Dù thời tiết mới ở giai đoạn chớm vào mùa hè, con người đã cảm thấy uể oải, nhất là với người già, trẻ em và hậu quả là biếng ăn, mệt mỏi. Ăn gì cho mát, uống gì để giải nhiệt luôn là vấn đề được nhiều người quan tâm.
Một trong những cách chữa bệnh của y học cổ truyền là “Ẩm thực liệu pháp” tức là dùng thực phẩm để điều chỉnh cân bằng âm dương, cân bằng tạng phủ. Đó là những loại thực phẩm phù hợp với cơ thể theo từng mùa, thích ứng với khí hậu, thời tiết.
Theo quy luật ngũ hành, mùa hè thuộc hỏa, trời nắng gắt oi nồng làm cho cơ thể mất nước nên uể oải, ăn không ngon, ngủ khó, mồ hôi đổ nhiều. Vì vậy, phải chọn những loại thực phẩm mang tính hàn, có công dụng thanh nhiệt, giải độc và bổ dưỡng âm khí để giúp cơ thể thêm khỏe mạnh.
Đông y quan niệm, nhiệt trong người phát sinh do rối loạn điều hòa hoạt động của các tạng, phủ trong cơ thể. Hỏa độc, nhiệt độc sinh ra do ăn nhiều đồ cay, nóng, nhiều chất béo, ngọt. Chúng có thể gây ra lở loét, đau nóng, rát. Vì thế, phép dưỡng sinh cho là các thức ăn giúp tăng cường sức khỏe trong mùa hè phải có tính thanh nhiệt giải độc, dưỡng âm, lương huyết, lại phải tùy theo địa phương. Nói chung, đó là các loại rau củ, hoa quả.
Đông y còn có một quan điểm hết sức độc đáo, đó là “xuân hạ dưỡng dương”. Mùa hè nóng nực tuy phải dùng nhiều đồ ăn thức uống có tác dụng thanh nhiệt giải thử nhưng vẫn cần lấy ôn ấm làm chính để trợ giúp khí dương. Bởi vì các nhà dưỡng sinh Đông y cho rằng mùa hè tuy dương khí vượng thịnh bên ngoài nhưng khí âm lại tiềm ẩn bên trong cơ thể, vậy nên “trời tuy nóng chớ tham mát”. Nếu không biết giữ gìn dương khí trong mùa hè thì mùa đông sẽ mắc nhiều bệnh tật.
Ngoài việc thanh nhiệt giải thử và dưỡng âm, ăn uống trong mùa hè nóng bức còn phải hết sức chú ý tránh làm thương tổn tỳ vị. Vậy nên, các thực phẩm có công dụng phương hương tỉnh tỳ, kiện tỳ hoá thấp, giải thử, trực tiếp hoặc gián tiếp giữ gìn và nâng cao năng lực hoạt động của tỳ vị cũng nên được trọng dụng. Ví như các loại cháo chế từ đậu xanh, đậu côve, bạch biển đậu, ý dĩ, hạt sen, củ mài...; các loại trà hoắc hương, trà nụ vối, trà hương nhu, trà lá sen, trà actiso, trà nhân trần...
Bạn cũng nên chú ý dùng thêm các đồ ăn thức uống có vị chua ngọt, cay thơm để nhằm mục đích khai vị, kích thích cảm giác thèm ăn như các loại canh chua chế từ quả sấu, me, khế, quả dọc, tai chua... và các loại nước cam, nước chanh, nước mơ, nước sấu... Tuy nhiên, cần chú ý không nên dùng quá nhiều đường tinh luyện khi pha chế các loại nước giải khát.
Mẹo hay phòng viêm họng mùa hè:
- Bàn chải đánh răng là một trong những nguyên nhân gây viêm họng và miệng do vi khuẩn bám trên bàn trải. Hãy pha một cốc nước muối nóng hàng sáng để vệ sinh bàn chải trước khi đánh răng.
- Súc miệng và họng với nước muối ấm. Không được nuốt, chỉ súc miệng thôi, sẽ giúp sát trùng và làm giảm tình trạng đau rát cổ họng.
- Ép lấy một ít nước gừng tươi (khoảng 3 - 4 ml) vào buổi sáng. Trộn với 5 ml mật ong và uống nó sau khi đánh răng. Gừng và mật ong sẽ bảo vệ họng bạn suốt cả ngày.
- Pha một ít muối với 5 gr bột nghệ trong nửa cốc nước nóng và uống mỗi tối trước khi đi ngủ.
- Tạo thói quen súc họng bằng nước muối ấm mỗi tối trước khi đi ngủ, sau khi đánh răng. Thói quen tốt này sẽ giúp tẩy trùng họng và miệng. Nó có tác dụng bảo vệ họng khỏi viêm nhiễm trong thời gian dài.
4 món ăn giải độc mùa hè
1. Đậu xanh
Đậu xanh có vị ngọt, bổ khí, mát gan, lợi tiểu, giải độc. Đặc biệt, ăn đậu xanh vào mùa hè tránh cho cơ thể bị nóng trong người, loại bỏ được độc tố ra khỏi cơ thể nhanh, và quan trọng là giúp chúng ta không bị say nắng và giảm bớt mệt mỏi vì nắng nóng.
Đậu xanh là loại thức ăn nhiều kali, ít natri. Người thường xuyên ăn đậu xanh giúp ổn định huyết áp. Trong đậu xanh còn có thành phần làm giảm lượng đường và mỡ trong máu hữu hiệu, giúp cơ thể phòng chống chứng xơ cứng động mạch và bảo vệ gan. Bạn có thể dùng đậu xanh để chế biến được nhiều món như canh, chè, cháo, làm bánh, xay thành bột để nấu.
2. Nước chè xanh
Nhiệt độ cao trong những ngày hè nóng bức luôn làm chúng ta khát những cốc nước mát lạnh để giải tỏa bớt cơn nóng. Tuy nhiên, khi cơ thể đang bị nóng bỗng dưng thay đổi đột ngột bởi nguồn nước mát lạnh sẽ làm cho các cơ quan tiêu hóa phản ứng không kịp, dễ dẫn đến các bệnh tiêu chảy, đau bụng, đầy hơi, đồng thời một lượng lớn nước và muối cũng bị mất đáng kể. Bởi vậy, đồ uống tốt nhất và lý tưởng nhất để giải độc cơ thể trong mùa hè theo Đông y là nước chè (trà) xanh ấm nóng.
Một cốc chè xanh ấm nóng sẽ giúp nhiệt độ dưới da giảm đi 1 - 2 độ C. Lưu ý, không nên uống nước có đường đóng chai để lạnh vì nó càng làm cho bạn khát hơn và cơ thể bị mất nước nhanh do lượng đường trong những loại đồ uống này rất cao.
3. Rau muống
Theo y học hiện đại, ăn rau muống giúp ức chế sự hoạt động của các vi khuẩn gây bệnh, ngăn ngừa nhiễm trùng, viêm nhiễm, mát máu, giải nhiệt ở miệng và phòng ngừa bệnh tiêu chảy. Một đĩa rau muống luộc, bát nước rau được vắt thêm chanh hay dầm vài quả sấu là món ăn rất tốt cho sức khoẻ trong những ngày hè oi bức.
4. Dưa hấu
Dưa hấu không chỉ là loại quả giàu dinh dưỡng mà còn có giá trị dược phẩm rất cao. Dưa hấu tính hàn, có khả năng dưỡng ẩm. Ăn dưa hấu giải được cơn khát, xua tan mệt mỏi và có tác dụng giải độc. Với người bị viêm nhiễm, mụn nhọt, tăng huyết áp dùng dưa hấu sẽ bổ trợ cho bệnh tật rất nhiều.
Ngoài ra, dưa hấu còn có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu, làm khỏe thận, chống nôn và giải độc rượu. Tuy nhiên vì dưa hấu có tính hàn nên không nên ăn quá nhiều, nhất là những người đang bị đau bụng, tiêu chảy.
Ăn tùy theo… bệnh
Hoài Phương
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét