Trong cuộc khảo sát 60 nền văn
hóa của thế giới, các nhà nhân loại học thuộc Đại học Oxford đã khám phá
ra 7 giá trị đạo đức phổ quát bao gồm – giúp đỡ gia đình, giúp đỡ bạn
bè, hàm ơn, dũng cảm, công bằng, tôn trọng người lớn tuổi và vâng lệnh
cấp trên.
Bộ các giá trị đạo đức tiêu chuẩn luôn
được xem là kim chỉ nam cho hành động của một người khi quyết định các
sự việc diễn ra trong cuộc sống hàng ngày, đó là nền tảng vững chắc cho
sự phát triển mỗi cá nhân, mỗi gia đình cũng như đối với mỗi dân tộc.
Vậy liệu chăng giữa các nền văn hóa khác nhau, sự thay đổi của quan
niệm, môi trường sống có dẫn đến sự khác biệt giữa các bộ các giá trị
đạo đức. Trên thực tế, luôn có một bộ các giá trị đạo đức phổ quát tồn
tại trong tất cả các nền văn hóa đa dạng trên thế giới.
Nhiều
nghiên cứu trước đây đã từng đề cập đến bộ các giá trị luân lý đạo đức
này tại một nơi, nhưng chưa một nghiên cứu nào công bố về các loại giá
trị phổ quát này trên thế giới. Nghiên cứu mới đây được công bố trên
Current Anthropology là một cuộc khảo sát đa văn hóa lớn nhất và toàn
diện nhất về đạo đức từng được thực hiện.
Nhóm
nghiên cứu của Viện Nhân chủng học và Nhận thức tiến hóa Oxford đã phân
tích các khía cạnh đạo đức từ 60 xã hội bao gồm 600.000 từ đến từ 600
nguồn tư liệu khác nhau. Tiến sỹ Oliver Scott Curry, tác giả chính của
nghiên cứu cho biết: “Cuộc tranh luận giữa những người theo chủ nghĩa
đạo đức phổ quát và những người theo thuyết đạo đức tương đối đã nổ ra
trong nhiều thế kỷ; nhưng bây giờ chúng ta đã có một vài câu trả lời.
Mọi người từ khắp mọi nơi phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề xã hội
tương tự và sử dụng một bộ quy tắc đạo đức tương tự để giải quyết
chúng”.
“Theo dự
đoán, 7 giá trị đạo đức này dường như xuất hiện phổ quát trên tất cả
các nền văn hóa. Mọi người từ khắp nơi đều chia sẻ một quy tắc đạo đức
chung. Tất cả đều đồng ý rằng hợp tác, thúc đẩy lợi ích chung là điều
nên làm”.
Nghiên
cứu đã thử nghiệm lý thuyết rằng đạo đức phát triển để thúc đẩy hợp tác,
và nhiều loại hợp tác sẽ có nhiều loại đạo đức . Lý thuyết về đạo đức
của sự hợp tác là lý do giải nghĩa vì sao chúng ta cảm thấy cần có trách
nhiệm đặc biệt cần chăm sóc gia đình và con người ghê tởm vấn đề loạn
luân.
Chủ
nghĩa tương hỗ giải thích tại sao chúng ta thành lập các nhóm và liên
minh (nhằm tạo điều kiện sức mạnh và an toàn nhờ số lượng) và đó cũng là
lý do tại sao chúng ta đề cao sự kết nối và trung thành. Trao đổi xã
hội giải thích lý do vì sao chúng ta tin tưởng người khác, ủng hộ, cảm
thấy tội lỗi, biết ơn, sửa sai và học cách tha thứ.
Nghiên cứu chỉ ra:
Thứ 1: 7 giá trị này được công nhận là tốt về mặt đạo đức.
Thứ 2:
Các ví dụ về các giá trị đạo đức này được tìm thấy ở hầu hết các xã hội.
Hơn hết, chúng đều không tìm thấy những ví dụ về sự phản tác dụng,
không có bất kỳ hành vi nào trên đây được liệt kê là hành vi xấu trong
tất cả các xã hội.
Thứ 3: Các giá trị đạo đức xuất hiện với tần số ngang nhau tại khắp các châu lục.
Như vậy
đối với người Amhara: “Việc kết hôn với những họ hàng gần bị xem là sự
sỉ nhục và xấu xa. Tại Hàn Quốc, giúp đỡ hàng xóm láng giềng được xem là
văn hóa tốt đẹp trong lối sống. Người Garo xem việc nhường nhịn và giúp
đỡ người khác là một tiêu chuẩn cao của cuộc sống”.
Đối với
người Maasai, đức tin của các chiến binh là đức tính cao thượng luôn
được xem trọng, đó là lý tưởng không khoan nhượng, dám hy sinh để thể
hiện lòng trung thành, dũng cảm. Còn người Bemba lại xem việc tôn trọng
người lớn tuổi là một điều quan trọng.
“Ý tưởng
công lý” của người Kapauku rất tương tự với ý nghĩa công bằng tồn tại
trong cuộc sống của chúng ta. Còn người Tarahumara xem tôn trọng tài sản
của người khác là chìa khóa của tất cả các mối quan hệ giữa các cá
nhân”.
Nghiên
cứu cũng phát hiện ra sự biến đổi về một chủ đề – mặc dù xã hội dường
như không đồng ý với 7 quy tắc đạo đức cơ bản, nhưng họ đã thay đổi vị
trí xếp hạng mức độ quan trọng của chúng. Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra
một danh sách gồm những câu hỏi về giá trị đạo đức để thu thập dữ liệu
về các giá trị đạo đức hiện đại và đang điều tra xem liệu sự thay đổi
văn hóa trong các giá trị đạo đức có phản ánh mối liên hệ giữa các giá
trị trong những điều kiện xã hội khác nhau.
Theo
Giáo sư Harvey Whitehouse, các nhà nhân chủng học có vai trò duy nhất là
trả lời những câu hỏi sâu xa về đạo đức vũ trụ và thuyết tương đối đạo
đức chia sẻ rằng:
“Những
nghiên cứu của chúng tôi dựa trên các mô tả lịch sử về các nền văn hóa
trên khắp thế giới, dữ liệu này được thu thập từ trước và độc lập với sự
phát triển của các lý thuyết mà chúng tôi đang thử nghiệm”.
Hồng Tâm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét