Vài nét về Thùy Dương (?)
Thùy Dương, không rõ họ tên, tuổi U70, quê miền Tây, ĐBSCL.
Cựu học sinh Gia Long; Cựu giáo sinh khóa 6, Trường Sư Phạm Saigon.
Từng là thư ký, Nha Tổng Giám Đốc Trung Tiểu Học và BDGD.
Thùy Dương hình như không làm thơ, bài nầy tình cờ được đăng trên trang FB cá nhân năm 2013; sau đó, không hiểu sao, xóa hết.
Nhận thấy bài thơ biểu đạt với nhiều cảm xúc về mối tình đầu; thời điểm sáng tác có thể lúc TD đang học năm thứ nhất tại Trường SPSG, năm 1968, nên NT xin có bài cảm tác nối điêu.
TD vẫn an khang? Xin hãy hồi âm!
***
Không Bến
Tháng năm dài giờ chỉ là khoảnh khắc,
Mòn mỏi bơ vơ (1) khôn nhắc đôi chân,
Biết tìm đâu thoang thoảng chút dư âm,
Giai khúc ấy tuyệt vời trong cảm xúc!
Cay đôi mắt, đọng, đọng từng giọt lệ...
Lăn, lăn tăn, nghe mặn mặn bờ môi,
Hạt sương nào lóng lánh cánh hoa tươi,
Nghe tê tái (2) không tên, đời quạnh quẽ!
Sầu chất ngất (3) nghe cõi lòng thổn thức, (4)
Vì yêu ai hay vì chẳng dám yêu?!
Duyên gì không, sao bỗng đến cùng nhau?
Trong giây phút, mà thành sầu ngăn cách....
Vòng tay yêu anh và em vẫn biết,
Bến tình còn xa lắc cuối chân trời.
Cho đêm buồn in sóng bước chơi vơi, (5)
Trăng ngây ngất (6) đỏ như tim rướm máu!!!
Như giấc mộng vàng, bẽ bàng (7) quên lãng
Bản tình ca, không điệp khúc vấn vương. (
Đàn ngang cung, (9) dây đã chùng, phím lạc!?
Đọng mãi hồn em điệu nhạc, nhớ thương!!!
Thùy Dương
23/12/1968
Diễn văn xuôi:
[♪] Lý do và nỗi niềm băn khoăn hồi tưởng:
Đời người, tuổi bóng xế thì cuộc sống chỉ còn là khoảnh khắc.
Hồi tưởng những cay đắng trong đời, nghe lắm nỗi thương đau.
Ngược dòng thời gian, để mong sống lại trong một kỷ niệm xưa, dù một chút thôi, biết làm sao được?
Kỷ niệm ấy như một khúc ca tuyệt vời trong cảm xúc.
[♪] Đó là một kỷ niệm đầy nước mắt:
Đau khổ lắm! Từng giọt, từng giọt lệ cay cay đọng đầy đôi mắt.
Nước mắt chảy xuống lăn tăn, mặn đắng cả bờ môi.
Những giọt nước mắt ấy, đâu khác gì những giọt sương long lanh, rực rỡ trên cánh hoa tươi.
Mà chính là nước mắt dứt tình, đau xót, nhạt nhẽo, tủi thân cho cuộc đời trở nên trống vắng.
[♪] Nỗi buồn duyên số:
Khi ấy nỗi buồn dâng lên cao vút nhưng cố nén lòng thổn thức, đường hoàng.
Phải chăng đã yêu ai rồi hay hãy còn lắm nỗi áy náy, băn khoăn, không dám “xuống thuyền”?
Phải chăng tình đã “hữu duyên thiên lý” (10) nên mới có cơ hội gặp gỡ cùng nhau,
Thế rồi, cuộc tình thoảng qua để thành sầu chia xa, ngăn cách.
[♪] Tình yêu là cánh đồng hoa đẫm lệ (11):
Tuy đang ở trong vòng tay đắm say, đôi ta liên tưởng và vẫn biết,
Bến (12) tình chung, gia đình hạnh phúc hãy còn xa lắc chân trời.
Để cho trời đêm buồn khi lưu giữ (in) dấu bước chân hụt hẫng của đôi ta (chơi vơi), hay lòng chúng ta khắc khoải?
Vầng trăng đỏ vong thân, (ngây ngất), trên trời như trái tim rướm máu; (Phải chăng đó là điềm gở, như một tiền đề báo trước cuộc tình đầy đau đớn, ly tan).
[♪] Tiếng đàn lạc điệu nhưng nó vẫn mãi réo rắt trong hồn em:
Cuối cùng là hư không (như giấc mộng vàng) trong ngỡ ngàng và quên lãng theo quy luật thời gian,
Mối tình ấy như một bản tình ca vô cảm, không điệp khúc réo rắt, để cho người nghe lưu luyến, (vấn vương).
Cho dẫu tiếng đàn xưa đó nghe trúc trắc, đơn điệu, chói tai,
Nhưng giai điệu ấy vẫn đọng mãi trong hồn em một ly khúc trăm nhớ ngàn thương (nhớ thương).
Lời bình Ngân Triều:
Khổ thơ thứ nhất:
Tháng năm dài giờ chỉ là khoảnh khắc, (13)
Mòn mỏi bơ vơ khôn nhắc đôi chân,
Biết tìm đâu thoang thoảng chút dư âm,
Giai khúc ấy tuyêt vời trong cảm xúc!
Trước hết, tiêu đề Không bến của bài thơ, có thể hiểu tâm trạng của nhân vật trữ tình, khi tan vỡ mối tình đầu, cơ hồ như một con thuyền không bến đỗ. Bến đây có thể hiểu là 12 bến nước .
Thời gian trăm năm đời người, tháng năm dài, nhưng thật ra vô cùng ngắn ngủi, như chỉ một thoáng, một khoảnh khắc mà thôi. Đời là bể khổ vì lúc được sinh ra đời, người ta đều khóc (14). Thời gian trôi qua, biết tìm đâu, vì thời gian trôi qua, không bao giờ trở lại. Cũng như kỷ niệm đẹp, dư âm đã qua rồi thì nó chỉ còn đọng lại trong lòng ta những cảm xúc tuyệt vời khi bồi hồi tưởng nhớ.
Khổ thơ thứ 2:
Cay đôi mắt, đọng, đọng từng giọt lệ...
Lăn, lăn tăn, nghe mặn mặn bờ môi.
Hạt sương nào lóng lánh cánh hoa tươi,
Nghe tê tái (15) không tên, đời quạnh quẽ!
Đó là tâm trạng đau khổ của người con gái khi biết tình yêu mình tan vỡ, thể hiện qua hai câu thơ như nức nở, thổn thức. Tâm trạng dó đã thể hiện rất nhiều qua hình ảnh giọt lệ đọng nơi bờ mi, đọng trong khóe mắt; rồi nó từ từ lăn xuống, lăn tăn để lại cảm nhận thị giác, cay mờ đôi mắt và vị giác, mặn bờ môi.
Nhưng em nào có khóc! Phải chăng đó là những hạt sương lóng lánh trên cánh hoa tươi lúc bình minh, trong giây phút rồi tan ngay phút chốc.
Em chỉ thấy lòng mình đau xót vu vơ vì từ nay, em phải đối diện với cảnh đời trống vắng, lẻ loi.
Khổ thơ thứ 3:
Sầu chất ngất, nghe cõi lòng thổn thức,
Vì yêu ai hay vì chẳng dám yêu?!
Duyên gì không, sao bỗng đến cùng nhau?
Trong giây phút, mà thành sầu ngăn cách....
Hồi tưởng về nỗi đau, sầu đong càng lắc càng đầy, chất ngất dâng lên. Mấy ai có thể nén cõi lòng thổn thức, trong những tiếng nấc nghẹn ngào; để hiểu được những nan đề giằng xé con tim: Vì sao dấn thân, buông thả; vì sao chẳng dám phiêu lưu; vì sao tao ngộ gặp nhau; vì sao mà cuộc tình vỡ tan khoảnh khắc. Đó là những trải nghiệm đau thương, vì sao nên nỗi của mối tình đầu.
Khổ thơ thứ 4:
Vòng tay yêu anh và em vẫn biết,
Bến tình còn xa lắc cuối chân trời.
Cho đêm buồn in sóng bước chơi vơi,
Trăng ngây ngất đỏ như tim rướm máu!!!
Rõ ràng, tuổi học trò trắng tay, chưa có sự nghiệp gì, nên khi yêu nhau, chúng ta vẫn biết.
Một mái nhà tranh, hai quả tim vàng, bến tình; tuổi học trò áo trắng là điều không tưởng, cuối chân trời.
Cho nên, khi sóng bước bên nhau, đêm hẹn hò, chỉ là những bước chân hụt hẫng, chơi vơi.
Vầng trăng đỏ lãnh đạm, ngây ngất lơ lửng trên trời như trái tim vỡ tan, (16) rướm máu!
Khổ thơ thứ 5:
Như giấc mộng vàng, bẽ bàng quên lãng
Bản tình ca, không điệp khúc vấn vương.
Đàn ngang cung, dây đã chùng, phím lạc?!
Đọng mãi hồn em điệu nhạc, nhớ thương!!!
Thế rồi, mối tình đầu với nhiều khuất tất, chỉ còn là dĩ vãng:
“Người đi qua đời tôi,
Hồn lưng miền rét mướt.
Vàng xưa đầy dấu chân,
Đen tối vùng lãng quên” (17).
Song, dẫu lìa ngó ý, (18) trong sâu thẳm tâm hồn của em vẫn còn vương vấn mãi tiếng tơ lòng, một giai điệu nhớ thương miên man về người thương cũ.
Quả là một điểm sáng cho tấm lòng trước sau như một, một phẩm chất chung thủy, trân quý của truyền thống người phụ nữ Việt Nam đáng yêu.
Cảm Đề Không Bến, Ngân Triều
Thời gian nhớ mong, e chừng giây phút,
Bóng xế đường trần, (19) lắm lúc đớn đau.
Chút dư âm ngày cũ, biết tìm đâu?
Tuyệt khúc ấy, ngân sắc màu cảm xúc.
Cay cay đọng, lệ tuôn mờ ánh mắt,
Lăn tăn rơi, mặn mặn thắt bờ môi.
Như hạt sương lóng lánh, cánh hoa mơi, (20)
Xót xa lắm! Buồn ơi! Đời phơ phất! (21)
Sầu vời vợi neo cõi lòng héo hắt,
Bỡ ngỡ xuôi dòng; ray rứt (22), bâng khuâng (23)?
Gặp nhau chi, rền tiếng sét tơ duyên?
Giông tố phũ phàng; đắm thuyền tim nát!
Tha thiết vòng tay, thầm rơi nước mắt,
Bến tình chăng? Còn xa lắc phương trời.
Để đêm buồn, tưởng sóng bước chơi vơi,
Ánh trăng đỏ, máu tim bời quặn thắt.
Ôi! Giấc mộng vàng, (24) bàng hoàng (25) thổn thức!
Nhạc tình đầu không điệp khúc hoang mang. (26)
Đàn ngang cung mà thẫn thờ, (27) u uất, (28)
Không bến xao lòng ly khúc (29) miên man.
Tóm lại, Không Bến như một tiếng ca than thân đa cung cung bậc của một người con gái khả ái, thế hệ 60, của thế kỷ trước.
Không Bến của Thùy Dương như một áng mây khoe sắc hồng rực rỡ, một vầng trăng khuyết đỏ le lói giữa ngàn sao; như hạt sương sớm long lanh chào đón ánh bình minh tươi sáng, một ngọn nước mới sa tạo nên một giai khúc diễm tình, đầy hoa trôi man mác, nên thơ…
Thế rồi chỉ trong giây phút, một cơn giông tố nghiệt ngã, lãnh đạm của cuộc đời nổi lên, cuốn phăng tất cả. Duy chỉ còn đắm đuối nghe tiếng niệm khúc dư ba, (30) canh cánh bên lòng. Tiếng sóng đó vẫn mãi ngọt ngào, réo rắt, ngân nga, đồng vọng (31) trong nắng quái chiều buồn, chất ngất niềm thương nhớ, không khuây.
Ngân Triều ֎
***
Ghi chú:
[1] Mòn mỏi: là hao đi, sút đi.
Bơ vơ: là không biết nương tựa vào đâu, không biết đi đường nào.
Bên trời góc biển bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 1041-1042.
[2] Tê tái: lòng đau xót mất cả hứng thú.
Quạnh quẽ: cùng nghĩa như quạnh, vắng vẻ, như đồng không mông quạnh.
Đầy vườn cỏ mọc lưa thưa,
Song trăng quạnh quẽ, vách mưa rã rời.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 2745-2746
[3] Sầu chất ngất: nỗi buồn dâng lên lớn lao, bội phần.
[4] Thổn thức: Khóc thành những tiếng ngắt quãng như cố nén mà không được, do quá đau đớn, xúc động.
Em không nghe mùa Thu,
Dưới trăng mờ thổn thức.
Em không nghe rạo rực,
Hình ảnh kẻ chinh phu,
Trong lòng người cô phụ?
Tiếng Thu, 1939, Lưu Trọng Lư (1911-1991).
[5] Chơi vơi: là một tính từ dùng để chỉ sự bấp bênh, trơ trọi giữa một không gian lớn, không biết nương tựa, bám víu vào ai. Có thể hiểu là hụt hẫng, lửng lơ.
[6] Ngây ngất: choáng ngợp, như vong thân, quên cả bản thân trong say đắm; không biết gì.
[7] Bẽ bàng: với cảnh, với tình lấy làm ngỡ ngàng trong buồn khổ, xấu hổ, tủi thẹn.
Bẽ bàng mây sớm, đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 1037-1038
[8] Vương-vấn: vấn lấy, vương-mang, mắc-míu; nhớ đến, day dứt, không quên được, đó là cảm xúc nhất thời của mỗi người khi xa một thứ gì đó vô cùng gắn bó mà mình rất yêu thương.
[9] Đàn ngang cung: là tiếng đàn không hòa đúng nhịp; nghĩa hàm ẩn là trắc trở, không trọn vẹn, không thành.
[10] hữu duyên thiên lý: lấy ý 2 câu thơ:
Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ,
Vô duyên đối diện bất tương phùng.
有缘千里能相遇，
无缘对面不相逢.
nghĩa là:
Có duyên nghìn dặm thường chung lối,
Vô duyên đối diện chẳng ra trò.
[11] Nhớ hai câu thơ không tên, truyền miệng thời Trung học:
L’amour est un champs parsemés des fleurs,
Personne n’y entre de verser des pleurs.
“Tình yêu, cánh đồng hoa rực rỡ,
Mấy ai vào, tim không vỡ; lệ tuôn”.
(Parsemés; gieo rắc, rải, khảm… dịch thoát “rực rỡ”; mấy…không: hai phủ định là lhẳng định. Nguyên văn câu 2: Không ai vào đó mà nước mắt không đong đầy. Tim: coeur, không có trong câu thơ, NT xin dịch bổ sung “tim không vỡ” cho phù hợp vần và văn cảnh).
[12] Bến: nghĩa phái sinh là bến tình. Đời người con gái như chiếc thuyền sẽ phải đậu ở một trong mười hai bến nước, tức phải lấy chồng có tuổi là một trong 12 con giáp.
[13] Đời người một thoáng: Nhân sinh thiên địa chi gian, nhược bạch câu chi quá khích, hốt nhiên nhi dĩ. (Trí Bắc Du, Trang Tử).
人生天地之間, 若白驹之过隙, 忽然而已. (知北遊, 莊子).
Nghĩa là:
“Đời người trong khoảng trời đất, giống như con tuấn mã trắng phi vút qua khe cửa, chỉ một thoáng mà thôi”.
[14] Thoắt sinh ra thì đà khóc chóe,
Trần có vui sao chẳng cười khì?
Chữ Nhàn, Nguyễn Công Trứ (阮公著, 1778 – 1858)
(Cái nhìn qua lăng kính văn chương cũng hay; thực ra, khi lọt lòng mẹ ai cũng khóc vì ở trong bụng mẹ thì ấm, ra ngoài thì lạnh, hài nhi mới cất tiếng khóc lên. Cũng đúng).
[15] Tê tái: lòng đau xót mất cả hứng thú.
Quạnh quẽ: cùng nghĩa như quạnh, vắng vẻ, như đồng không mông quạnh.
Đầy vườn cỏ mọc lưa thưa,
Song trăng quạnh quẽ, vách mưa rã rời.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 2745-2746
[16] Có thầm nghĩ tới loài hoa... vỡ,
Tựa trái tim phai tựa máu hồng.
Hai sắc Hoa Ti gon, TTKH.
[17] Lời bài hát “Người đi qua đời tôi” của Trần Thái Hòa:
[18] Tiếc thay chút nghĩa cũ càng,
Dẫu lìa ngó ý, còn vương tơ lòng.
ĐTTT, Nguyễn Du, câu 2241-2242.
[19] Bóng xế đường trần: ý nói tuổi đã cao.
[20] Cánh hoa mơi: cánh hoa buổi sáng.
[21] Phơ phất: như phất phơ: chuyển động nhẹ nhàng theo làn gió. Ở đây có thể hiểu là vô định.
Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ, biết vào tay ai?
Ca dao
[22] Ray rứt: băn khoăn, suy đi nghĩ lại một sự việc, mãi không thôi.
[23] Bâng khuâng: lòng nghĩ ngợi, tưởng nhớ một điều gì một cách ngẩn ngơ.
Động phòng dìu dặt chén mồi,
Bâng khuâng duyên mới, ngậm ngùi tình xưa.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 3135-3136.
[24] giấc mộng vàng hay giấc hoàng lương, (kê vàng):
"Hoàng lương" có nghĩa là kê vàng.
Chuyện Lư Sinh đời Đường, đi thi không đỗ, trên đường về, trời tối, có ghé vào một hang động xin nghỉ chân. Vị đạo sĩ đang bận quấy nồi cháo kê, liền đưa một cái gối đá cho Lư Sinh, bảo hãy nằm ngủ trên thạch bàn, chừng cháo chín sẽ đánh thức mời dùng bữa tối. Đầy thất vọng và mệt mỏi, Lư Sinh vừa nằm xuống liền thiêm thiếp ngủ ngay. Trong mơ, Lư Sinh thấy mình đỗ tiến sĩ, làm quan to, vinh hiển hơn 20 năm, gia đình hưng vượng, con cháu đầy đàn. Giật mình tỉnh giấc, mới biết ấy chỉ là một giấc mộng. Khi ấy, nồi kê của vị đạo sĩ hãy còn chưa chín. Điển tích hàm ẩn cuộc đời chỉ là giấc mộng và vô cùng ngắn ngủi.
[25] Bàng hoàng: tâm thần không định, rối loạn.
Bàng hoàng dở tỉnh, dở say,
Sảnh đường mảng tiếng đòi ngay lên hầu.
Đoạn Trường Tân Thanh, Nguyễn Du, câu 1717-1718.
[26] hoang mang: ở trạng thái không yên lòng, không biết tin theo cái gì và nên xử trí ra sao.
[27] thẫn thờ: như bâng khuâng, xem chú thích số 94 bên trên.
[28] U uất: u là sâu kín; uất là dồn nén lại. U uất là tâm sự buồn, dồn nén trong lòng.
[29] ly khúc: Khúc ca khi chia lìa vĩnh biệt.
[30] Dư ba: tiếng sóng mơ hồ còn đọng lại trong nỗi nhớ thiết tha; như dư âm: âm thanh mơ hồ đọng lại trong tâm tưởng. Niệm khúc: là khúc ca nhớ nhung, tưởng nhớ về con người, sự việc và cuộc sống.
[31] đồng vọng: tiếng nghe văng vẳng xa.
Tiếng địch thổi nghe chừng đồng vọng,
Hàng cờ bay trông bóng phất phơ
Dấu chàng theo lớp mây đưa
Thiếp nhìn rặng núi ngẩn ngơ nỗi nhà.
Chinh phụ ngâm khúc, Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm dịch, câu 49-52.
***
Ảnh minh họa, Không Bến, Google:
Bể khổ dập vùi, bùi ngùi xao xuyến,
Thương lắm con thuyền không bến chơi vơi! NT.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét