Biếm hoạ, một nghề nguy hiểm (Từ Văn Việt)

Lý Trực Dũng

Trong ngành Mỹ thuật hay Tạo hình thì biếm họa là nghề nguy hiểm nhất. Vì sao? Đơn giản bởi vai trò phản biện xã hội và sức mạnh của Biếm họa. Không phải ngẫu nhiên mà ở châu Âu người ta đã xếp họa sĩ biếm họa vào hàng ngũ những người trí thức. Trên thế giới chưa có trường hợp một họa sĩ hay nghệ sĩ tạo hình nào bị chính quyền đe dọa hay bỏ tù. Còn các HS Biếm họa thì sao? HS Biếm họa nổi tiếng nhất của thế kỷ 19 là họa sĩ Pháp Honoré Daumier (1808-1879) bị bỏ tù 6 tháng khi ông mới 26 tuổi chỉ vì bức tranh biếm họa “Gargantua” của ông chế diễu vua Louis-Philippe phàm ăn như một cái thùng không đáy, cái gì cũng đớp. HS Biếm họa Đức E.O Plauen (Erich Ohser) với tác phẩm nổi tiếng “Vater und Sohn” vì tư tưởng tiến bộ, vì một xã hội dân chủ đã bị giam và bức tử trong nhà tù của A. Hitler. Họa sĩ biếm họa Nga Boris Jefimor (1900-2008) với những bức tranh biếm họa chống phát xít Đức trong chiến tranh thế giới lần thứ II đã làm Hitler phát khùng tuyên bố: Nếu chiếm được Mátxcơva thì một trong những người đầu tiên bị xử tử phải là Boris Jefimor. HS biếm họa Algierie Ali Dilem bị hạch sách đủ điều với 18 cái trát đòi hầu tòa vì tranh biếm họa của ông đụng chạm đến nhân quyền. HS biếm họa Đan Mạch Kurt Westergaard và 11 họa sĩ biếm họa khác vẽ tranh biếm họa Mohammed in trên tờ báo hàng ngày “Jyllands – Posten” Đan Mạch ngày 30.9.2005 bị các phần tử Hồi giáo cực đoan truy đuổi đòi giết. Năm 2015 tạp chí trào phúng nổi tiếng của Pháp Charlie Hebdo bị các Phần tử Hồi giáo cực đoan tấn công, 12 người chết trog đó có 5 HS biếm họa và 11 người khác bị thương. Ở Syria HS Biếm họa Ali Farzat bị tay sai của Tổng thống độc tai Assad bắt cóc và hành hung dã man, chúng đập nát tay của ông để cho ông không thể cầm bút để vẽ tranh biếm họa nữa! Ở Trung Quốc HS biếm hoa nổi tiếng Koang Biao bị tống tù 3 tháng và cấm hành nghề, cấm xuất cảnh. Ở Nga, HS Biếm họa nổi tiếng thế giới Mikhail Zlatkovsky, vốn là một nhà khoa học hạt nhân, là chủ tịch Hiệp hội biếm họa châu Âu FECO ở Nga, là họa sĩ đã có khoảng 250 giải thưởng Biếm họa uy tín khác nhau phải đi lái cả taxi để kiếm sống vì vẽ tranh biếm họa diễu cợt Putin. Các báo thỉnh thoảng có mua tranh biếm họa của ông nhưng không phải để đăng mà để cho phương Tây thấy Moskau cũng rất “dân chủ”!

Nhưng các họa sĩ biếm họa không chùn bước. Góp phần đấu tranh để hoàn thiện xã hội chính là thiên chức của biếm họa.