BS Hồ Ngọc Minh
(Hình minh họa: Getty Images / via
nguoi-viet.com )
Có
một lần nọ, ăn sáng chung ở bệnh viện với một ông bác sĩ người Mỹ
chuyên về bệnh tim mạch, khi thấy tôi rắc muối lên những múi bưởi, ông
ta trố mắt: “Anh không sợ bị cao huyết áp ư?”
Nhìn
ánh mắt của người đồng nghiệp, tôi nghĩ lý do cao huyết áp không phải
là quan tâm chính, mà là chuyện ăn bưởi với muối! Người Mỹ thường trộn
đường vào trái cây chứ không phải muối, nhất là muối ớt. Tôi dụ ông
ta thử, “chàng” gật gù khen ngon, vì muối bưởi dường như ngọt hơn, bớt
chua và bớt đắng.
Trong
gần 50 năm qua, các bác sĩ thường khuyên chúng ta không nên ăn mặn,
trong khi đó, các cụ từ ngàn xưa lại nói, ăn mặn cho chắc da, chắc thịt.
Thuở bé, tôi vẫn còn nhớ những nồi cá hay nồi thịt kho
mặn đắng dành cho các sản phụ nhà hàng xóm, sau khi sanh.
Những
nghiên cứu cũ, hơn 100 năm trước, suy diễn, biện luận một chiều, dựa
trên những quan sát không đầy đủ, cho rằng ăn mặn có hại đến sức khoẻ
tim mạch, thật ra không đúng hẳn. Theo các nghiên cứu gần
đây, ăn nhiều muối cũng không đến nỗi tệ như người ta hằng nghĩ.
Hiện
nay, chúng ta được khuyên, nên giới hạn lượng muối tiêu thụ ở mức 6
gram mỗi ngày, tức là 2.4 gram chất sodium (natri), vào khoảng độ một
muỗng cà phê muối. Nếu bệnh nhân có bệnh cao huyết áp, bác
sĩ thường khuyên nên giảm muối xuống còn 2/3 muỗng cà phê mỗi ngày. So
với chế độ ẩm thực của người Việt, và ngay cả những thức ăn của các
chủng tộc khác, giới hạn về muối nầy là chuyện nói cho vui, vì nó đi
ngược lại bản năng sinh tồn của con người nói chung.
Từ
thời cổ đại, nhất là ở những vùng đất xa biển, muối là một loại nhu cầu
quý hiếm, người ta tôn thờ nó, giết nhau cũng vì nó. Muối rất quan
trọng cho sự sống, không riêng gì cho con người mà cho cả
những loài động vật. Ở xứ Keyna, quê hương thuỷ tổ của ông Obama, những
con voi thèm muối, đang đêm, lặn lội vào hang sâu, để liếm những tinh
thể muối tích tụ trên vách đá. Rồi những con khỉ đười ươi gorillas, theo
vết, ăn phân của các cô chú voi, cũng vì
muối. Ngay đến những chú khỉ nhỏ, ngồi bắt chí bắt rận cho nhau, chỉ để
liếm vào da nhau, hưởng thừa chút muối tiết ra từ mồ hôi.
Con
người chúng ta, thực tế, là một bịch muối biết đi, với những tế bào
ngâm trong nước muối. Chúng ta khóc ra muối, đổ mồ hôi ra muối, khi
thiếu nguồn muối bổ sung là đời tàn. Nghiên cứu gần đây cho
thấy, khi thiếu muối, sự ham muốn về dục tính sẽ giảm đi, đàn ông dễ bị
yếu sinh lý, mệt mỏi và… xụi. Phụ nữ thiếu muối cũng giảm bớt khả năng
sinh sản và ảnh hưởng đến cân lượng của em bé.
Thiếu
muối còn làm cho nhịp tim tăng, làm cho thận suy, làm cho tuyến giáp
suy nhược, làm tăng độ vô cảm với chất insulin, và làm tăng cholesterol.
Như thế, trên lý thuyết làm hại đến hệ thống tuần hoàn,
tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch.
Chất
sodium là thành phần chính trong máu và tất cả dịch thủy trong cơ thể,
vừa giữ thể tích cho máu, bảo đảm áp suất cho hệ thống tuần hoàn, vừa
duy trì các phản ứng sinh hoá cho các tế bào. Mất muối,
hệ thống tuần hoàn bị rối loạn. Riêng với hệ thần kinh, sự thay đổi
nồng độ sodium qua những cái bơm nhỏ ở tế bào thần kinh, tạo ra những
tín hiệu truyền dẫn trong mạng lưới thần kinh. Thiếu muối, hệ thống thần
kinh bị tê iệt, não bộ sẽ bị sưng lên, gây hôn
mê. Trong trường hợp bị mất máu vì thương tích hay bị phỏng nặng, chúng
ta mất nước và mất muối, làm cho các cơ phận có nguy cơ sụp đổ, ngừng
hoạt động. Vì thế, khi vào nhà thương, truyền nước biển là chuyện đầu
tiên.
Vậy thì, tại sao hầu hết các bác sĩ lại khuyên ta nên cử muối?
Lý
do vì những suy luận cổ điển dựa trên những quan sát hạn hẹp, một
chiều, cho rằng ăn nhiều muối sẽ làm tăng huyết áp. Đã thế, để chứng
minh cho những tiền đề không đúng, những nghiên cứu lệch lạc đua
nhau tìm cách chứng minh cho một tiền đề nông cạn về cơ bản. Một vòng
lẩn quẩn!
Này
nhé, người ta suy luận rằng, khi chúng ta ăn nhiều muối sẽ bị khát
nước, vì thế sẽ uống nhiều nước. Nồng độ sodium từ muối tăng cao làm cho
cơ thể giữ nước lại để pha loãng bớt độ mặn của máu, do
đó thể tích máu tăng. Một khi thể tích máu tăng, sẽ làm tăng áp xuất
máu, đưa đến bệnh tim mạch, tai biến não, và các nguy cơ khác.
Lý
thuyết trên đây, chính tôi, cũng như hầu hết các bác sĩ đều được dạy
như thế trong những năm đầu của trường thuốc. Thoạt nghe thì rất ư là
“logic”, nhưng dần dà những sự thật quan sát được lại không
chứng minh được cho lý thuyết nầy.
Huyết
áp của con người được kiểm soát bởi nhiều động cơ mà trong đó nồng độ
sodium và thể tích máu chỉ là một. Kế đến nguy cơ bị bệnh tim mạch, truỵ
tim, tai biến não lại là hệ quả của nhiều lý do khác
nhau, trong đó cao hyết áp chỉ là một trong những lý do ấy. Theo quan
sát, 80% người có áp suất bình thường, khi ăn nhiều muối, không bị tăng
huyết áp. Ngay cả những người đã bị cao huyết áp, khoảng 60% không bị
ảnh hưởng vì muối.
Ở
đây, nồng độ của muối, của chất sodium, cũng như huyết áp được điều
chỉnh bới trái thận. Những hormones từ tuyến thượng thận aldosterone,
angiotensin từ lá gan, và renin từ trái thận, tạo thành một hệ
thống gọi là renin–angiotensin–aldosterone system (RAAS), làm việc với
nhau để kiểm soát nồng độ muối, thể tích máu cũng như áp suất máu. Như
thế người có lá gan khoẻ, trái thận tốt, đa số sẽ đáp ứng rất nhạy bén
cho nồng độ muối trong máu. Cao huyết áp không
đơn thuần vì ăn nhiều muối, mà vì hệ thống RAAS không làm việc hữu
hiệu. Lá gan yếu, thận hư thật ra lại do những lý do khác, về nếp sống,
về ẩm thực như ăn nhiều đường và tinh bột chẳng hạn.
Nói
như trên đây, cũng không có nghĩa là chúng ta có thể ăn mặn càng nhiều
càng tốt, nhưng người bình thường lâu lâu lỡ ăn mặn tí xíu thì cũng
không hại gì, trừ trường hợp những người thuộc vào diện cao
huyết áp vì “nhạy cảm với muối”, phải cử muối vì trái thận hay trái tim
đã suy. Trung bình, chúng ta có thể tiêu thụ muối vừa phải, khoảng độ
từ 1.5 đến 3.5 muỗng cà phê muối là vừa. Nếu thấy khát nước là đã ăn quá
mặn, không tốt cho trái thận, nên bớt ăn
mặn cho lần sau. Không nên để “đời cha ăn mặn” để đến “đời con khát
nước” mới cử muối thì hơi trễ!
Comments
Bác
Sĩ Hồ Ngọc Minh, được biết trong cộng đồng người Việt nhiều năm qua với
chuyên khoa về hiếm muộn, vô sinh, và lựa chọn trai gái theo ý muốn.
Ông đã từng làm nghiên cứu về bệnh hiếm muộn, và các bệnh ung thư của
phụ nữ tại National Cancer Institute trực
thuộc National Institutes of Health. Bác Sĩ Minh là Board Certified về
Obstertrics, Gynecology và Reproductive Endocrinology Infertility.
Bạn có biết việc thiếu hụt quá nhiều muối trong cách ăn kiêng không những không đem lại cho bạn tác dụng giảm cân mà
còn gây ra những vấn đề sức khỏe khác?
Muối
là thứ gia vị thiết yếu trong cach ăn uống hàng ngày. Việc phân bổ
lượng muối không hợp lý trong thuc ăn có thể
gây nên những vấn đề nghiêm trọng. Sử dụng quá nhiều muối được các nhà
khoa học cho là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các vấn đề về tim mạch và
thận. Tuy nhiên, ít ai biết rằng ăn quá ít muối cũng có thể mang lại
những tác động tiêu cực tới sức khỏe.
Ninad Pendse, Chuyên gia y khoa khiêm nhà vật lý trị liệu tại bệnh viện
Seawoods, Mumbai cho biết, muối có vai trò quan trọng duy trì điện thế
tế bào, đảm bảo quá trình dẫn truyền xung động thần kinh không bị gián
đoạn. Natri trong muối còn có tác dụng tăng
đảm bảo quá trình chuyển hóa chất trong tế bào diễn ra thuận lợi, tăng
cường dịch vị giúp ăn ngon miệng. Nếu ăn quá ít muối bạn có thể phải
đối mặt với những hiểm họa sức khỏe sau:
Suy giảm chức năng hoạt động của tế bào thần kinh
Hệ thống thần kinh
cần muối để hoạt động thuận lợi. ăn không đủ lượng muối cho cơ thể sẽ ảnh hưởng tới chức năng chủ yếu hoạt động của hệ thống này.
Mona
Gohara, dược sĩ kiêm bác sĩ đa khoa tại Đại học Yale, New Haven (Mỹ)
cho biết, những vấn đề bạn có thể gặp bao gồm đau nhức đầu, mất phương
hướng trong mặt hoặc thậm chí hôn mê nếu thiếu muối quả trầm trọng trong
một thời gian dài.
Hạn
chế muối trong dinh dưỡng còn làm giảm khối lượng và hoạt tính của hệ
thống thần kinh giao cảm. Đây là khu vực có vai trò chủ chốt trong việc
kiểm soát huyết áp của
cơ thể.
Các vấn đề về khớp
Dinh
dưỡng thiếu muối cũng đem lại cho bạn những vấn đề về vận động. Debby
Herbenick, nhà dược sĩ học kiêm tư vấn viên
y khoa tại Đại học Indiana (Mỹ) cho biết, Khả năng vận động kém là một
trong những tác dụng phụ mà cơ thể gặp phải khi thiếu muối. Không chỉ
làm những nhóm cơ yếu và mỏi, tình trạng này còn có thể gây đêm những
chấn thương về cơ như sưng đau và nhức mỏi.
Hạ natri trong máu
Theo
chuyên gia dinh dưỡng Clare McKindley tại Trung tâm y tế Ronald Reagan
UCLA, California (Hoa Kỳ), Natri trong muối
là chất hóa học có tác dụng quan trọng trong việc cân bằng điện tích
trong cơ thể. Giảm lượng muối tiếp nhận có thể phá hỏng sự cân bằng này,
gây ra tình trạng tụt natri trong máu. Điều này gây nên những vấn đề
như đau đầu, nhức mỏi cơ, ăn không ngon, nôn
mửa hoặc thậm chí động kinh.
Khi lượng Natri trong máu giảm, áp lực trong thành mạch cũng giảm theo, dẫn tới tình trạng tụt huyết áp. Khi đó, những
cơ quan quan trọng trong cơ thể như não, tim, thận… đều sẽ rơi vào tình trạng thiếu Oxy và dinh dưỡng.
Theo
Jacqueline Bromberg, bác sĩ kiêm nhà nghiên cứu y khoa tại Trung tâm
Sức khỏe Memorial Sloan-Kettering thuộc Đại
học Weill Cornell Medical College, New York (Mỹ), Natri trong máu giảm
cũng khiến cơ thể không giữ được nước. Lượng nước thoát ra ngoài dưới
lớp da sẽ gây ra hiện tượng phù tay, phù chân hoặc thậm chí phù toàn
thân.
Các vấn đề về tim
Deborah Levy, dược sĩ học kiêm nhà tư vấn y khoa trung tâm Sức khỏe Carrington Farms cho hay, Ăn
quá ít muối sẽ làm gia tăng hàm lượng cholesterol trong cơ thể lên khoảng 4,6%. Không chỉ vậy, những chất béo
trung tính và chất béo bão hòa trong máu cũng gia tăng gây nên nhiều hiểm họa về tim mạch hơn.
Ăn
quá ít muối còn khiến thể tích máu trong cơ thể sụt giảm. Hiện tượng
này làm tuyến yên và tuyến thượng thận phải hoạt
động nhiều hơn nhằm giúp giữ lại lượng natri và nước để cân bằng thể
tích máu. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến hai hệ thống này suy giảm chức
năng và hoạt động kém hiệu quả hơn.
Tình
trạng phù thũng não là hiện tượng sưng viêm phía bên trong hộp sọ và là
một trong những tác động nguy hiểm nhất
của việc thiếu muối lên cơ thể. Elizabeth M. Pieroth, Chuyên gia thần
kinh học kiêm giám đốc chương trình điều trị các vấn đề tổn thương thần
kinh tại trung tâm NorthShore, trực thuộc đại học HealthSystem tại Anh
cho biết, những khối sưng viêm có khả năng
làm cản trở tuần hoàn máu, khiến những mạch máu vỡ ra gây nên tình
trạng chảy máu trong não.
(Nguồn: Thehealthsite)
.___
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét