TS Nguyễn Bê
Báo cáo chuyên đề “ phần mềm giảng dạy … “ trong hội thảo là một bạn trẻ, có đôi mắt sáng, cách diễn đạt rành mạch, dẫn dắt vấn đề đơn giản dễ hiểu. Đặc biệt những ví dụ minh họa thường dùng những câu chuyện lịch sử được trình bày hợp lý; những thời điểm xảy ra sự biến được bạn trẻ đọc vanh vách mà không cần nhìn vào tài liệu. Cử tọa phục sát đất, phần trình bày được tán thưởng bằng những tràng vỗ tay dài.
Trao đổi về cách nhớ những sự kiện trong lịch sử của dân chuyên IT, bạn ấy chỉ nói rằng muốn nhớ phải có kỹ thuật nhớ và chỉ là kinh nghiệm của bản thân. Ám ảnh về kỹ thuật nhớ của bạn ấy, người viết đi tìm…. Và bài viết này chia sẻ với bạn đọc những trải nghiệm.
Vì bài viết trình bày kinh nghiệm cá nhân về kỹ thuật nhớ những sự kiện được cho là quan trọng trong lịch sử nước nhà nên sẽ gặp những trường hợp sau:
– Nếu bạn là nhà nghiên cứu lịch sử hoặc tương tự thì bài viết không giúp gì cho bạn vì đã quá quen thuộc với bạn. Bài viết chỉ thích hợp cho những người “ngoại đạo”, ít có thời gian nghiên cứu lịch sử nhưng muốn ghi nhớ những sự kiện quan trọng của lịch sử nước nhà.
– Nếu bài viết không có điểm nào phù hợp thì xin bạn hãy xem như chưa từng đọc đến nó.
– Nếu bạn thấy bài viết có vài điểm phù hợp và nhiều điểm khác biệt; chúng ta cần trao đổi để có những điều chỉnh phù hợp theo hướng tích cực
– Nếu bạn thấy có nhiều điểm phù hợp thì hãy hành xử của một người văn minh, lịch sự.
Người viết cũng thành thật xin lỗi không tranh luận với bạn đọc những vấn đề còn đang tranh cãi trong lịch sử Việt Nam, ví dụ nhưng chuyện về Triệu Đà. Trên trang https://vi.wikipedia.org/wiki/Triệu_Vũ_Vương viết (trích nguyên văn)
Sử học Việt Nam từ trước đến nay đều có hai quan điểm trái ngược nhau:
- Triệu Vũ Đế đánh bại An Dương Vương, sáp nhập Âu Lạc vào Nam Việt là chuyện nội bộ nước Việt, nhà Triệu là triều đại chính thống của Việt Nam. Nhà Triệu mất là khởi đầu thời kỳ Bắc thuộc.
- Triệu Đà là người phương Bắc, quê quán ở Trung Nguyên(nay là tỉnh Hà Bắc, thuộc lưu vực sông Hoàng Hàở Trung Quốc) theo lệnh Tần Thuỷ Hoàng đem di dân người Hoa Hạ (sau này gọi là người Hán) xuống vùng Lĩnh Nam (là nơi cư trú của các bộ tộc Bách Việt) và được làm Huyện lệnh Long Xuyên quận Nam Hải mới khai hoá, khi nhà Tần mất thì mới tách ra cát cứ, do đó Triệu Đà là kẻ ngoại bang đến xâm lược nước Âu Lạc. An Dương Vương mất nước là mở đầu thời kỳ Bắc thuộc. (hết trích)
Theo quan điểm2, sơ đồ “các giai đoạn trong lịch sử VN” được trình bày ở hình 2, theo đó thời kỳ Bắc thuộc bắt đầu vào năm 207BC
Giới hạn:
Bài viết chỉ nghiên cứu từ thời Triệu Đà đến cuối nhà Nguyễn nghĩa là chỉ ở hai giai đoạn lịch sử là thời kỳ Bắc thuộc và Độc lập.Tất nhiên chúng ta không thể liệt kê tất cả cuộc khởi nghĩa chống lại quân đô hộ của tiền nhân thời Bắc thuộc cũng như chi tiết các triều đại thời Độc lập mà chỉ nghiên cứu những vấn đề mà người viết xem là quan trọng trong lịch sử dựng nước và chống ngoại xâm.
♦ Năm tham chiếu:
Nhớ lịch sử phải gồm cả hai yếu tố: sự kiện và thời điểm xảy ra sự kiện đó. Đối với sự kiện ta có thể sắp xếp lên trục thời gian đảm bảo tính trước – sau các sự kiện. Đối với thời điểm xảy ra sự kiện (thực chất là nhớ những con số) ta sử dụng năm tham chiếu để hổ trợ việc nhớ con số đó. Năm tham chiếu là những con số dễ nhớ, ở đây sử dụng số hàng trăm và số 50. Ví dụ trong thời Bắc thuộc sử dụng các số 200BC, 150BC, 100BC, 50BC, 1, 50,100,150 200… (BC: trước tây lich)
Năm tham chiếu giống như những cọc tiêu đóng trên sông để ước lượng khoảng cách vận động viên đang bơi.
♦ Khoảng tham chiếu:
Vì thời gian luôn tiến về phía trước nên cần phải chọn một thời điểm cố định để “nhìn” lại quá khứ. Con số được chọn được cho hợp lý là năm 2000. Khoảng cách từ năm 2000 đến năm tham chiếu được gọi là khoảng tham chiếu. Khoảng tham chiếu được sử dụng để nói gần đúng một sự kiện. Việc quy đổi thời điểm trình bày sự kiện với năm 2000 là phép cộng số dư số 2000 của năm đó với khoảng tham chiếu.
Ví dụ nói về thời điểm xảy ra trận chiến Bạch Đằng:
Cách 1. Năm 938, Ngô Quyền diệt quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. (chính xác)
Cách 2. Ngô Quyền diệt quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng đã gần 1100 năm (viết tắt gần 1100 năm là “<1100”).
Cách 3. Ngô Quyền diệt quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng đã hơn 1050 năm (viết tắt hơn 1050 năm là “ >1050”).
♦ Quy ước chọn:
Với cách lựa chọn khoảng cách 50, 100… ta có sai số lớn nhất là ± 25 năm và quy ước việc chọn như sau:
- Nếu năm có 2 số sau từ …01 đến …25 ta chọn …00
- Nếu năm có 2 số sau từ …26 đến …49 ta chọn …50
Khoảng tham chiếu là phép trừ giữa số 2000 với năm tham chiếu có thể dễ dàng tính nhẫm được.
- Thời kỳ Bắc thuộc
Các sự kiện quan trọng cần nhớ trong thời kỳ Bắc thuộc (hình 5)
- Triệu Đà diệt An Dương Vương năm 208BC, cách năm 2000 hơn 2200 năm.
- Nhà Hán diệt nhà Triệu năm 111BC, cách năm 2000 hơn 2100 năm.
- Hai Bà Trưng khởi nghĩa năm 40, cách năm 2000 hơn 1950 năm.
- Bà Triệu khởi nghĩa năm 248, cách năm 2000 hơn 1750 năm.
- Lý Bôn khởi nghĩa năm 541, cách năm 2000 hơn 1450 năm.
- Triệu Quang Phục kế nhiệp Lý Nam Đế năm 546, cách năm 2000 hơn 1450 năm
- Lý Phật Tử lên ngôi năm 555, cách năm 2000 gần 1450 năm.
- Mai Thúc Loan khởi nghĩa năm 713, cách năm 2000 gần 1300 năm.
- Phùng Hưng khởi nghĩa năm 767, cách năm 2000 gần 1250 năm.
- Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ năm 905, cách năm 2000 gần 1100 năm.
- Khúc Hạo kế nghiệp cha năm 907, cách năm 2000 gần 1100 năm.
- Khúc Thừa Mỹ kế nghiệp cha năm 917, cách năm 2000 gần 1100 năm.
- Dương Đình Nghệ khởi nghĩa năm 931, cách năm 2000 hơn 1050 năm. 14. Ngô Quyền Diệt quân Nam Hán năm 938, cách năm 2000 hơn 1050 năm.
Bảng tổng hợp khoảng tham chiếu trình bày trên bảng 1.
- Thời kỳ Độc lập
Các sự kiện quan trọng cần nhớ trong thời kỳ Độc lập (hình 8)
- Ngô Quyền lên ngôi năm 938, cách năm 2000 hơn 1050 năm.
- Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân từ năm 944, cách năm 2000 hơn 1050 năm.
- Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi năm 968, cách năm 2000 gần 1050 năm.
- Lê Hoàn lên ngôi năm 980, cách năm 2000 hơn 1000 năm.
- Lý Công Uẩn lên ngôi năm 1010, cách năm 2000 gần 1000 năm.
- Trần Cảnh lên ngôi năm 1225, cách năm 2000 hơn 800 năm
- Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần năm 1400, cách năm 2000 đúng 600 năm.
- Khởi nghĩa Lam Sơn năm 1417, cách năm 2000 gần 600 năm.
- Lê Lợi lên ngôi năm 1428, cách năm 2000 hơn 550 năm.
- Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà H.Lê năm 1527, cách năm 2000 hơn 450 năm.
- Chúa Trịnh phò vua Lê năm 1545, cách năm 2000 hơn 450 năm.
- Nguyễn Hoàng vào Thuận Hóa năm 1558, cách năm 2000 gần 450 năm.
- Khởi nghĩa năm 1771, cách năm 2000 gần 250 năm. 14. Nguyễn Ánh lên ngôi năm 1802, cách năm 2000 gần 200 năm
Bảng tổng hợp khoảng tham chiếu thời kỳ độc lập trình bày trên bảng 2.
- Nhớ những sự kiện khác
Các sự kiện dễ nhớ:
Năm 111: Nhà Hán diệt nhà Triệu
Năm 40: Hai Bà Trưng khởi nghĩa
Năm 555: Lý Phật Tử lên ngôi sau khi diệt được Triệu Quang Phục
Năm 1400: Nhà Trần mất ngôi
Năm 1789: Quang Trung đại phá quân Thanh
Bảng 3 trình bày việc mở mang bờ cõi của tiền nhân.
Bảng 4 trình bày quá trình chiến đấu bảo vệ đất nước của tiền nhân
- Kết luận
– Thường xuyên đọc đến sự kiện đó
– Dùng hình ảnh minh họa
– Dùng bảng biểu sắp xếp hợp lý hoặc bảng so sánh các sự kiện
– Sử dụng các cột mốc dễ nhớ (như đã kê ở trên) để nhớ các sự kiện kế cận
Bài viết cố gắng đưa đến bạn những hình ảnh và bảng tổng hợp nhằm giúp bạn có nhiều cách lựa chọn kiểu nhớ của mình. Và trên hết, yêu thích lịch sử nước nhà là cách nhớ tốt nhất!
Tài liệu tham khảo:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét