***
“ Tiểu sử :Trương Quỳnh Như 張瓊茹
Trương Quỳnh Như là cô thiếu nữ đoan trang thuỳ mị ở làng Thanh Nê, huyện Yên Tĩnh, tỉnh Nam Định. Thân phụ là một nhà nho tính tình khảng khái. Bào huynh, Trương Đăng Thụ, bấy giờ làm tổng trấn (tỉnh trưởng) tỉnh Lạng Sơn. Một hôm, bỗng thấy mấy người chở quan tài quan tổng trấn về làng, có một nhà sư theo sau hộ tống, Quỳnh Như sửng sốt, lén nghe nhà sư trình bày với cha, mới biết rõ đầu đuôi:
Vì ông Thụ ủng hộ phong trào hoài Lê, tiễu trừ tướng Tây Sơn Vũ Văn Dũng, nhưng cơ mưu bại lộ, Dũng sai thủ hạ Phan Đình Hồng, lúc ấy làm hiệp trấn (phó tỉnh trưởng) đầu độc cho Thụ chết. Do đó, đồng chí của Thụ là nhà sư này lo việc đưa xác bạn về nơi quê quán. Nhà sư nguyên tên là Phạm Thái, con Thạch Trung hầu trong đảng Cần vương, vì nối chí cha mong khôi phục nhà Lê, nên bị truy nã gắt gao,”
*
Sau đám tang Trương Đăng Thụ, Phạm Thái nấn ná tạm trú tại gia đình Trương Quỳnh Như. Trai tài, gái sắc, và tiếng sét ái tình
đã nổ ra. Đôi bạn đã yêu nhau tha thiết,Tình yêu đã giúp Trương Quỳnh Như dệt nên một số bài thơ như Sơ âm cổ tự, Tặng ông Chiêu Lì về quê (Chiêu Lì là hiệu của Phạm Thái) và 12 bài thơ Nôm Đường luật ứng với 12 múi giờ trong ngày thể hiện tâm trạng nhớ thương người yêu da diết. Đây cũng là điều mới lạ, hiếm hoi có tính “bứt phá” của phụ nữ dưới thời phong kiến.
*
Bài 1
GIỜ TÝ
Giờ Tý canh khuya, thở(5) giáp canh,
Giận ai, thổn thức(6) rộn trăm tình.
Ngửa nghiêng(7) đôi ngã ai là bạn
Trằn trọc(8) đòi nau(9) thấy những mình!
Một tấm sắt son(10) đà gắn bó,
Mấy điều trăng gió(11) cũng màng tênh (12).
Thôi thôi dặn hãy làm thinh vậy,
Mọi nỗi chung(13) riêng hãy để dành.
*
Bản chữ Nôm, Ngân Triều soạn:
𣇞 子
𣇞 子 更 咀 甲 更,
恨 俟 忖 恜 吨 𤾓 情.
仰 迎 堆 俟 伴,
𠼂 濁 隊 㝹 𧡊 仍 𨉟.
𠬛 𤗲 𨫊 𣘈 㐌 拫 抪
買 苕 𣎞 𩙍 共 忙 惺
慛慛 哏唉 請 丕
每 𢚶 終 𥢆 唉 底 𢙛
*
Canh khuya, giờ Tý là giờ giáp canh của đầu ngày mới,
Không biết giận ai mà lòng xao xuyến, trăm nỗi chạnh lòng.
Ngang trái đôi đường, biết ai là bạn?
Trăn trở bao nỗi đau…chỉ một bóng cô đơn .
Đã yêu nhau, tình đà gắn bó,
Không quan tâm những tình cảm lăng nhăng.
Thôi thì hãy dặn lòng không tâm sự gì với ai nữa cả,
Mọi điều chung riêng đó, xin hãy dành cho ngày hợp hôn.
*
Ngân Triều diễn thơ:
Canh khuya, giờ Tý đầu ngày mới,
Xao xuyến vì ai những dỗi hờn.
Ngang trái đôi đường, ong bướm rợp?
Trở trăn rồi cũng…một thân đơn
Đã yêu duyên thắm tình tha thiết,
Lãnh đạm tình si rộn bước chân.
Thôi chẳng biết thêm gì nữa cả,
Nói sòng(14) chờ nâng chén giao hoan .
*
Ghi chú:
(5) Nhân hóa, ý nói giờ Tý đến, tuy là nửa đêm nhưng là đầu ngày mới. Thời gian 12 canh của một ngày đã giáp nhau. (6)Thổn thức khóc thành tiếng, cố nén mà không được; hoặc đang ở tâm trạng có những cảm xúc không yên.
(7)Ở đây có thể hiểu là ngang trái, éo le, nghịch cảnh (Tình yêu của tác giả không được cha mẹ thuận lòng).
(8)Trở mình luôn, không tài nào ngủ được.
(9) Nhiều đau đớn, ở đây là nhiều nỗi chạnh lòng, xót xa.
(10) Ý nói tác giả đã yêu rồi.
(11) Trăng gió: mối quan hệ yêu đương hời hợt, lăng nhăng
(12) Màng là tưởng nghĩ đến; màng tênh là không quá chú trọng, quá quan tâm, được hay không cũng tốt.
(13) Chuyện của riêng ta và chung là của ta với chàng.
(14)Nói thật, nói thẳng, không quanh co giấu giếm :
Tình riêng chàng lại nói sòng,
Một nhà ai cũng lạ lùng khen lao
ĐTTT, Nguyễn Du, câu 3217-3218
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét