Tranh Pháp HoanTHƠ HAIKU
Thơ haiku đã được đưa vào chương trình sách giáo khoa môn ngữ văn lớp 10 của ta với một số bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Matsuo Basho (1644 - 1694).
Haiku (đọc là hai cư, nghĩa là "bài cú" tức "câu bày ra") là thể thơ có từ thế kỷ 17 của Nhật Bản.
Thơ haiku chỉ được "gợi" (bày ra) chứ không "tả" cảm xúc!
Tác giả chỉ ghi lại sự việc xảy ra trước mắt chứ không mô tả cảm xúc, dành hoàn toàn cảm xúc cho người đọc "chịu trách nhiệm".
Thí dụ, bài haiku dưới đây của Trần Duy Khương (Bình Dương) chỉ chứa có 11 chữ và không nêu cảm xúc:
Mộ bên đường
Cơn mưa phùn ướt
Sân khấu dế non
Nhưng bài thơ đoạt giải nhất cuộc thi thơ haiku do lãnh sự quán Nhật tại Tp HCM tổ chức này đã nhận được lời bình "đầy cảm xúc" của ban giám khảo như sau:
"Chú dế kia hát ca trong mưa xuân mát mẻ, giữa cỏ và mưa. Vui hát giữa sinh và tử, giữa vô thường và vĩnh cửu nên nó lấy ngôi mộ âm thầm làm sân khấu cho cuộc đời mình... "
Nhà thơ Basho (Ba Tiêu) từng có bài:
Yoku mireba
Nazuna hana saku
Ka kine kana
Nhìn kỹ
Tôi thấy đóa hoa nazuna nở
Bên hàng giậu!
Người dịch đã dùng dấu chấm than (!) thay cho kana, một từ cảm thán.
Bởi Nazuna chỉ là một loài cây dại.
Nó đã kín đáo nở hoa trên một hàng giậu mục nát ở một nơi hoang vắng chỉ để mình nó vui thôi.
Nhưng khi được để ý tới, nó dịu dàng tỏa sáng và trở nên rưc rỡ vô cùng.
Đó là cảm nhận của một người đọc nhờ... kana hay dấu chấm than.
Còn với "toro toro" trong Đại Bi Chú nghĩa chỉ là những cọng sen rơi rơi nhưng bạn có nghe chăng tiếng nước chảy ra từ bình cam lồ của Phật Quán Thế Âm?
Gặp trường hợp này người dịch đành bó tay.
Thơ haiku cũng vậy, dịch khó hay!
"Bài thơ con cóc" nếu giản lược, còn 15 chữ như sau:
Trong hang cóc nhảy ra
Nhảy ra cóc ngồi đó
Ngồi đó cóc nhảy đi
Nhiều người hình dung ra cảnh mấy ông "cán bộ" đi làm, tới công sở ngồi chưa nóng chỗ đã vội... đi họp.
Riêng BBV nghỉ hưu rồi thấy mình cũng giống vậy, chỉ là an nhiên và tự tại.
Còn bạn, bạn thấy sao?
Liệu đó có phải là thơ... haiku không?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét