Có thể chỉ ăn một món để sống?

Veronique Greenwood

Thịt thỏ có chứa rất ít mỡ béo, khiến việc ăn chỉ món này sẽ khiến việc tiêu hóa trở nên khó khăn

Con người không thể chỉ sống nhờ bánh mì, không chỉ vì chúng ta sẽ bị thiếu vitamin C trầm trọng chỉ sau một tháng.

Các chế độ ăn tốt nhất thường rất đa dạng và đảm bảo bạn được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, từ vitamin C, chất sắt, đến linoleic acid. Ngay cả các chế độ ăn kiêng mới nhất, vốn chỉ tập trung vào một vài món ăn hoặc loại bỏ một số thứ, cũng thường phải đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng.
Tuy nhiên, trong điều kiện đặc biệt bạn phải sống dựa vào một loại thức ăn, liệu những loại thực phẩm nào đầy đủ chất dinh dưỡng hơn những loại thực phẩm khác? Liệu bạn có thể chỉ sống dựa vào khoai tây, chuối hoặc trái bơ hay không?
Điều chắc chắn là thịt sẽ không nằm trong danh sách này, và hầu hết các loại trái cây và rau cũng vậy.
Thịt không có chất xơ, cũng không có các chất vitamin căn bản và các chất dinh dưỡng cần thiết khác. Trái cây và rau có thể có vitamin, nhưng cũng không đủ chất béo hoặc protein bất kể bạn tiêu thụ với số lượng lớn tới đâu. Cơ thể chúng ta không cần quá nhiều chất để tồn tại như bạn nghĩ, thế nhưng chúng ta cũng không nên thiếu những chất này.Nhà thám hiểm Bắc Cực Vilhijalmur Stefansson từng viết về điều mà những người ở miền Bắc Canada gọi là chết đói vì thịt thỏ – những người chỉ ăn thịt nạc, giống như thịt thỏ, ‘bắt đầu mắc bệnh tiêu chảy trong một tuần, kèm theo các triệu chứng đau đầu, mệt mỏi và khó chịu trong người”. Để tránh bị chết do thiếu dinh dưỡng, những người này phải tiêu thụ một ít mỡ, ông viết.
Jon Krakauer lần đầu tiên viết trong cuốn ‘Into the Wild’ rằng nhà khám phá Chris McCandless đã chết đói vì thịt thỏ. Khi nguồn calories chỉ đến từ protein mà không từ chất béo hoặc carbohydrate, nó có thể khiến gan mất khả năng xử lý protein.
Mặc dù vậy, nếu thịt và hầu hết các loại rau đều không nằm trong danh sách, thì đáng ngạc nhiên là khoai tây lại có thể là một sự lựa chọn hợp lý, nhà dinh dưỡng Jennie Jackson từ Đại học Glasgow Caledonian, nói.
Hồi năm ngoái, bà đã viết về một người Úc tên Andrew Taylor, người đã dành ra một năm chỉ ăn khoai tây nhằm giảm cân và để khuyến khích mọi người tạo thói quen ăn uống lành mạnh hơn.
Điều khiến cho khoai tây đặc biệt là tuy là loại thực phẩm dạng tinh bột nhưng nó chứa một lượng protein lớn tới mức đáng ngạc nhiên, và trong đó gồm các thành phần acid amino phong phú, Jackson nói. Thế nhưng việc tiêu thụ 3 ký khoai tây mỗi ngày cũng chỉ đáp ứng được 2/3 nhu cầu dinh dưỡng của một người với trọng lượng như Taylor.
Khoai tây cũng không có đủ lượng chất béo và mặc dù Taylor còn ăn kèm khoai lang, vốn giúp mang lại cho ông vitamin A, vitamin E, chất sắt và calcium, Jackson cũng chỉ ra rằng chế độ ăn này vẫn thiếu vitamin B, kẽm và các chất khoáng khác. Thế nhưng có vẻ như ông đã vượt qua một năm một cách khá ổn. Trên thực tế, ông đã đạt được mục tiêu giảm cân.

Khoai tây là loại thực phẩm có chứa thành phần protein cao đến mức ngạc nhiên

Khoai tây thường được đề cập đến trong các cuộc nói chuyện về chế độ ăn kiêng. Mấy năm trước, một độc giả từng viết cho The Straight Dope – mục hỏi đáp trên The Chicago Reader, hỏi rằng liệu chúng ta có thể sống chỉ dựa vào khoai tây và sữa hay không. Dù sao đi nữa thì trước Nạn đói Khoai Tây Ireland, người dân ở đây sống chủ yếu dựa vào khoai tây.
Cecil Adams, người từng phụ trách mục này, đã kiểm tra các con số với trợ lý của mình và nhận ra rằng bạn sẽ có gần như những chất cần thiết chỉ với khoai tây và sữa, ngoại trừ molybdenum. Thế nhưng bạn cũng có thể có đầy đủ chất dinh dưỡng với một bữa ăn bột yến mạch.
Khi nghe về điều này, Jackson đã cười phá lên. “Đó là chế độ ăn của chúng tôi – những người Scotland – từ hàng trăm năm trước. Nghe rất quen thuộc. Khoai tây, sữa, bột yến mạch, và một ít cải xoăn.”
Thế nhưng ngoài khía cạnh dinh dưỡng, cũng có nhiều vấn đề khác bạn phải đối mặt khi chỉ ăn một loại thực phẩm. Việc tránh tiêu thụ cùng một loại thực phẩm đã nằm trong bản năng của con người: Càng ăn nhiều một món, bạn sẽ cảm thấy càng khó ăn hơn.
Việc ăn một thứ thực phẩm trong nhiều ngày liên tục cũng khá nguy hiểm vì nó có thể khiến bạn không muốn tiêu thụ đủ chính loại thực phẩm đó.
Bên cạnh đó, việc chỉ ăn một loại thực phẩm thay vì nhiều loại thực phẩm, miễn là đủ vitamin, chất khoáng và calo, cũng không phải điều nên làm.

Quả bơ

Để hiểu vì sao, hãy nghĩ về cách mà chúng ta có được kiến thức về dinh dưỡng của ngày nay. Các nhà nghiên cứu đầu thế kỷ 20 đã không cho chuột thí nghiệm ăn một số chất dinh dưỡng và quan sát chúng sẽ chết hoặc bị ốm khi thiếu chất nào. Điều này giúp cho ta có được kiến thức về vitamin.
Tuy nhiên, những lợi ích về sức khoẻ của một chế độ ăn đa dạng, vốn là vấn đề dài hạn, cũng không thể được đánh giá hết qua những thử nghiệm ngắn hạn như vậy, Jackson nói. (Và tất nhiên, con người khác với loài chuột).
Những dữ liệu khoa học cho thấy những người ăn nhiều loại rau thường khoẻ mạnh hơn những người ăn ít loại rau hơn. Nguyên nhân cho điều này vẫn chưa được làm rõ.
Có thể là một bữa ăn thiếu rau đồng nghĩa với việc bạn có nhiều nguy cơ đối mặt với ung thư hơn. “Chúng tôi không thực sự biết những loại thực phẩm nào tạo ra hiệu ứng gì,” Jackson nói.
“Vì vậy, mặc dù biết mình cần những chất dinh dưỡng nào, bạn sẽ không biết chính xác mình đang thiếu những gì.”
Việc chỉ ăn một loại thực phẩm có thể sẽ tiết kiệm thời gian, nhưng nó cũng dễ gây nhàm chán và dẫn đến bệnh tật.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.