Nguyễn Quang Bình dịch
Tiền lương và thù lao? Ai muốn trả sao thì trả. Bảo vệ bảo hiểm xã hội à? Ai đoái hoài cho đâu! Nghỉ hưu ư? Làm chi được. Lưới liếc ô dù, lấy đâu mà víu… Cuộc sống nhà văn không phải như chuyện thần tiên đâu…
Thường mỗi lần các ông bà nhà văn có chuyện gì
nổi giận xung thiên là cả và thiên hạ biết: họ nào gởi thỉnh nguyện thư,
nào lên diễn đàn, nào biểu tình xuống đường, không biết bao nhiêu cách
để họ tỏ dấu bực tức và giận dữ của cái nghề mà trong thiên hạ ai cũng
đều nói mình quan tâm một cách kính cẩn nhưng cuối cùng tất cả đều rơi
vào cảnh ‘im lặng đáng sợ’. Thế này nhé, nhà văn thời nay dẫu muốn sống
bằng nghệ thuật của mình dễ có được đâu, đều chết đói cả. Lương lậu thù
lao ư? Ai trả sao thì trả. Bảo vệ bảo hiểm xã hội à? Xin nói ai đoái
hoài cho đâu! Nghỉ hưu ư? Làm chi được. Lưới liếc ô dù, lấy đâu ra mà
víu, nghèo tới mạt, đến ngày phải trả hóa đơn điện nước, tiền thuê nhà…
có ông phải chạy chỗ này vạy chỗ nọ lấp vá nợ nần bở cả hơi tai.
Cuộc đời nhà văn chẳng bao giờ được yên; mai rày
lại càng không ổn. Thiên hạ ai mà tin nghề văn này nữa, nhiều ông phải
chạy lòng vòng như đám mèo đói kiếm mấy hột cơm rơi trong phòng của các
bà ở đợ ốm tong teo hôi hám, chết dần mòn dưới ánh mắt thương hại của
ông bà chủ, mến chăng thì chỉ đặng cái lòng thương tâm nửa vời. Lê lết
cuộc sống thiếu thốn và bị chối bỏ, tâm hồn nhà văn như héo hon và mệt
mỏi. Nhiều đêm vật vờ nhiều sáng mở mắt ra là buồn lo khi hóa đơn chưa
có tiền thanh toán chình ình trước mặt, lúc bị hù dọa xiết đồ, khi thì
nghe chủ cho thuê nhà chửi rủa, rồi thư nhắc nợ của các nhà băng, thông
báo nhắn lui nhắn tới bắt đúng hẹn trả; cứ thế nhà văn chết dần chết mòn
cho đến vào một sáng đẹp trời ổng biến khỏi cõi trần mà chẳng ai lưu
tâm đến sự vắng bóng của y.
Bản thân tôi chẳng đáng là người phải kêu than
nhất trong đám văn sĩ: cái ăn cái mặc có bà vợ tôi chịu, hầu bao của bả
bị tôi rút dần đến mức cả nhà sa sút và bắt bà chịu khổ đến hèn, còn bả
thì chẳng dám hé môi với bạn bè về phần đóng góp của tôi vào ngân sách
gia đình, nói thật chứ chẳng bao giờ vượt được số tiền mà hai đứa nhất
trí hàng tháng phần tôi phải nộp đúng ‘nguyên tắc’, nhưng mấy khi có đủ
mà góp, hứa cho nhiều nhưng chẳng được bao nhiêu. Số là tiền bản quyền
của tôi quá hẻo đến nỗi mỗi khi nhận, nói không ngoa tôi phải lấy cái
kính ‘lúp’ soi cho chính xác số tiền là mấy, thường là chỉ đủ mua cái
nệm lát cho con mèo nhà tôi nằm. Và còn bao nhiêu chuyện nữa. Hay ra
ngoài, đi đâu thấy viên sỏi rơi vải trên đường, tôi tha nó về nhà để vào
trong lọ cát, mấy đứa con tôi nhìn dáo dác không biết thực sự ông văn
sĩ là Bố của chúng làm cái trò gì mà suốt ngày tự nhốt mình trong nhà,
không nhẽ đem sỏi về để chơi lò cò để quên cuộc đời vô vọng.
Lỗi tại ải tại ai?
Nên nhớ rằng tôi không cần xin bố thí đâu nhé:
tôi chỉ yêu cầu tiền nhuận bút thi thoảng nhận lãnh, thì ít nữa cũng đủ
xài được vài ba tháng trong năm mà khỏi lo nghĩ về ngày mai, dẫu có như
trong tình trạng của một tay triệu phú nào đó sống trên giàu sang nhưng
cứ nơm nớp âu lo vì của cải của hắn đều bị đem thế chấp hết cho ngân
hàng thì cũng được. Thời gian còn lại, để tôi còn cặm cụi viết lách, ra
sách để bán, dù tiền bán sách không thỏa mãn hết cái yêu cầu mà bà vợ
tôi cứ lải nhải đòi phần đóng góp của tôi sao phải cho tương xứng phần
bả để nhỡ đi kéo ghế còn trả được món cháo rau, tốt nữa mua một tòa lâu
đài bên Tây Ban Nha hay còn thay cái tivi cũ mua dịp thanh lý giảm giá
tận cuối thế kỷ trước đang nằm kềnh ra đó, màn hình thì chưa hư nhưng
mỗi khi bấm chỉnh bộ điều khiển từ xa, nó chẳng thèm theo lệnh.
