America Magazine
Tác giả: Patrick Gothman
Dịch giả: Lam Kiều Lam
Tại mỗi tiệm bánh Dunkin ‘Donuts ở Honduras, luôn có một nhân viên
bảo vệ mang súng đứng canh gác. Khi bạn vào một tiệm thuốc tây, người
bảo vệ với khẩu súng ngắn đeo trên ngực, sẽ giữ khẩu súng của bạn một
cách thận trọng, trong khi bạn chờ đợi mua thuốc theo toa bác sĩ.
Vào những ngày lễ, không bắn pháo hoa bắn chính thức, chỉ có một số
pháo nổ và súng nổ bất hợp pháp, nổ tung trong màn đêm. Vào đêm trước
Giáng sinh, Năm mới, lễ Quốc khánh, mọi thị trấn trên khắp đất nước,
những tiếng súng vang vọng trong bóng đêm như một lực lượng vũ trang phi
nước đại ra khỏi thị trấn, giống như trong phim cao bồi miền Tây hoang
dã.
Năm năm trước, tôi rời Hoa Kỳ để cùng với những người Mỹ và những
người Nicaragua tình nguyện đến làm việc tại ngôi nhà dành cho trẻ em
trên bờ biển phía bắc Honduras, nơi phục vụ trẻ em mồ côi và trẻ em
không còn sống với gia đình do nghèo khổ, bị lạm dụng hoặc cả hai. Chúng
tôi trực tiếp chứng kiến thiên đường và địa ngục từ những người hàng
xóm bên cạnh, và bạn có thể nghe thấy tiếng súng nổ vào ban đêm từ cả
hai phía.
Lần đầu tiên tôi bị một khẩu súng chĩa vào tôi trong khi tôi đang chờ
taxi vào sáng tinh mơ ở khu phố giàu có nhất San Pedro Sula, trung tâm
công nghiệp của đất nước, và vào thời điểm đó là “thủ đô giết người” của
thế giới. Nhân viên bảo vệ nhìn thấy tôi đang đứng bên ngoài chủng
viện, nơi tôi đã qua đêm với tư cách khách mời. Anh ta trèo xuống từ
tháp pháo của mình trên góc phố và tiếp cận tôi với một tay cầm con dao
rựa, tay kia nâng một khẩu súng lục.
“Anh đang làm gì ở đây?” Anh nheo mắt nhìn tôi, chớp mắt lại.
“Tôi chỉ chờ taxi. Tôi đi tới sân bay”, tôi nói.
Anh ta hỏi: “Vậy tại sao anh lại đợi ở đây, trên đường này? Không có
gì tốt đẹp xảy ra ở đây vào thời điểm này”. Xung quanh chúng tôi là
những ngôi nhà biệt thự theo tiêu chuẩn của Mỹ. Tôi muốn trở lại bên
trong chủng viện, nhưng cánh cổng cao 15 feet đã đóng lại sau lưng và
tôi không thể mở nó mà không đánh thức tất cả các linh mục, nữ tu và
chủng sinh bên trong.
Tôi đề nghị: “Tôi có thể sang khu nhà khác và đợi. Xe của tôi chỉ cách năm phút thôi”.
“Không! Anh đợi ở đó. Đừng đi đâu cả. Đợi đấy”, anh ta nhấn mạnh.
Khi xe taxi của tôi cuối cùng đã đến, anh ta cất súng vào bao và nói lời xin lỗi, nhưng tôi không nấn ná lâu để đáp lời anh.
Trước khi dọn đến Honduras, tôi đã đến thăm đất nước này. Trong một
tuần, tôi giúp hướng dẫn một nhóm học sinh trung học từ tất cả các
trường Công giáo ở Giáo phận Dallas, những người cung cấp một số việc
làm thủ công và vật liệu cho “giáo phận chị em của chúng tôi”. Trong
bóng tối của một ngọn núi xanh lớn, chúng tôi đã xây dựng lại và sơn một
ngôi trường đông đúc, nơi Luis là người hướng dẫn địa phương của chúng
tôi, có vợ là giáo viên. Luis giống như viên thị trưởng ở ngôi làng nhỏ
này. Ông điều hành trường học, giúp giải quyết các tranh chấp, hướng dẫn
học Kinh Thánh cho cộng đồng và làm lễ vào Chủ Nhật, và là một trong
những cư dân duy nhất có xe hơi, nên ông cũng cung cấp dịch vụ xe cứu
thương.
Một buổi sáng, ông chào chúng tôi với đôi mắt đỏ ngầu và thâm quầng.
Ông đã đưa một người hàng xóm bị đau dạ dày đến bệnh viện vào giữa đêm —
hơn một giờ lái xe mỗi bận, từ phía bên kia của ngọn núi. Ông trở lại
kịp lúc để ăn sáng và cầu nguyện và chào đón chúng tôi vào buổi sáng tại
trường.
Luis và vợ ông là những tấm gương nổi bật về hàng loạt câu chuyện mà
họ đã làm được trong bối cảnh nghèo đói cùng cực. Với lòng quyết tâm và
một trái tim thiện lành, người ta có thể trở thành trụ cột của cộng đồng
— một cộng đồng đáng để ở lại.
Có lần tôi hỏi Luis, có phải nhiều thanh niên trong làng của ông muốn
bỏ đi Mỹ hay không. “Tất cả bọn họ”, ông nói với tôi. Không có sự xấu
hổ trong giọng nói của ông, mà đơn giản chỉ là sự thật. Khi tôi hỏi ông,
có bao giờ ông nghĩ đến việc bỏ đi, ông lắc đầu. Ông có vợ và một đứa
con trai, một công việc tốt, một cộng đồng nơi ông sống, giúp tạo ra sự
khác biệt; ông không thể tưởng tượng đến việc bỏ đi.
Nhiều năm sau, khi tôi chuyển đến một thị trấn ở phía bên kia của
ngọn núi đó, tôi đón xe buýt để thăm Luis và gia đình ông. Ông rất vui
mừng khi gặp lại tôi nhưng đã cảnh báo tôi, lần sau đừng đi xe buýt. “Nó
không an toàn”, là tất cả những gì ông nói.
Trong hai năm ở Honduras, tôi đã học cách yêu thương những đứa trẻ đó
tại ngôi nhà nơi chúng tôi làm việc, như thể chúng là con mình. Mục
tiêu của chúng tôi là chuẩn bị cho chúng cuộc sống lành mạnh và hiệu quả
ở Honduras, mặc cho thời thơ ấu tàn bạo và đau khổ mà chúng đã phải
chịu đựng. Nếu chúng tôi có thể tặng cho những đứa trẻ tình yêu thương
đầy đủ, sự ổn định và bình yên giữa cơn bão động bao quanh chúng, sau
lưng chúng là quá khứ, thì chúng tôi tin chúng có thể có một cơ hội
chiến đấu.
Tuy nhiên, bạo lực xảy ra không hề báo trước, và nó bất kể những niềm
tin chân thành. Vừa trở về từ lớp tiếng Anh tôi dạy trong ngày, tôi
nghe tin một trong những tình nguyện viên và giám đốc điều hành của
chúng tôi, là người đến từ Hoa Kỳ, đã bị tấn công trên bãi biển gần khu
nhà chúng tôi. Có lẽ khoảng 200 mét từ khu trú ẩn của chúng tôi, họ đã
bị kề dao phay vào cổ và một tình nguyện viên, một trong những người bạn
thân nhất của tôi, cô đã bị hãm hiếp. “Chúng tôi biết các người từ đâu
tới. Nếu các người kể cho ai nghe thì chúng tôi sẽ trở lại và giết
các người và tất cả những đứa trẻ”, những kẻ tấn công đã nói khi thả họ
đi.
Sau khi đến bệnh viện và báo cáo cảnh sát, người bạn yêu quý của tôi
đã trải qua đêm cùng với tất cả chúng tôi trên nền nhà, một vài người
trong chúng tôi mang dao phay kề bên và tất cả chúng tôi không thể ngủ
được. Sáng hôm sau, cô ấy đã được di tản ra khỏi nước này, và tất cả
chúng tôi cũng đã được ban giám đốc đề nghị rời khỏi nơi này. Bổng dưng,
sự lựa chọn đáng ghét là phải chạy trốn khỏi đất nước này, trong đó có
rất nhiều người hàng xóm Honduras của chúng tôi, đã biến thành vấn đề
của tôi. Những kẻ phạm tội vẫn chưa bị bắt, và cộng đồng tình nguyện
viên ít ỏi của chúng tôi nhanh chóng suy yếu khi nhiều người thừa nhận,
họ không còn cảm thấy an toàn để tiếp tục làm việc. Ngày hôm sau, những
người còn lại cũng rời khỏi đất nước.
Vài năm sau, tôi đã liên lạc được với Luis qua WhatsApp. Hóa ra ông
và gia đình đã trốn khỏi thị trấn nhỏ của họ vào giữa đêm. Một băng đảng
địa phương đã yêu cầu ông trả cho họ tiền phí “bảo vệ”, và khi Luis từ
chối, họ đe dọa sẽ giết ông và cả gia đình. Họ chạy trốn đến một thành
phố lớn hơn, nhưng ông và vợ không thể tìm được công việc giảng dạy và
vẫn sợ băng đảng cuối cùng sẽ tìm thấy họ. Ông hỏi tôi có thể giúp ông
xin tị nạn ở Hoa Kỳ được không.
Tôi đã liên lạc với vài luật sư di trú, họ nói với tôi rằng, Luis
phải vượt đường xa tìm đến biên giới Mexico-Hoa Kỳ và nộp đơn xin tị nạn
ở đó. Nhưng ngay cả khi ông ấy có thể tới được biên giới, tôi phải nói
với Luis rằng, có khả năng gia đình ông sẽ không được cấp quy chế tị
nạn. Luis đau khổ. Ông cần bảo vệ gia đình của mình, ông nói, và cách
tốt nhất ông có thể làm là bỏ đi, để có thể giúp gia đình ông được
sống. Có thể tôi và anh kết hôn, chỉ trên giấy tờ, ông nói nghiêm túc.
Ông nói đúng, rằng việc đó (tức hôn nhân đồng tính: ND) bây giờ hợp pháp
ở đây, tại Hoa Kỳ, tôi giải thích, nhưng tôi không thể kết hôn với ông
để ông có quốc tịch. Cho dù lời đề nghị của ông là ngớ ngẩn, tôi đã bứt
rứt khi gõ lời từ chối ông, biết rằng quyết định của tôi là vấn đề sống,
chết.
Tôi vẫn nhận được tin nhắn từ Luis mỗi vài tuần, cầu xin tôi giúp đỡ,
mặc dù thành thật mà nói, tôi không còn đủ can đảm để mở tin nhắn của
ông ra xem nữa. Vì những tin nhắn liên tục nhắc tôi rằng, tôi bất lực,
khiến tôi không chịu nỗi. Tôi biết rằng tôi có quyền phớt lờ nạn bạo lực
ở Honduras và giả vờ như tôi không sống ở đất nước đã tạo ra sự tuyệt
vọng của Luis, cũng là đất nước có thể giúp sửa chữa nó.
Với tất cả những gì tôi biết, Luis có thể là một thành phần trong
đoàn di cư vô danh, chờ đợi ở phía bên kia biên giới phía nam để xin tị
nạn. Đó là điều mà một người bạn thực sự nên biết. Điều quan trọng phải
biết những người này là ai và những gì họ làm là hợp pháp (xin tị nạn là
hợp pháp ở Hoa Kỳ: ND). Không có cách nào để họ xin tị nạn từ nước họ.
Ám chỉ rằng những người có mặt ôn hoà, làm thủ tục xin tị nạn tại các
cửa khẩu là vi phạm luật pháp của Mỹ, là không trung thực.
Khi tôi gặp Luis lần đầu tiên, tôi cho rằng ở Honduras có thể có được
nền giáo dục, công việc và trở nên ổn định về mặt tài chính mà bạn sẽ
không bao giờ cần phải rời khỏi đất nước. Nhưng hình ảnh trong đầu tôi
về “người Honduras đạo đức” đã chứng minh sự ảo tưởng, khi Luis thậm chí
bị buộc phải chạy trốn khỏi bạo lực và nghèo đói ở Trung Mỹ. Nếu chúng
ta muốn chấm dứt việc các gia đình ban đêm chạy trốn vào biên giới của
chúng ta, thì chúng ta cần tìm hiểu lý do tại sao ban đêm của họ trở nên
quá khủng khiếp để bắt đầu.
Các loại vũ khí nhiễu loạn đường phố của họ đến từ nuớc Mỹ chúng ta.
Tham nhũng xâm nhập vào chính phủ của họ là kết quả trực tiếp của cuộc
đảo chính và bất ổn mà đất nước chúng ta đã liên tục chỉ thị hoặc dung
túng trong hơn một thế kỷ. Trước khi Banana Republic là một cửa hàng
quần áo sang trọng, đó là một thuật ngữ áp đặt lên một quốc gia hoàn
toàn phụ thuộc vào một nền kinh tế mạnh mẽ hơn bên ngoài biên giới của
nó. Nó chỉ là một phiên bản mới của chủ nghĩa thực dân, và nạn nhân
nguyên thủy là Honduras.
Nghèo đói và bạo lực, nguyên nhân của những đoàn lữ hành, là những
căn bệnh mà chúng tôi đã truyền nhiễm cho các nước này. Việc những người
nổi giận với những người di cư giống như những kẻ đi xâm chiếm Trung và
Nam Mỹ, và những người da trắng đầu tiên, tự hỏi tại sao người Mỹ bản
địa luôn ốm đau.
Những người trong chúng ta sống ở phía bắc biên giới Mexico phải học
cách hòa mình vào đất đai của chúng ta và tại sao hàng xóm của chúng ta ở
phía nam vẫn nghe thấy tiếng súng nổ vào ban đêm. Tôi đã chạy trốn từ
bên này sang bên kia và theo dõi trong vô vọng những người tôi quan tâm
đến đang cố gắng đi theo. Nhưng được sinh ra trong thiên đường không có
lý do gì để lên án những người vẫn còn bị mắc kẹt trong địa ngục.
Tác giả: Patrick Gothman là cây bút người Công
giáo, sống tại thành phố Seattle, bang Washington. Ông hiện là biên tập
viên cho trang Reaching Out, một ấn phẩm về những câu chuyện của những
người L.G.B.T., từ những người có đức tin.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét