Ảnh Huế và Đà Nẳng của Steve Brow năm 1967-68

Album Hồi Ký: Miền Trung của một lính Mỹ

Trong giai đoạn chiến tranh Việt Nam, Steve Brown là một cựu sĩ quan ngành truyền tin. Ông đã phục vụ tại các căn cứ của quân đội Mỹ tại Huế và Đà Nẵng trong các năm 1967-1968. Hiện ông đã về hưu, sinh sống tại Ann Arbor, bang Michigan, Mỹ.Trong khoảng thời gian ở Việt Nam, Steve đã chụp nhiều bức ảnh về các căn cứ quân sự, cũng như phong cảnh, kiến trúc và đời sống của người dân khu vực Huế và Đà Nẵng. Từ năm 2008, ông bắt đầu "scan" các bức ảnh và đăng trên trang Flickr cá nhân của mình.

 Mỗi bức ảnh được ông chú thích chi tiết về nội dung.Khi xem lại những khung hình chân thực và đầy ắp thông tin của Steve Brown, hẳn nhiều người Việt Nam sẽ không khỏi ngỡ ngàng và nhớ về một giai đoạn lịch sử đầy biến động của đất nước. mà Mỹ đã bỏ rơi vi lợi ích riêng

Dưới đây là những bức ảnh do Steve Brown thực hiện.

Đây chính là tôi, một anh lính. Lúc này tôi đang phục vụ ở sân bay Phú Bài (Huế). Tôi đã ở đây khoảng nửa năm trong quãng thời gian thực hiện nhiệm vụ ở Việt Nam. 

Đố bạn biết ai đã chụp bức ảnh này?  - Hãy xem bức ảnh tiếp theo, và bạn sẽ rõ.

Đây chính là anh chàng nhiếp ảnh gia của tôi, một cậu bé thú vị. Cậu bé đã chụp tôi, và sau đó thì tôi chụp lại cậu ta. Lúc này chúng tôi đang ở một phòng khám y tế của Thủy Quân Lục Chiến,  nhà ở của trưởng thôn Thuỷ Phú, cách thành phố Huế khoảng 12 dặm về phía Nam.

Đây là  bản doanh của Tiểu đoàn Truyền tin số 37 tại Đà Nẵng, nơi làm việc đầu tiên của tôi trong quân đội Mỹ tại Việt Nam vào năm 1967.

 Tiều đoàn này đóng quân gấn căn cứ không quân Đà Nẵng. Phía bên trái bức ảnh, bạn có thể thấy ba trong số các ăng-ten vi ba thu phát sóng lớn của chúng tôi. Toà nhà ở giữa là công trình đầu tiên mà ai cũng thể  nhìn thấy khi đến doanh trại của chúng tôi.

Còn đây là trạm thu phát tín hiệu trong căn cứ của tôi. 

Tại đây, chúng tôi thi hành những công việc rất phức tạp liên quan đến truyền tin liên lạc đường dài, kết nối các căn cứ khác với nhau ở miền Nam Việt Nam.

 Hệ thống này được thiết kế bởi các kỹ sư thông tin đến từ Alexandria, Virginia. Bên cạnh tòa nhà chứa các thiết bị quan trọng, được gọi là nhà EE này, còn có cả một kho nhiên liệu và một máy phát điện rất lớn để duy trì hoạt động, máy  tiêu hao rất nhiều năng lượng. Tuy nói chúng tôi đã thua trong cuộc chiến theo diện thí con tốt (VN) để nắm  con tượng (TQ),  không phải vì công nghệ hay chiến thuật của chúng tôi kém.

Trong nửa đầu năm 1967, tôi đã đóng quân tại căn cứ chính của Mỹ tại Đà Nẵng. Vào đêm 27/2, quân giải phóng đã lần đầu tiên sử dụng tên lửa để tấn công vào căn cứ không quân tại đây. Không mất nhiều thời gian để nhảy ra khỏi giường khi qua tên lửa đầu tiên rơi xuống. Một quả tên lửa đã phá hủy doanh trại trong bức ảnh. Những binh sĩ trong đã thoát nạn nhờ trú ẩn kịp thời.

May mắn là tổng đài điện thoại quan trọng ở liền kề đã không hứng chiu bất kỳ thiệt hại. Theo các báo cáo chính thức, ít nhất 10 binh sĩ thuộc các đơn vị khác nhau đã thiệt mạng trong vụ tấn công. Trong số đó có một lính thủy quân lục chiến mà tôi quen, anh A. J. Turner, người từng thực hiện nhiệm vụ liên lạc hàng hải trong đơn vị của tôi. Sau vụ tấn công này, Đà Nẵng hứng chịu thêm hai vụ tương tự trong năm 1967. Tôi là nhân chứng của cả 3 vụ tấn công, mặc dù trong vụ xảy ra ngày 15/7 là từ một địa điểm an toàn trên sườn núi. Trong hai vụ kia, tôi đã đối mặt với những tiếng nổ rất lớn, kéo dài khoảng 20 phút. Trong bóng đêm, có thể nhìn thấy làn sóng lửa lan tỏa như hòn đá ném lên mặt nước. Đó là cảnh tượng không giống với bất kỳ điều gì khác tôi từng chứng kiến trong đời.

Một cánh cổng mang phong cách kiến trúc Á Đông ở Đà Nẵng. Cảnh cổng đáng yêu này nằm trên bán đảo giữa sông Hàn và biển Đông (Sơn Trà). Có rất nhiều cơ sở quân sự trên bán đảo. Bức ảnh này được tôi chụp trên đường về căn cứ trên núi Khỉ, nơi tôi đóng quân trong 6 tuần.

Bãi biển Đà Nẵng, lúc đó rất nổi tiếng với cái tên “China Beach”. Những bãi cát ở đây trắng mịn như đường kính. Núi Khỉ ở phía xa.

Tôi chụp bức ảnh này trên sông Đà Nẵng từ một tàu đổ bộ của Hải quân Mỹ, khi chúng tôi di chuyển từ Đà Nẵng đến Phú Bài, gần Huế. Núi Khỉ nằm bên bờ sông, nếu nhìn kỹ bạn có thể thấy hai chảo ăng-ten lớn của căn cứ thông tin liên lạc trên núi. Đó chính là nơi tôi đóng quân trong 6 tuần.

Đây là đại bản doanh của Sư đoàn Thủy quân lục chiến số 3 tại căn cứ lớn ở Phú Bài, cách thành phố Huế khoảng 9 dặm về phía Nam. Trong nửa sau của năm 1967, tôi phục vụ trong căn cứ thông tin liên lạc nằm liền kề với sư đoàn này.

Con “ong biển” ngộ nghĩnh này là vật trang trí trên tòa nhà trụ sở chính của lực lượng Seabeas (Công binh hải quân Mỹ) , trực thuộc Sư đoàn Thủy quân lục chiến số 3.

Nhà ga của sân bay Phú Bài (Huế), nằm trên đường tới đơn vị của tôi. Sân bay này ngày nay đã trở thành một sân bay quốc tế hiện đại của miền Trung Việt Nam theo tiến trình toàn cầu hóa.

Tôi chụp bức ảnh này trên một chuyến bay vận chuyển hàng hóa của Không quân Mỹ từ Phú Bài đến Đà Nẵng. Tôi ngồi ở hàng ghế cuối cùng (ở khoang chở hàng). 

Khi cánh cửa đuôi máy bay mở ra trong một thời gian ngắn, tôi không bỏ lỡ cơ hội để chụp một bức ảnh từ trên cao. Tôi cảm thấy thật may mắn, vì chỉ 30 giây sau cảnh cửa đã đóng lại.

Ngôi chùa Phật giáo được trang trí công phu này nằm trên Quốc lộ 1, cách căn cứ của chúng tôi 3 dặm về phía Nam. Tôi chụp bức ảnh khi đang ngồi trên một chiếc xe jeep.

Đây là một nhà thờ nhỏ ở vùng nông thôn, cách căn cứ quân sự Phú Bài vài dặm về phía Nam. Tôi phục vụ tại Phú Bài trong khoảng 6 tháng.

Những người phụ nữ Việt Nam đang giặt đồ bên một bến sông ở Thủy Phú, một ngôi làng nhỏ nằm dọc theo đường Quốc lộ 1, cách thành phố Huế khoảng 12 dặm về phía Nam. Ảnh chụp cuối năm 1967.

Những người phụ nữ Việt Nam đang trở về nhà từ khu chợ trong làng Thủy Phú.

Một người mẹ (hay chị?) mẹ và em bé có cái mũ khá điệu bộ. Tôi chụp bức ảnh này trong một phòng khám y tế do lực lượng hải quân Mỹ mở ra trong một ngôi làng gần căn cứ quân sự Phú Bài. Những người dân sở tại vốn thiếu thốn sự chăm sóc y tế đã ủng hộ nhiệt tình  phòng khám này khi có nó. Phòng khám này phục vụ dân chúng, 

Thấy này đang bố thuốc theo một toa thuốc Đông y gồm các dược thảo  theo cẩm nang gia truyền tại một thôn nhỏ ở phía Nam của Huế.

Người nông dân chở những bó rơm bằng chiếc thuyền nhỏ tại vùng nông thôn thuộc Huế. Tôi chụp bức ảnh này từ một chiếc xe jeep, khi chúng tôi đi trên Quốc lộ 1.

Trong mùa mưa (moonsoon sBức ảnh này cũng được chụp từ trên xe jeep tại Quốc lộ 1. Khu vực này trông giống như một hồ nước, nhưng kỳ thực thì nó là cánh đồng lúa bị ngập nước teason)

Sông Hương, con sông nổi tiếng của Huế. 

Tôi đang ngồi trên một con tàu chở quân loại nhỏ của hải quân Mỹ khi tôi chụp bức ảnh này. Chúng tôi đã mất một đêm để đi từ vùng vịnh Đà Nẵng đến cửa sông. Trong ánh bình minh, con tàu đi thêm vài dặm nữa để đến thành phố Huế. Trên chặng đường này, chúng tôi đã bắt gặp một cặp thú vị: hai con thuyền của người Việt bám sát nhau.

Một đền thờ nhỏ nằm bên bờ sông Hương, được chụp từ con tàu của hải quân Mỹ. Ngay phía trước ngôi đền, những đứa trẻ đang vẫy tay chào chúng tôi.

Khung cảnh thơ mộng của một khu dân cư nằm bên bờ sông Hương, thuộc vùng ngoại ô của thành phố Huế.

Có rất nhiều thứ để thưởng ngoạn trên dòng sông Hương của Huế. Xin nhìn kỹ, bạn sẽ thấy một cậu bé đang bơi về phía con tàu của chúng tôi. Cậu ta bơi tới để  xin kẹo, còn chúng tôi , người Mỹ lúc nào cũng có sẵn kẹo để phát vào những lúc như thế này.

Với những ngôi nhà và thuyền bè đậu san sát, bức ảnh này đã cho thấy cái không khí nhộn nhịp, đông đúc của bờ sông Hương tại thành phố Huế một cách toàn bộ.

Một đường phố ở Huế, được tôi chụp từ bửng sau của  chiếc xe tải loại nửa tấn của quân đội Mỹ khi chiếc xe chạy qua Huế, thành phố từng là thủ phủ xinh đẹp của xứ Đông Dương, một  thuộc địa của Pháp ngày xưa. Có thể cảm nhận được hơi thở bình yên của cuộc sống hàng ngày ở nơi đây, mặc dù các cuộc chiến đang diễn ra ác liệt ở nhiều khu vực xung quanh. Thật không may, chỉ 3 tháng sau khi tôi chụp những bức ảnh ở Huế, thành phố này đã trở thành mục tiêu cốt lõi của cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân như bào trước người Mỹ phải ra đi để các chú đội nón tai bèo hay nón cối, mang dép lốp vào làm chủ

Những người dân đạp xe ở Huế. Tôi chụp bức ảnh này tại một đường phố yên tĩnh, ngay trước một văn phòng du lịch của Huế. Huế đã có một văn phòng du lịch, ngay cả trong thời kỳ chiến tranh, ít nhất là trước tháng 2/1968, thời điểm xảy ra biến cố Tết Mậu Thân. Ở phía xa là tháp chuông của một nhà thờ Công giáo hoành tráng, được khánh thành vào năm 1962, theo như tôi được biết.

Đây là những người làm vườn Việt Nam tại thành phố Huế. Họ rất tự hào về công việc mà mình làm.

Một tòa biệt thự trong khu nhà vườn phong cách Huế. Tôi chụp bức ảnh này từ phía sau xe tải của quân đội trong một chuyến đi công vụ tại Huế. Bức ảnh được chụp 4 tháng trước khi xảy ra cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân, và tôi thường tự hỏi không biết ngôi nhà này có bị hư hỏng vì các cuộc bắn phá của VC trong thành phố hay không.

Cổng Hiền Nhơn là một trong những cửa ô đẹp dẫn vào Hoàng thành ở Huế. Công trình này đã bị hư hại trong cuộc chiến Tết Mậu Thân, nhưng sau đó đã được khôi phục. Bức ảnh được chụp trong một chuyến tham quan khu vực Hoàng thành sau này

Nội thất phía trong Cung Diên Thọ, là cung điện của Hoàng thái hậu triều Nguyễn. Đây là một trong những cung điện lịch sử đẹp nằm trong Hoàng thành Huế.

Điện Phụng Tiên là một ngôi điện cổ nằm ở phía trước cung Diên Thọ. 

Điện Thái Hòa ở Huế là nơi hoàng đế đón tiếp các chức sắc khi ngồi trên ngai vàng của mình. Nơi tôi đang đứng là sân Đại triều, nơi các quan lại đứng xếp hàng khi yết kiến nhà vua.

Các vị vua nhà Nguyễn ngồi ngai vàng trong điện Thái Hoà để cai trị đất nước

Cái ao lặng tĩnh này là một trong hai ao nằm giữa Ngọ Môn và điện Thái Hoà trong khu vực đại nội của Hoàng thành Huế.

 Bức ảnh được tôi chụp từ phía trên của Ngọ Môn.

Hai nữ họa sĩ ở Đại Nội.( Đây là bức ảnh yêu thích của tôi từ khi phục vụ tại Việt Nam năm 1967). 

Có một trường nghệ thuật trong di tích lịch sử Hoàng thành tại Huế, và hai cô gái này đang vẽ ở phía trước của Ngọ Môn. Tôi không nhớ là mình đã chụp bức ảnh này một cách vu vơ, hay là vì tư thế súc cảm của cuả hai nữ họa sĩ đang vẽ này.

Nhà thờ xinh đẹp này nằm ở phía nam của sông Hương.

Nguyệt là một phụ nữ trẻ đáng yêu, làm quản lý cho một PX, cửa hàng quà tặng nắm trong  căn cứ quân sự của chúng tôi tại Phú Bài, gần Huế. Cô là hình mẫu tượng trưng cho các cô gái Huế rất tươi tắn và xinh đẹp mà bạn thưởng bắt gặp ở Huế. Chồng cô phục vụ trong Không lực VNCH.

Khi chiếc xe jeep của chúng tôi dừng lại, cậu bé này chạy đến và lấy dáng như  rất muốn được chụp hình, và tôi đã đáp ứng nguyện vọng của cậu.

Một nhà thờ Công giáo lớn ở phía nam của Huế (nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế), được mở cửa vào năm 1962. Tôi chụp bức ảnh này trong thời gian thi hành công vụ quân đội trong năm 1967.

Ngọn Tháp này được xây dựng vào năm 1844 tại chùa Thiên Mụ, nằm bên bờ sông Hương, cách thành phố Huế 3 dặm về phía Tây.

Những góc nhìn khác về toà nhà thờ đồ sộ trên.

Ngọn Tháp này được xây dựng vào năm 1844 tại chùa Thiên Mụ, nằm bên bờ sông Hương, cách thành phố Huế 3 dặm về phía Tây.

Một lối đi bằng bê tông đang được xây dựng trên núi Khỉ (Monkey mountain), nơi tôi công tác khoảng 6 tuần trong khoảng thời gian ở Việt Nam. Bên sườn núi này là một trạm chỉ huy truyền tin (được mệnh danh là Mắt Thần Đông Dương). Hệ thống truyền tin của MACV tại Kontum và Pleiku  liên lạc trực tiếp với trạm này 24/24. Khi tôi đến đây, những người thợ xây đang xây dựng một cầu thang dẫn từ doanh trại phía dưới lên trạm.

Đây là quang cảnh của con đường dẫn đến cơ sở truyền tin của chúng tôi ở phía Bắc núi Khỉ. Có thể nhìn thấy ở phía xa những đỉnh núi nhô lên bên vịnh Đà Nẵng.

Phong cảnh của vịnh Đà Nẵng nhìn từ núi Khỉ. Từ tuyến đường trên núi Khỉ, bạn có thể được nhìn nhiều khung cảnh tuyệt vời của vùng biển và những ngọn núi nằm giữa Đà Nẵng và Huế. Khung cảnh ở đây là hướng Bắc, nơi Quốc lộ 1 chạy qua đèo Hải Vân nổi tiếng, dẫn đến Huế. Góc trái bên dưới tấm ảnh là hòn đá được gọi là "Boom-Boom-Rock" (tiếng súng bắn sẽ của VC phát ra từ núi này), một điểm làm mục tiêu của lính Mỹ trên núi.

Một khung cảnh khác nhìn từ núi Khỉ.

Trong khoảng thời gian đóng quân trên núi Khỉ, chúng tôi đã rất nhiều lần được chứng kiến cảnh hoàng hôn quyến rũ ở nơi đây.

(st và chuyển : T.L.Phát)