Nhưng có do lỗi tôi đâu khi cứ mỗi cuốn tiểu
thuyết của tôi bán ra, tác giả chỉ hưởng được mười phần trăm nhuận bút,
chỉ mười phần trăm chua xót? Lỗi của tôi sao khi chốn dương thế trầm
luân này, thiên hạ cứ yêu cầu nhà văn viết tiểu thuyết để nuôi một đám
nháo nhào người này kia mà chỉ trừ ra nhà văn là ổng? Không lý lỗi của
nhà văn sao khi thiên hạ lạm dụng thế yếu của ổng để làm giàu trên lưng
trên cổ y như tôi đây và làm tôi tồn tại không nổi? Lại không lẽ do lỗi
của tôi khi không ai mua sách nhưng sách cứ được in, in, in… đến nỗi mỗi
lần vào tiệm sách, lại đi lộn ra lòng thất vọng cùng cực, không thể
hiểu được thế nào mà bấy nhiêu đầu sách tiểu thuyết cứ đòi được in, đếm
không xuể, trong khi ngân sách dùng để mua sách, xin nói là những cuốn
nghiêm túc, vẫn giậm chân tại chỗ, đáng lý phải giảm chứ? Phải chăng lỗi
do tôi khi thiên hạ đua nhau mua sách nhồi cho thư viện của mình nhưng
chỉ mua những tác phẩm được giải văn chương do phân biệt đối xử với mấy
ông không một miếng giấy khen thưởng hay do ý tưởng chống Do Thái lầm
lạc, xin nói tôi chưa bao giờ nhận được giải văn chương nào? Lỗi tại tôi
hay sao khi François Busnel (1) chẳng bao giờ mời tôi đến Hội
chợ Sách? Tội của tôi hay sao khi mình chưa một lần nhậu xỉn với
Beigdeber (2)? Phải lỗi của tôi đâu khi không một lần tới quán cà phê
của nhóm Café de Flore (3) để dụ mấy nhà phê bình văn học nhằm kể chuyện
đời của mình cho họ biết? Lỗi do tôi vì sống xa Paris hay sao, mà trên
ấy quyết định tất? Tội của tôi sao khi xin chủ bút ứng tiền chịu phí cao
hắn coi tôi là thằng không ra gì? Lỗi của tôi sao khi…
Rỗng túi, nghèo rớt mồng tơi, còn bị cho là tên
ăn bám, rồi một hôm vợ bỏ hắn để xách gói theo một tay chuyên viên kế
toán lắm tiền lắm cơ hội, nhà văn ngày nay chẳng còn chi để mân mê cái
uy tín nghề nghiệp của mình. Nên tôi còn nhớ cô y tá trong dịp hè nào đó
khi vào viện điều dưỡng, cổ hỏi tôi ‘ông theo ngành nghề nào’. Tôi khẽ
khàng thốt lên ‘nhà văn’, tưởng nói thế chắc cổ động lòng, tưởng nghe
xong là cô phấn chấn, tưởng hứa hẹn sẽ được ưu ái bằng những phần ăn
thơm phức và cứ tưởng nói vậy là đêm đêm cô tất tả ghé thăm tìm bạn thân
tình. Tưởng vậy mà không phải vậy! Khi kia tôi trả lời với cô rằng mình
là anh gác cổng hay ca sĩ chuyên nghiệp để cô khỏi hờ hững ‘toàn tập’
với mình, cô ta hoàn toàn thờ ơ đến nỗi tôi thấy danh dự của mình rơi
rụng và vô phương vớt vát.
Nên chi từ đấy ai hỏi tôi làm việc gì, tôi trả lời thất nghiệp.
Nói thế không đúng sao.
==
Chú thích của người dịch:
(1) François Busnel (Pháp), nhà báo, nhà phê bình văn học, nhà sản xuất và dẫn chương trình truyền thanh truyền hình đương đại.
(2) Frédéric Beigbeder nhà văn Pháp
đương đại, người sáng lập ra giải thưởng Café de Flore, trao vào tháng 9
hàng năm tại Saint-Germain-des-Prés. Ông là tác giả của tác phẩm “Kẻ ích kỷ lãng mạn“.
(3) Café de Flore, một trong các giải thưởng văn chương Pháp (xem giải thích thêm ở trên).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét