu bằng xoa bóp shiatsu của người Nhật, và khoa dinh dưỡng ăn chay. BS.Trey là một chuyên gia sức khỏe, tư vấn viên, và là nhà nghiên cứu về các tác động tích cực của thiền định.
*Hình ảnh của pears từ Shutterstock.
Việt Nguyên dich Việt ngữ
