“CON GÁI RƯỢU” - Tạp bút của Hoàng Đằng

Trước đây, do đặc thù của công việc mưu sinh, tôi ít có cơ hội tiếp xúc với nhiều giới trong cộng đồng. Giai đoạn về già, tôi may mắn sống giữa bà con, xóm giềng – người già có, người trẻ có, người lăn lộn với công việc đầu tắt mặt tối có, người ăn không ngồi rồi sáng chiều cờ bạc rượu chè có, người lựa lời ăn tiếng nói có, người bỗ bã ăn ngang nói ngược có… Nhờ môi trường sống đó, tôi thường nghe được cụm từ “con gái rượu” hay “thằng cu rượu”.

Tôi không biết hai cụm từ ấy xuất hiện lúc nào, tôi tìm qua google, không thấy ai giải thích nguồn gốc cụm từ “thằng cu rượu”, chỉ thấy cụm từ “con gái rượu” được Atabook.com cập nhật ngày 24/3/2019 giải thích như sau:

“Con gái rượu chính là biến thể của nữ nhi tửu . Sách Nam Phương thảo mộc trạng do Kê Hàm viết vào năm 304 có chép lại rằng nữ nhi tửu là loại rượu phải có ở những nhà giàu có sinh con gái, hoặc gả con gái.  

Tập tục này bắt nguồn từ một câu chuyện được truyền miệng như sau: Ở vùng Thiệu Hưng (Trung Quốc) xưa kia có một vị viên ngoại hiếm muộn, rất mong mỏi có con nối dõi. Sau nhiều nỗ lực chạy chữa khắp nơi, cuối cùng vị viên ngoại cũng toại nguyện khi vợ có thai. Ông vui mừng thông báo khắp nơi đồng thời ủ trước hơn 20 vò rượu, đợi sau này khi em bé ra đời tròn 1 tháng tuổi sẽ thết đãi bà con, bè bạn. Rồi vợ của vị viên ngoại cũng hạ sinh một bé gái kháu khỉnh. Sau bữa tiệc xuống tóc chiêu đãi khách theo tập tục của địa phương khi em bé tròn 1 tháng tuổi (một kiểu cúng đầy tháng ở ViệtNam - ATABOOK), vị viên ngoại đã đếm lại những vò rượu chưa mở nắp, bỏ đi thì tiếc nên ông cho chôn dưới cây hoa mộc.

Thời gian thấm thoát thoi đưa, cô con gái càng lớn càng thông minh, xinh đẹp. 18 năm sau, khi cô con gái tới tuổi cập kê, vị viên ngoại đã gả con gái cho con của một vị ân nhân. Vào ngày cưới của con gái, đang lúc chủ khách uống rượu vui vẻ, rượu đã dần cạn mà vẫn chưa thỏa, vị viên ngoại sực nhớ đến những vò rượu đã chôn dưới gốc cây hoa mộc năm xưa. Ông bèn cho đào lên đãi khách. Thật kỳ diệu là những vò rượu này tỏa ra hương thơm ngào ngạt, màu sắc óng ánh, vị nồng, uống rất ngon khiến ai nấy đều tranh nhau thưởng thức. Trên bàn tiệc, một vị thi sĩ xuất khẩu thành thi: "địa mai Nữ nhi hồng, khuê các xuất tiên đồng"  khiến tất cả những ai có mặt đều vỗ tay tán thưởng khen hay. Thế là mọi người đều gọi rượu này là rượu nữ nhi hồng hay nữ nhi tửu.

Vốn là vùng sản xuất rượu nổi tiếng, người dân Thiệu Hưng từ đó về sau bắt đầu học theo cách của vị viên ngoại nọ, lúc sinh con gái thì ủ rượu chôn dưới đất, khi gả con thì đào lên đãi khách, dần dà trở thành tập tục "sinh nữ tất nhưỡng nữ nhi tửu, giá nữ tất ẩm nữ nhi hồng" - tạm dịch sinh con gái thì ủ nữ nhi tửu, gả con gái thì uống nữ nhi hồng.

Sau này, không giới hạn ở rượu nữ nhi hồng (khi sinh con gái), nếu gia đình sinh con trai, người ta cũng ủ và chôn rượu xuống đất, đợi đến lúc con đỗ trạng nguyên sẽ đào lên uống mừng, gọi là trạng nguyên hồng. Cả hai loại rượu này hiện nay đều là rượu quý nổi tiếng của Thiệu Hưng, được cất giữ lâu năm, uống rất thơm ngon nên chủ yếu dùng làm quà quý để biếu tặng.

Hiện nay, trong những gia đình có cô con gái duy nhất, các ông bố thường gọi con gái cưng của mình là "con gái rượu" chính là xuất phát từ tập tục trên.”

                                 ***       

Tôi không ưa bất cứ chuyện lớn, nhỏ ở Việt Nam phải truy nguyên từ bên Trung Quốc; hơn nữa, đối với tôi, việc mượn chuyện trên để lý giải nguồn gốc và ý nghĩa của cụm từ “con gái rượu” chưa thuyết phục, khả tín.

Vậy nên dựa vào quan sát xung quanh và trải nghiệm đời của một người cao tuổi, tôi thử lý giải theo cách của riêng mình:

1- “Con gái rượu” hay “thằng cu rượu” là sản phẩm của những gia đình mà ông chồng sáng sỉn chiều say, tối vào “sinh hoạt” với vợ. Họ sinh ra bé gái hay bé trai, muốn khoe khoang “thành tích” nhậu nhẹt rượu chè của mình với bạn bè, nên đặt tên gọi “con gái rượu”, “thằng cu rượu”. Đó chỉ là tên gọi còn tên ghi vào giấy khai sinh tất nhiên là khác.

2- “Con gái rượu” còn là cụm từ người ta dùng để minh hoạ việc sinh con gái sẽ có nhiều cơ hội được uống rượu trong quá trình gả chồng. Dù nói “nam nữ bình đẳng”, ở nhiều việc hiện nay, người ta vẫn quan niệm con gái không bằng con trai, ví dụ: khi cha mẹ qua đời, con trai có vợ phục “đại tang” (3 năm), còn con gái có chồng chỉ phục “cơ niên” (1 năm)… riêng trong lãnh vực hôn nhân, nhà trai đóng vai chủ động, nhà gái chỉ đóng vai thụ động. Ngày nay, không còn chuyện “cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy”, nhưng trai, gái ra ngoài tiếp xúc với nhau, muốn tiến tới hôn nhân thì nhà trai phải nhiều lần đem lễ vật (trong lễ vật, rượu là một thứ quan trọng) đến nhà gái, ít lắm cũng 3 lần: lần thăm (1 chai rượu), lần đính hôn (2 chai rượu), lần thành hôn (4 chai rượu).

3- “Con gái rượu” hay “thằng cu rượu” cũng là những cụm từ để chỉ con gái hay con trai sinh ra trong trường hợp sau đây: Nhiều gia đình đã đông con, nhưng con chỉ một “mặt” – trai hoặc gái; họ ao ước có một đứa con khác “mặt” – nhiều trai thì muốn một gái và ngược lại. Lúc ấy, tuổi tác của vợ chồng đã cao, vấn đề sinh lý trục trặc, cần được khắc phục. Bây giờ, trên thị trường, đã có nhiều thuốc bào chế sẵn để kích dục, chứ ngày xưa làm gì có! Tuy nhiên, nhiều thầy đông y giỏi, vẫn biết cắt thuốc thảo dược để bồi dưỡng và kích thích cho ông bà mạnh lên trong “chuyện ấy”. Thuốc thảo dược dầm vào rượu ngon, được sử dụng hàng ngày và rượu thuốc ấy đem đến kết quả là bà sinh thêm con. Đứa con ấy nhờ rượu mà có, nên nó mang biệt danh là “con gái rượu”, “thằng cu rượu”. Nếu đây là đứa con sinh ra đúng “mặt” theo mong ước của ông cụ, bà cụ, thì nó đương nhiên được thương yêu, nuông chiều đặc biệt, huống chi nó có thể là con út – con út nào mà không nhận được chăm sóc đặc biệt từ cha mẹ, từ anh chị!

                                          ***

       Ở đời, có nhiều vấn đề mà chúng ta không thể tìm hiểu qua 

sách vở, mà dù đã có trong sách vở, việc giải thích vẫn không vừa ý 

chúng ta, chưa nói đến “tận tín thư bất như vô thư” (đọc sách mà 

chi cũng tin ở sách thì thà không đọc sách còn hơn)!

Ai muốn tiến bộ thì phải đọc sách, nhưng đọc sách vẫn chưa đủ, phải động não để suy nghĩ giải quyết những thắc mắc nổi lên quanh ta. Vì vây, tôi động não…

Trên đây là những cách lý giải của riêng tôi về nguồn gốc, ý nghĩa của cụm từ “con gái rượu” hay “thằng cu rượu”. Độc giả nào đồng ý hay không đồng ý thì tuỳ./.

Hoàng Đằng (Blog.HAVU )

07/7/2019 (05/6/Kỷ Hợi)