Vanvn- Chúng ta đã nói với nhau nhiều lần về chuyện được thua trong cuộc đời này. Nhưng khi chúng ta còn đang sống, đang lao động, chúng ta chưa thể nào nói được chúng ta được hay thua trong cuộc đời mình. Ngạn ngữ Pháp có câu: 70 tuổi chưa ai dám chắc mình không đui, không què. 70 tuổi cũng chỉ là một con số ước lệ mà thôi. Nói chính xác, chỉ khi chúng ta trút hơi thở cuối cùng thì cái bảng điện tử cuộc đời mới hiện lên chữ ĐƯỢC hay THUA mà thôi.
Một lối đi của thế gian
Lúc nào cũng có một lối đi xuyên qua tất cả mọi lối đi. Nó dẫn chúng ta, chỉ trong chớp mắt, đến được nơi chốn mà hầu hết chúng ta không bao giờ đến được bằng những lối đi thông thường và có vẻ an toàn nhất mà chúng ta thường lựa chọn với một khoái cảm ngu ngốc là chúng ta đã khôn hơn những kẻ khác. Nhưng chúng ta không nhận ra lối đi đó. Và nếu có một lần nào đó, chúng ta bất chợt nhìn thấy nó hiện ra trước mắt thì đôi mắt chúng ta lại chứa đầy sự ngờ vực. Không phải chỉ vì chúng ta thiếu lòng tin mà là chúng ta thật sự không hiểu được nó.
Thuở ấu thơ, tôi sống ở làng quê, nơi có những khu vườn hoang nối nhau từ đầu làng chạy đến cuối làng. Suốt ba năm liền, từ bảy tuổi đến mười tuổi, tôi mắc bệnh mộng du. Đấy là sau này mẹ tôi nói lại với tôi như thế. Suốt ba năm đó, bà nội tôi và mẹ tôi đã lo sợ cho tôi. Cứ đêm xuống, bà và mẹ tôi bắt đầu đóng cửa kỹ lưỡng và canh chừng tôi. Bà tôi để một chiếc thúng đựng đầy tro bếp để tôi đi tiểu vào đó mà không phải ra ngoài.
Vì lần nào cũng vậy, hễ tôi ra ngoài đi tiểu là tôi bắt đầu đi xuyên qua khu vườn hoang trong khi mắt tôi vẫn nhắm nghiền. Mẹ tôi bảo lúc đó tôi vẫn đang ngủ. Trong những khu vườn hoang, cây cối mọc rậm rì. Nhưng chưa một lần nào tôi đâm vào một bụi cây gai hay va vào một thân cây. Thi thoảng, lối đi đó lại chạy sát mép một cái ao hoặc một đầm nước. Tôi đã vừa ngủ vừa đi men theo bờ đầm mà chưa một lần nào rơi xuống nước. Ai đã dắt tôi đi xuyên qua những khu vườn hoang trong đêm tối một cách chính xác như vậy.
Cuối cùng thì bà và mẹ tôi vẫn tìm thấy tôi đang nấp sau một gốc cây, đang ngủ bên một bụi cây gai hoặc đang nhắm nghiền mắt đứng sát mép đầm nước. Tôi được dắt về nhà và bị đánh mấy roi cho tỉnh lại. Lần nào cũng vậy, sau khi tỉnh dậy, tôi cũng không hề biết chuyện gì đã xảy ra. Nhưng một lúc nào đó khi đi qua khu vườn, tôi bất chợt nhìn thấy con đường chạy vòng vèo qua những bụi cây gai và những thân cây. Con đường đó hiện ra rõ nét như tôi đã đi trên con đường đó hàng thế kỷ. Đó chính là con đường tôi vẫn đi trong những đêm tối với một đôi mắt nhắm nghiền.
Tôi không có ý định nhờ các nhà tâm lý học hay các bác sỹ chuyên ngành thần kinh lý giải cho tôi vì sao tôi lại có thể đi trong khi ngủ. Nhưng một hiện thực cho thấy, cho dù khi mộng du, đôi mắt tôi nhắm nghiền thì chắc chắn có một đôi mắt khác mở to và dọi thẳng về phía trước con đường mà những bước chân tôi sẽ tới. Đôi mắt đó có thể là của ký ức. Bởi trước đó, khi thức, tôi đã đi biết bao lần trên lối đi đó và toàn bộ cảnh vật trên lối đi đó đã được ký ức hóa trong tôi. Việc ký ức hóa có phải là sự mã hóa sơ đồ con đường không? Đúng là vậy ở một góc cạnh nào đó.
Nhưng nếu chỉ là sự mã hóa sơ đồ con đường một cách máy móc như người ta lập trình cho các máy móc tự động thì tôi sẽ bị rơi xuống hồ nước hoặc đâm vào một bụi cây khi con đường đó thay đổi ở một khúc nào đó và một bụi cây vừa mọc lên. Thực tế con đường chạy qua khu vườn hoang và men theo bờ đầm nước trong những năm tôi mắc bệnh mộng du đã có những thay đổi.
Có một điều kỳ diệu đã hiện ra ở đây. Đó là con mắt của ký ức cũng lại chính là con mắt của tương lai – con mắt của trí tưởng tượng phong phú. Chính cái phần tương lai của con mắt ấy đã chỉ dẫn cho đôi chân của tôi đi qua những thay đổi của con đường. Và một điều tối quan trọng giúp tôi hay bất cứ ai đó đi qua con đường một cách kỳ diệu khi đôi mắt thông thường của chúng ta vẫn nhắm nghiền. Điều tối quan trọng ấy chính là sự không sợ hãi và thấm đẫm tinh thần lãng mạn của chúng ta.
Khi đôi mắt trần tục của chúng ta mở ra thì có quá nhiều những trần tục cũng ùa vào và nhiều lúc làm chúng ta rối loạn. Những rối loạn này sinh ra trong chúng ta một điều vô cùng tồi tệ. Đó là nỗi sợ hãi. Chúng ta thật dễ dàng đi qua một tấm ván đặt trên mặt đất chỉ vừa hai bàn chân. Nhưng chúng ta lại không thể nào đi qua nổi một tấm ván rộng một mét hoặc rộng hơn nữa bắc qua hai tòa nhà cao tầng. Nỗi sợ hãi bị rơi xuống đã giết chết toàn bộ khả năng và cảm hứng của chúng ta.
Một đứa trẻ chạy vô tư và thích thú dọc mép một ban công trên tòa nhà cao giữa bầu trời rộng lớn đầy gió trong khi chúng ta có thể vỡ tim vì kinh hãi. Bởi đứa trẻ kia không nghĩ tới những nguy hiểm có thể xảy ra với nó, còn chúng ta ngập tràn những sợ hãi và tính toán. Và bởi đứa trẻ kia đang tìm thấy niềm hứng khởi và bao điều lạ lùng đang mở ra theo từng bước chạy của nó. Còn chúng ta rúm mình lại bạc nhược và kinh hãi khi nghĩ mình sẽ bị giết chết.Nỗi đau đớn và trí tưởng tượng càng lớn thì sự sáng tạo của chúng ta càng kỳ diệu trong khi đó nỗi sợ hãi càng lớn thì cái chết của sáng tạo càng đến nhanh. Và bây giờ, không ít người viết trong chúng ta mang quá nhiều nỗi sợ hãi trong mình. Nỗi sợ hãi ấy làm cho trang viết của chúng ta trở nên tẻ nhạt và xa cách.
Ngay cả trong trí tưởng tượng của nhà văn, chúng ta cũng không dám đập cánh một cách quyết liệt và vang dội để bay lên. Bởi chúng ta đang mở quá to, mở đến rách cả khóe mắt đôi mắt trần tục của mình. Chính vì thế, chúng ta nhìn thấy quá nhiều những danh vọng thường ngày, những lợi ích cá nhân, những khó chịu, những ghen ghét, những than thở… Và chính tất cả những điều đó đã làm nên nỗi sợ hãi của chúng ta. Hãy mở một đôi mắt khác trong sáng tạo của mình. Đôi mắt ấy sẽ dẫn chúng ta đi qua những con đường mà chính chúng ta đã từng chùn bước vì sợ hãi.
Bài tập của mỗi người
Chúng ta đã nói với nhau nhiều lần về chuyện được thua trong cuộc đời này. Nhưng khi chúng ta còn đang sống, đang lao động, chúng ta chưa thể nào nói được chúng ta được hay thua trong cuộc đời mình. Ngạn ngữ Pháp có câu: 70 tuổi chưa ai dám chắc mình không đui, không què. 70 tuổi cũng chỉ là một con số ước lệ mà thôi. Nói chính xác, chỉ khi chúng ta trút hơi thở cuối cùng thì cái bảng điện tử cuộc đời mới hiện lên chữ ĐƯỢC hay THUA mà thôi.
Một ngày mới lại đến. Chúng ta lại thức dậy. Ánh mặt trời trải rộng trên mặt đất. Trang giấy của thời gian mở ra. Và giống như một cậu học trò nhỏ bé, chúng ta bắt đầu làm bài tập của mình. Một ngày sống là một bài tập. Mỗi người có thể làm những bài tập khác nhau. Nhưng ai cũng phải làm. Không ai trốn làm những bài tập được. Ngay cả sự trốn ấy cũng là một bài tập và đều bị cuộc đời này chấm điểm.
Nếu ví cuộc đời chúng ta là một năm học thì mỗi ngày giống như một bài tập hay bài kiểm tra 15 phút như khi chúng ta đi học. Mỗi năm là bài kiểm tra học kỳ. Mỗi chúng ta có số lượng bài kiểm tra học kỳ khác nhau phụ thuộc vào thời gian chúng ta sống trên thế gian này. Và cuối cùng là bài thi hết năm học. Chúng ta chỉ có thể kết thúc bài tập này khi chúng ta giã từ thế gian. Đến lúc đó, điểm trung bình cho cuộc đời chúng ta mới được công bố.
Nhưng có một điều kỳ lạ là: có những người tưởng rằng họ sẽ có một hệ số điểm trung bình cho cuộc đời rất cao vì họ nghĩ rằng những bài kiểm tra 15 phút luôn được điểm cao bởi họ giành được quá nhiều danh tiếng và lợi ích vật chất so với người bên cạnh, nhưng họ đã sai lầm. Điểm tổng kết cho bài thi cuộc đời của họ lại rất thấp, đôi khi là điểm 0. Đây là cách tính điểm hoàn toàn khác lạ so với cách tính điểm thông thường và ngốc nghếch của chúng ta.
Và một điều kỳ lạ nữa là: có những kẻ tự cho là rất thông minh (sự thông minh này hầu như chỉ chứa đựng những mưu mô, thủ đoạn, độc ác…) lại không bao giờ được điểm cao nếu chỉ dùng sự thông minh như vậy. Với những kẻ như thế, bài thi cuộc đời của họ sẽ được chấm hai lần: lần thứ nhất khi họ còn sống. Lần thứ hai khi họ đã chết. Và họ hãy nhớ rằng: điểm chấm lần thứ hai mới thực sự công bằng và kết quả chấm lần thứ hai mới chính thức được gửi đến cho những người ruột thịt đang sống của họ và gửi cho toàn bộ thế gian.
Bạn có thấy kỳ lạ và có vẻ đầy mâu thuẫn khi có người luôn luôn được điểm trung bình và thậm chí điểm dưới trung bình trong những bài kiểm tra 15 phút hoặc kiểm tra học kỳ lại có điểm tổng kết rất cao. Bởi cứ khi thức dậy, họ lại kiễn nhẫn và đầy lòng tin làm bài tập của mình. Họ có thể làm sai một vài câu hỏi nào đó, nhưng họ không sợ sự sai ấy, không tức tối với những thiệt thòi, không tuyệt vọng với những thất bại… Họ bình tĩnh sống trọn một ngày của họ với lòng tin cao nhất về những gì mình làm. Họ sống trong sự thua thiệt giống như điểm bài kiểm tra của họ thường xuyên thấp hơn người bên cạnh. Nhưng chính sự bền bỉ, kiên nhẫn, tự tin, chân thành và khát vọng đẹp đã tích điểm cho cả cuộc đời họ.
Thực tế cho thấy, có quá nhiều người luôn tìm cách ăn hơn người khác từng ngày, nhưng cả cuộc đời của họ cộng lại sẽ là một thất bại. Những ai hiểu được điều đơn giản mà tôi đang nói đến sẽ là người có điểm tổng kết cao. Nghĩa là, họ mới là những người tìm ra được hạnh phúc đích thực.
Điều cuối cùng tôi muốn nói với bạn là: hãy làm bài tập hằng ngày của mình với lòng đắm mê và bền bỉ cho dù ngày nào chúng ta cũng sẽ làm sai một câu hỏi trong bài tập ấy.
NGUYỄN QUANG THIỀU
Xem thêm:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét