Black and Blue

 
Louis Amstrong
 
♦ Chuyển ngữ: Trần Thị NgH (TC.Da Màu )

“Black and Blue” được Fats Waller sáng tác năm 1929 với lời nhạc của Harry Brooks và Andy Razaf. Nhạc phẩm do một tay anh chị, DutchSchultz, đặt hàng cho hộp đêm mà ông ta làm chủ, nơi chỉ đón tiếp các khách hàng giàu có da trắng, nhân tiện phục vụ bất hợp pháp thức uống có chất cồn trong thời kỳ Cấm Rượu Hoa Kỳ (1920-1933). Bài hát được trình bày lần đầu bởi một nghệ sĩ diễn hài kịch người Mỹ gốc Phi, Edith Wilson, nói lên nỗi niềm thống khổ của thân phận da đen, nhằm giúp vui khán giả da trắng, và cho họ có dịp cười nhạo những kẻ mang màu da định mệnh.

Louis Amstrong về sau đã thay đổi một số chi tiết trong lời nhạc; ông trình diễn và ghi âm bài hát nhiều lần. Bản có chỉnh sửa của ca sĩ nhạc Blues, Ethel Waters năm 1930 trở thành “hit” vào thời điểm đó. Bài hát đến nay đã được nhiều nghệ sĩ ghi âm.

Harry Brooks & Andy Razaf

Black and Blue

Out in the street, shufflin’ feet
Couples passing two by two
While here am I, left high and dry
Black, and ‘cause I’m black I’m blue
Browns and jellers, all have fellers
Gentlemen prefer them light
Wish I could fade, can’t make the grade
Nothing but dark days in sight

Cold, empty bed, springs hard as lead
Pains in my head, feel like Old Ned (*)
What did I do to be so Black and Blue?
No joys for me, no company
Even the mouse ran from my house
All my life through, I’ve been so Black and Blue

I’m white inside, it don’t help my case
‘Cause I can’t hide, what is on my face, oh!
I’m so forlorn, life’s just a thorn
My heart is torn, why was I born?
What did I do to be so Black and Blue?

‘Cause you are black, folks think you lack
They laugh at you and scorn you too
What did I do to be so Black and Blue?

When you are near, they laugh and sneer
Set you aside and you’re denied
What did I do to be so Black and Blue

How sad I am, each day I feel worse
My mark of Ham (**) seems to be a curse
How will it end? Ain’t a friend
My only skin is my sin
What did I do to be so Black and Blue?

         Bản dịch Việt ngữ của Trần Thị NgH

 Trên đường phố những bàn chân bước

Từng cặp, từng đôi lướt ngang
Trong khi ta, bơ vơ khốn khổ
Đen, vì ta đen nên ta buồn
Nâu hay nhạt, thảy đều có bạn
Người thanh lịch chuộng màu da sáng
Ước chi ta có thể phai dợt đi, nhưng không tài nào
Không có gì ngoài những ngày không chút ánh quang

Giường lạnh lẽo trống trải, lò xo cứng như chì
Đầu đau rêm như búa bổ
Ta đã làm gì mà bầm dập đến thế này
Không niềm vui không bạn bè
Đến con chuột cũng bỏ nhà mà đi
Trọn cuộc đời ta đen tối và buồn thảm khôn nguôi

Ta trắng bên trong, nhưng rồi thay đổi được gì?
Vì làm sao có thể giấu đi thứ lồ lộ trên mặt mũi ta, ôi!
Ta trơ trọi biết bao, đời chẳng khác chi cái gai nhọn
Đâm rách nát tim ta, tự hỏi vì sao ta được sinh ra?
Ta đã làm gì mà đen tối và buồn thảm đến thế này?

Vì mình đen, người ta nghĩ mình chẳng có chi
Người ta cười nhạo và khinh bỉ
Ta đã làm gì mà đen tối và buồn thảm đến thế này?

Khi mình đến gần, người ta chế nhạo và phỉ báng
Gạt mình ra và xua đuổi mình đi
Ta đã làm gì mà đen tối và buồn thảm đến thế này?

Ôi buồn, ngày càng thêm buồn, buồn, buồn
Lời nguyền Ham đã khắc dấu lên thân phận ta
Rồi sẽ kết thúc ra sao? Không bạn bè
Tội lỗi của ta chính là màu da
Ta đã làm gì mà đen tối và buồn thảm đến thế này?

 Chú thích của người dịch:

(*) Old Ned: nickname of the devil/biệt danh của quỷ dữ; feel like Old Ned = feel like hell

(**) Curse of Ham: Ham là con trai của tộc trưởng Noah, do tình cờ nhìn thấy cha say sưa trần truồng, Ham bị cha trừng phạt bằng lời nguyền phải sống kiếp nô lệ đời mình mãi mãi đến đời con đời cháu.