FM 974: Câu chuyện Thê Giới :

Nga Sô:  Cái Chết Của Anna Politkovskaya - Mười Năm Chưa Tìm Ra Kẻ Chủ Mưu

    Cô đã bị bắn trên ngực hai lần, một lần ở bả vai và một lần ngay đầu, chết ngay tại chỗ, bằng những phát súng kê sát vào người, lối bắn này cho người ta thấy, chắc chắn do một tay chuyên nghiệp ám sát làm ra.

  

     Toán khảo sát hiện trường, khám nghiệm tử thi của Anna Politkovskaya, một trong những ký giả nổi tiếng nhất và người luôn luôn chỉ trích chính phủ điện Cẫm Linh mạnh mẽ, cho biết, hai phát súng đầu trúng gần tim và chính nó đã làm cô chết ngay. Tên ám sát, đã đứng chờ Anna trên đường đi mua sắm trở về nhà, dùng súng lục gắn ống hãm thanh, ra tay lúc vắng người. Xác cô nằm trong thang máy của khu chung cư nhiều phút, không ai biết, cho đến khi người láng giềng bên cạnh tìm thấy và báo cho người chung quanh. Trong hơn mười năm, kể từ hôm Anna bị bắn, vì cô đã dám thách thức chính quyền và không sợ hãi viết những bài tố cáo sự chà đạp nhân quyền của Mạc Tư Khoa tại vùng Chechnya, đã có nhiều người bị bắt, hai đem ra xử và năm bị kết án, trong đó gồm cả nhóm ba anh em người Chechens, nhưng những người bạn đồng nghiệp cũ của Anna nói rằng, công lý thật sự sẽ không bao giờ được mang ra ánh sáng.

    Dmitry Muratov, chủ bút của tờ báo độc lập Novaga Gazeta, nơi cô Anna Politkovskaya làm việc trong tư cách một phóng viên điều tra, nói thêm “tuyệt đối là không có vụ điều tra hình sự nào mở ra từ chính quyền, để tìm ai là người chủ mưu, ra lệnh giết người, chính quyền phải chịu trách nhiệm và phải làm những gì có thể làm, với một vụ giết người có tính cách chính trị như thế này”, nhưng Mạc Tư Khoa, luôn luôn phủ nhận có bất cứ liên hệ gì tới vụ ám sát, thường không nhiệt tình tìm ra giải đáp các vụ như vầy, đặc biệt là các vụ dình líu tới vùng Chechnya. Chechnya là phần đất nằm trong vùng xáo trộn Caucasus của Nga sô và đã trải qua hai cuộc chiến khốc liệt đẩm máu trong những năm 1990 giữa quân Nga và quân phiến loạn Chechchen. Chechnya được Ramzan Kadyrov, người do Mạc Tư Khoa bổ nhiệm, trong chức vụ tổng thống, cai quản từ năm 2007, các tổ chức về nhân quyền thế giới cáo buộc nhân viên an ninh dưới quyền Kadyrov đã gây ra các vụ quấy nhiễu, bạo động khủng bố dân chúng trong vùng gồm cả tra tấn và thủ tiêu người không nguyên cớ. Hiện thời, một vụ xử kiện khác, đưa chuyện Chechnya thành đề tài nóng bỏng trở lại, tại một tòa án  ở trung tâm thành phố Mạc Tư Khoa, năm người Chechchen bị buộc tội, nhận tiền thuê để giết một nhân vật đối lập hàng đầu Nga trong năm 2004.

    Boris Nemtsov, người luôn luôn chống đối và chỉ trích tổng thống Nga, Vladimir Putin, đang trên đường về nhà trong một đêm khuya, từ tiệm ăn ngoài phố với cô bạn gái người Ukrainian, đã bị bắn chết bởi bốn phát súng vào lưng từ một chiếc xe hơi, khi hai người vừa qua cái cầu, dọc theo bờ tường của điệm Cẫm Linh. Cảnh sát nói rằng, hung thủ, đang chờ ra tòa, là Zaur Dadayev, cựu quân nhân của một đơn vị quân đội đặc biệt Chechen, trung thành với Kadyrov và dưới sự chỉ huy của ông này. Sau khi Dadayev bị bắt giữ, lãnh tụ Chechen, đã lên tiếng bênh vực anh ta và gọi anh là một người ái quốc Nga thật sự, nếu tòa án buộc tội Dadayev đã giết một người có tội hình sự nặng nề như Boris Nemtsov. Tại văn phòng của tờ báo Novaya Gazeta, phòng làm việc của Anna được giữ nguyên nguyên trạng, không đụng tới, từ bàn ghế tới kệ sách, trên tường treo tấm hình Anna thật lớn và bông hoa tươi mới được thay mỗi ngày, ở đó đối với bạn đồng nghiệp, họ xem là đền thờ nhỏ cho người ký giả bị ám sát, nhưng cũng cho rằng, ít có hy vọng là hung thủ, chủ mưu vụ giết Anna và Boris sẽ bị bắt và truy tố, theo chủ bút Dmitry Nemtsov “người ta có thể bắt được thủ phạm, bắt được người sắp xếp công việc ám sát nhưng với hệ thống tư pháp của Nga như hiện nay, ai là người ra lệnh, chủ mưu thì khó có lòng mà biết tới vì họ đều là thành phần được “khả miễn và bất khả phạm”.

   Anna Politkovskaya là tiếng nói bất đồng chính kiến hàng đầu tại Nga sô, nhất là về cuộc chiến ở Chechnya, trong gần bảy năm, bắt đầu từ 1999, Anna đi tới Chechnya để viết bài tường trình cho tờ Novaga Gazeta, với muôn vàn nguy hiểm cho cá nhân mình, về chuyện pháo kích, ném bom không chừa nơi nào, và lùng xét bắt bớ, tra tấn thủ tiêu thường dân của quân đội liên bang Nga sô. Đối với người dân bình thường ở đây, Anna được xem là một người anh hùng vì cô đã thay họ gióng lên tiếng nói bất bình về cuộc chiến Chechnya cho mọi người biết. Ramzan Kadyrov đang cai trị vùng đất này theo ý muốn độc tôn của mình, cái ý muốn được Nga sô hậu thuẩn đã hơn một thập niên nay, vài tuần trước, ông ta khoái chí tuyên bố, đã nắm quyền qua một cuộc bầu cử dân chủ đàng hoàng. Trở ngược lại từ năm 2004 đến 2006, khi ông ta có quyền hành tuyệt đối, Anna đã cho đăng một bài tường thuật về Kadyrovtsky, một sĩ quan an ninh dưới quyền, có những hành động bạo lực, khủng bố thường dân, Anna miêu tả Kadyrov như là “con rồng nhỏ” của điện Cẫm Linh và đòi hỏi ông ta phải bị bắt giam.

    Hai tuần trước khi Anna bị giết, cô và một người bạn trong ngành gặp nhau tại một cuộc họp quốc tế ở Thụy Điển, ngày đầu của cuộc họp, Anna cho rằng, các tổ chức nhân quyền đã không hiệu quả trong việc cứu giúp nạn nhân, vì nêu lên danh tánh của họ, tạo cho họ sợ hãi nhiều hơn là an toàn. Anna bị bắn chết khi cô vừa vào thang máy của khu chung cư mình ở, tại trung tâm thành phố Mạc Tư Khoa, người căn nhà bên cạnh tìm thấy xác và khẩu súng lục Makrov 9 nằm kế bên, khi sắp hàng tiến lên quan tài và nói lời vĩnh biệt Anna tại cái nghĩa trang nhỏ, ven ranh Mạc Tư Khoa, một cô bạn thân, cũng làm nghề ký giả, chua xót thì thầm “cám ơn thượng đế, cuối cùng Anna cũng đã về với người”.

    Gần tám năm sau, vào mùa hè 2014, năm người, bốn Chechens và một cựu sĩ quan cảnh sát Nga Sô, bị kết án giết chết nữ ký giả Anna Politkovskaya, hai người án chung thân, ba người còn lại mang án từ 12 tới 20 năm tù, tuy nhiên, công lý cũng chưa được làm trọn vẹn vì, những người chủ mưu phía sau, những người thật sự là kẻ giết chết Anna chưa bao giờ kể tên ra, trong ngày tháng này, rất ít ký giả viết bài từ Chechnya, sự độc quyền của người cai quản địa phương đã gây khó khăn cho những tổ chức người Nga hoạt động độc lập và thông tín viên ngoại quốc còn làm việc trong vùng này, lúc nào cũng có một bầu không khí sợ hãi chờn vờn đâu đó, làm dân chúng không dám nói chuyện với ký giả, trừ nói về những cái tốt đẹp của Kadyrov.

  

    Ký giả hiện nay, những người đã từng cảm nhận nổi khó khăn nguy hiểm phải chịu,  như bị đe dọa, giam giữ và đánh đập, vẫn còn trở lại Chechnya với hy vọng, tìm được ai đó đủ, can đảm, muốn chuyện khổ đau được nói ra, bất chấp kinh hoàng sợ hãi,  những câu chuyện mới, những câu chuyện khốn khổ như Anna viết, cho thế giới này biết một sự thật cần biết bên trong cái gọi là liên bang Nga.

  

Thuyên Huy

Mon 10.10.2016.