NGUYỄN ỨC (tên viết theo chữ Hán là: 阮億, ? - ?), hiệu Lan Trai, là nhà thơ và làm quan vào triều Trần trong lịch sử ViệtNam.
Chưa có tài liệu chính xác nào ghi rõ thân thế, năm sanh và năm mất, cùng sự nghiệp của cụ NGUYỄN ỨC, chỉ biết ông đã từng làm quan đến chức Hàn Lâm Học Sĩ dưới triều vua Trần Minh Tông (ở ngôi từ: 1314-1329). Ông có tham gia Thi xã Bích Động do Trần Quang Triều sáng lập, và còn để lại khoãng 20 bài thơ chữ Hán trong Việt Âm Thi Tập và Toàn Việt Thi Lục.
Qua thơ lưu truyền, người ta biết NGUYỄN ỨC thường hay xướng họa với Trần Quang Triều. Và sau khi người bạn Triều này của ông mất, ông đã lo việc biên tập thơ văn của bạn. Bài "Biên tập Cúc Đường di cảo cảm tác" của ông đã nói lên điều ấy.
Mặc dù số thơ của NGUYỄN ỨC còn lại không nhiều, nhưng ông cùng với Trần Quang Triều và Nguyễn Sưởng họp thành một dòng thơ riêng thời nhà Trần. Theo Giáo Sư Nguyễn Huệ Chi, thì đó là những con người mang trong lòng nỗi thất vọng sâu sắc về sự suy thoái của vương triều thời kỳ này. Song, riêng ở cụ NGUYỄN ỨC, ông không có sự gắng gượng hoặc che giấu mình như người khác, vì thế thơ ông mang âm điệu chán nãn, tiêu cực, có xu hướng chuyển dần sang hư vô chủ nghĩa...Về mặt nghệ thuật, ngòi bút của ông thật là lão luyện. Ông biết cách làm cho câu thơ thêm buồn trĩu, và thể hiện được những cảm giác cô đơn, xa vắng...
Nhân đây xin giới thiệu: Vài bài thơ của cụ NGUYỄN ỨC.
1- Đồ mi: Phiên âm Hán Việt:
Áp giá sơ khai tam lưỡng chi,
Thượng Dương cung nữ đối sầu thì.
Nhất sinh bất thức mai hoa diện,
Độc điện thiều quang tác hậu kỳ.
Dịch nghĩa: Hoa đồ mi:
Vài ba cành mới nở đè lên trên đàn,
Cũng là lúc người cung nữ ở Thượng Dương đang sầu khổ
Suốt đời chẳng biết mặt hoa mai là gì cả,
Riêng mình đến muộn, lẽo đẽo theo sau bóng thiều quang.
2- Bạc chu Ứng Phong đình ngẫu đề: Phiên âm Hán Việt.
Hệ lãm giang đình mịch thắng du,
Tiền triều hành điện dĩ hoang khưu,
Oanh hoa bất thức hưng vong sự,
Liêu loạn xuân quang vị khẳng hưu!.
Dịch nghĩa:
Ðậu thuyền bên đình Ứng Phong ngẫu hứng đề thơ.
Buộc thuyền cạnh đình bên sông tìm chơi thắng cảnh,
Hành cung triều trước, đã thành gò hoang.
Mùa xuân chẳng biết việc hưng phế,
Làm rối nắng xuân mãi chưa thôi!
Bài 3 :
秋夜與故人朱何話舊 Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu
秋夜與故人朱何話舊 Thu Dạ Dữ Cố Nhân Chu Hà Thoại Cựu
秋來偶伴菊花叢， Thu lai ngẫu bạn cúc hoa tùng,
一室芝蘭嗅味同。 Nhất thất chi lan khứu vị đồng.
世事泛談燈影外， Thế sự phiếm đàm đăng ngoại ảnh,
交情深寄酒杯中。 Giao tình thâm ký tửu bôi trung.
幾莖白髮時相晚， Kỷ hành bạch phát thời tương vãn,
萬里青雲訊未通。 Vạn lý thanh vân tín vị thông.
獨對不來今夕夢， Độc đối bất lai kim tịch mộng,
西風吹雨落梧桐。 Tây phong xuy vũ lạc ngô đồng.
阮億
MAI LỘC PHỎNG DỊCH:
Đêm Thu Cùng Bạn Chu Hà Ôn Chuyện Cũ
Bên cúc vàng ngẫu nhiên cùng ngắm,
Chung một nhà cùng đẳm chi lan.
Bên đèn thế sự phiếm bàn,
Tình thâm gửi trọn chén tràn ly bôi.
Vài sợi tóc như vôi, già tới,
Đường công danh vời vợi ngàn xa.
Gặp nhau đêm trắng thiết tha,
Gió tây mưa dập xót xa ngô đồng.
MAI LỘC
Ngân Triều diễn thơ:
Thu đến cùng ngồi bên khóm cúc,
Thu đến cùng ngồi bên khóm cúc,
Một nhà chi lan, quyện thơm lừng.
Bên đèn chuyện phiếm đời dâu bể,
Bè bạn hàn huyên chén rượu nồng.
Mái tóc phong sương chòm lốm đốm
Công danh vạn dặm, bước long đong.
Gặp nhau thỏa thích hơn nằm mộng,
Mưa tạt Tây phong rụng lá vông.
Ngân Triều
HỌA 1: GẶP BẠN HÀN HUYÊN
Bên cúc vàng vui ngắm bóng nhiên,
Chi lan hội ngộ bạn đồng niên.
Bên đèn thế sự tâm tình luận,
Đôi chén rượu nồng thắm hữu duyên.
Vài sợi tóc vôi… già thoáng đến,
Công danh vạn dậm… ngút xa miền!
Đêm trăng có bạn tình thân thiết,
Bão gió ngô đồng xót phận thêm.
HỒ NGUYỄN (07-8-18)
HỌA 2: TÀN THẾ CUỘC
Hoa lan với cúc lọ thiên nhiên,
Rực rỡ màu trần tuổi đậm niên.
Mõi gối đời mình qua giông rũi,
Thương thầm tuổi hạc lúc tàn duyên.
Tóc thưa lóm đóm pha màu bạc,
Đếm bước công danh đến lạc miền.
Dạo cảnh cùng non sông bạn hữu,
Quàng tay thố lộ phận buồn thêm.
TĐT
Bài 3
舟過北江仙遊作 Chu Quá Bắc Giang Tiên Du Tác
客帆歷歷過仙遊， Khách phàm lịch lịch quá Tiên Du,
羞見青山對白頭。 Tu kiến thanh sơn đối bạch đầu.
半塔夕陽孤剎迥， Bán tháp tịch dương cô sát quýnh,
一江明月四橋秋。 Nhất giang minh nguyệt tứ kiều thu.
霜餘紅稻連雲熟， Sương dư hồng đạo liên vân thục,
雨後丹楓隔岸迂。 Vũ hậu đan phong cách ngạn vu,
歸思不堪逢逆水， Quy tứ bất kham phùng nghịch thủy,
咫程何日到神州 ? Chỉ trình hà nhật đáo thần châu ?
阮億
Thuyền Qua Núi Tiên Du của Nguyễn Ức
Buồm lớp lớp qua Tiên Du chặng,
Trước non xanh đầu trắng thẹn thùa.
Tà dương hiu hắt tháp chùa,
Cầu thu trăng sáng bóng đùa dòng sông.
Sương vừa tan lúa đồng vàng ối,
Bên sông thu lá đỏ sau mưa.
Muốn về nước ngược khổ chưa?
Thần Châu gang tấc như rùa thuyền đi.
Mailoc phỏng dịch
HỌA Ý: TIÊN DU VIẾNG CẢNH
Tiên Du buồm đến viếng thăm qua,
Non nước xanh trong núi trắng lòa.
Hiu hắt tà dương chùa tháp cổ,
Bóng xinh trăng sáng bũa sông xa.
Sương tan lúa rực màu vàng ối,
Thu lá nhìn con nước nhỏ sa.
Sóng chảy ngược dòng thuyền đóng cọc,
Thần Châu gang tấc chậm rùa qua.
HỒ NGUYỄN (08-8-18)
Bài 4: Di Cảo Của Cúc Đường
Tác giã: Nguyễn Ức
編集菊塘遺稿感作 Biên tập Cúc Đường di cảo Cảm tác
陵柏陰陰鎖翠微， Lăng bách âm âm tỏa thúy vi,
數聲啼鳥送殘暉。 Sổ thanh đề điểu tống tàn huy.
鼎湖波泛龍逾遠， Đỉnh hồ ba phiếm long du viễn,
華表雲深鶴未歸。 Hoa biểu vân thâm hạc vị quy.
客路幾年嗟潦倒， Khách lộ kỷ niên ta lạo đão,
鈞天午夜夢依稀。 Quân thiên ngọ dạ mộng y hi.
倚欄無限傷心事， Ỷ lan vô hạn thương tâm sự,
目斷山城淚暗揮。 Mục đoạn sơn thành lệ ám huy.
阮億
Diễn Nôm:
Lăng mộ âm u, bách rậm rì,
Chim chiều mấy tiếng tiễn tà huy.
Đỉnh hồ sóng cuộn rồng càng vắng,
Hoa biểu mây mờ hạc mãi đi.
Đất khách tháng ngày lận đận bước,
Bên trời hồn mộng chập chờn mi.
Chuyện lòng man mác lan can tựa,
Núi thẳm trông vời gạt lệ bi.
Mailoc phỏng dịch
HỌA Ý: THAO THỨC
Âm u lăng mộ cỏ xanh rì,
Vọng tiếng chim chiều tiễn ánh huy.
Thoáng gợn mặt hồ im vắng sóng,
Mây mờ hoa nhạt hạc buồn đi.
Đất người năm tháng chân mòn bước,
Hồn mộng mình thao thức chớp mi.
Man mác thả hồn đơn bóng tựa,
Xa nhìn núi thẵm xót ai bi.
HỒ NGUYỄN (08-8-18)
* Tài liệu do Hồ Xưa sưu tầm trên Wikipedia__________
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét